Tips voor dienstverlening onder de Omgevingswet

13 maart 2023 | Leestijd: 5 minuten
De Omgevingswet moet zorgen voor meer inzichtelijkheid en een betere dienstverlening. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) speelt hierin een belangrijke rol. Hoe zorg je ervoor dat dit begrijpelijk is voor burgers die hiermee te maken krijgen? En zijn er nog andere dingen die een gemeente kan doen om de dienstverlening te verbeteren? In de leerkring bespraken we op 9 februari de dienstverlening. Op basis hiervan hebben we 11 tips voor een begrijpelijk DSO.

Auteur(s)

11 tips voor een begrijpelijk DSO

Verschillende doelgroepen zullen gebruik maken van het DSO, waaronder burgers. Wie checkt er in een gemeente op begrijpelijkheid van het DSO? Burgers hebben vaak geen kennis van regelgeving en zij begrijpen jargon niet altijd. Zij krijgen te maken met het Omgevingsloket, een onderdeel van het DSO. Hierin kunnen zij nagaan of een vergunning nodig is en kunnen ze een vergunning aanvragen. Het is belangrijk dat de vragen die hierin gesteld worden ook duidelijk zijn. De toepasbare regels, vertaald in vragenbomen, zijn een belangrijk onderdeel van het lokale DSO. Stephan Stipdonk, onderzoeker bij Rijkswaterstaat naar gebruikerservaring van het DSO, geef tips om deze duidelijk te formuleren.

  1. Jargon
    Sommige woorden kunnen lastig zijn in de context van een vergunningcheck of aanvraag. Vermijd daarom zoveel mogelijk jargon of juridische termen die niet algemeen spraakgebruik zijn. Denk daarbij aan ‘houtopstand’, ‘situatieschets’ en ‘openbaar groen’. Wat voor een ambtenaar misschien zo klaar als een klontje is, is niet voor iedereen begrijpelijk.
  2. Ontkenningen
    Zinnen met ontkenningen zijn lastiger te begrijpen. Probeer deze daarom zoveel mogelijk te vermijden.
  3. Meeteenheden
    Afstanden tussen objecten bepalen is voor veel mensen onbekend terrein. Geef daarom genoeg ondersteuning wanneer er wordt gevraagd om ruimte, relaties, afstanden en meeteenheden.
  4. Invoervelden
    Vermijd dat meerdere dingen in één invoerveld worden uitgevraagd. Dit werkt vaak verwarrend, en kan ervoor zorgen dat één van de twee vragen niet of fout beantwoord wordt.
  5. Verwijzingen tussen vragen
    Wanneer men zelf verwijzingen tussen vragen moet nalopen, kan het zijn dat mensen hierin de draad kwijtraken.
  6. Niet passende vragen
    Stel geen vragen die niet aansluiten bij de werkzaamheden.
  7. Verwijzen naar externe sites en documenten
    Wanneer je mensen vraagt op onbekend terrein naar onbekende informatie te zoeken, haken ze vaak snel af. Soms keren mensen dan ook niet meer terug naar het DSO, omdat ze zich verliezen in de informatie op andere websites.
  8. Informatie van (externe) kaart aflezen
    Het aflezen van de bedoelde informatie is niet vanzelfsprekend. Begeleid mensen daarom goed hierin.
  9. Documenten aanleveren
    Mensen zijn vaak onbekend met gevraagde documenttypes. Een ‘situatieschets’, ‘verkeersplan’ of ‘kadastrale kaart’ zijn geen bekende documentsoorten bij veel mensen. Zorg daarom voor een uitleg wat er verwacht wordt van een document.
    Irene Sep van de gemeente Roosendaal vult hier een aantal tips op aan:
  10. Eenvoudige en korte vragenboom
    Zorg ervoor dat de vragen die een burger voorgeschoteld krijgt niet te ingewikkeld zijn en aansluiten bij hun belevingswereld. Het kan goed werken om bij de kap van een boom eerst te vragen of iemand wel de eigenaar is. Als een vragenlijst bovendien te lang is en een burger uiteindelijk toch de gemeente moet bellen voor meer informatie, dan kan dit beter eerder uit de vragen naar voren komen. Zeker in het begin, lijkt het een goed idee om een niet te complexe vragenboom te bouwen, maar eerder te vermelden dat mensen de gemeente kunnen bellen.
  11. Eenduidig antwoord
    Zorg voor eenduidig antwoord. Het is voor mensen het formele contact met de overheid, dus ze zullen snel bang zijn om iets verkeerd te doen. Een vraag moet niet leiden tot twijfel over antwoordmogelijkheden.

Aanvullende tips voor een betere dienstverlening

De tips hiervoor gaan over het maken van toepasbare regels en ervoor zorgen dat je als gemeente de informatie op orde hebt, zodat burgers op een zo goed mogelijke manier met het DSO overweg kunnen. Maar dat is niet het enige. Ook in het proces om te komen tot de juiste formuleringen, intern en extern, zijn verschillende tips te geven. Brieven en het initiatievenproces zijn ook een belangrijk onderdeel van de dienstverlening. We zetten vijf aanvullende tips op een rij voor een goede dienstverlening.

  • Stem goed af tussen bestuurslagen
    Als de basis waarop de vragenbomen worden gebouwd in orde is, dus goede digitale omgevingsplannen in combinatie met goede geo-informatie, dan zal dit automatisch zorgen voor een begrijpelijker DSO. Dit vraagt ook om afstemming tussen de verschillende bestuurslagen. Denk hierbij ook om vragen die op elkaar aansluiten. Zo kan een nieuwe aansluiting op een weg niet op zowel een provinciale als een gemeentelijke weg zijn: dit moet één van de twee zijn. Wanneer in het DSO echter door zowel de provincie als de gemeente hiernaar wordt uitgevraagd, kan dit voor verwarring leiden. De burger weet waarschijnlijk zelf niet dat maar er maar één aansluiting mogelijk is, en kan bij beide vragen invullen dat er een aansluiting is (en hierdoor fouten maken). Goede afstemming over dit soort vragen tussen de provincie en de gemeente is daarom noodzakelijk, om dit in de vraagstelling al te vermijden.
  • Zet gebruiksgemak centraal
    Het verbeteren van het gebruikersgemak bij aanvragen is één van de doelen van de Omgevingswet. Het is daarom belangrijk om bij verschillende activiteiten in de gaten te houden voor wie je wat doet. Het is verstandig om als gemeente daarom specifiek FTE’s vrij te maken om de dienstverlening in de gaten te houden. De gemeente Roosendaal, die goede dienstverlening hoog in het vaandel heeft, onderneemt ook een aantal andere acties om de dienstverlening op pijl te houden. Zo maken ze filmpjes die ter ondersteuning dienen van processen die burgers doorlopen. Ook testen ze de regelgeving door leken en schrappen ze overbodige regelgeving. Daarnaast geven ze een goede uitleg bij het wijzigingen van vergunningen. De burger is klant, en daarom faciliteren zij ondersteuning bij aanvragen via hun Klant Contact Centrum en staat er een Q&A met eenvoudige vragen op hun website.
  • Kijk verder dan juridische juistheid
    Vragenbomen moeten niet alleen juridisch kloppen, ze moeten ook antwoord geven op de juiste vragen. Daarom is het verstandig om met een integraal team van een jurist en een communicatieadviseur te kijken naar deze vragenbomen. Stipdonk benadrukt dat het invullen van een vragenboom mensen vaak stress geeft. Bij het invullen heb je als burger de overheid voor je, en mensen zijn bang dat ze een boete krijgen of een boze ambtenaar aan telefoon als ze fout maken.
  • Maak brieven begrijpelijk
    Een gemeente stuurt veel brieven. Zo licht Lumel Brouwer van SWO De Wolden Hoogeveen toe dat zij nu aan het kijken zijn naar de top 10 brieven die zij vanuit de gemeente sturen. Die brieven hebben vaak een hele erge juridische inhoud. Zij zijn bezig deze om te schrijven naar begrijpelijke, duidelijke en juridisch kloppende brieven. De gemeente Roosendaal vult dit in door zoveel mogelijk op B1 niveau de brieven te schrijven. Een verdere landelijke standaardisatie van brieven op inhoud is nu een logische stap om te zetten.
  • Maak het initiatievenproces helder
    Om de dienstverlening op pijl te houden, licht Brouwer het nieuwe initiatievenproces toe. De vergunningtermijn wordt verkort. Om hierop te anticiperen, is een goede voorbereiding relevant. Dit geldt zeker voor complexe processen. Dit initiatievenproces bestaat uit een aantal stappen na het indienen van het initiatief: de pre-scan, de intaketafel, het gesprek met de initiatiefnemer, de omgevingstafel en het aanvragen van de vergunning. Brouwer tipt om dit proces ook helder vorm te geven, zodat initiatiefnemers weten waar ze aan toe zijn. Uiteindelijk is dat het belangrijke doel van een goede dienstverlening: zorgen dat burgers weten waar ze aan toe zijn op een voor hen zo makkelijk mogelijke manier. Dat betekent voor een gemeente soms wel wat extra voorwerk.
Kijk de G40 en G4 – leerkring Omgevingswet van 9 februari terug

VNG update

Voor vragen aan de VNG: omgevingswet@vng.nl

Ervaringen van gemeenten

Ontvang nieuws van Platform31

Nieuws, publicaties en bijeenkomsten van Platform31 automatisch in jouw mailbox? Meld je dan aan voor onze tweewekelijkse nieuwsbrief over actuele ontwikkelingen in stad en regio.

Bekijk al onze nieuwsbrieven en updates

"*" geeft vereiste velden aan