Proeftuin Donderberg: experimenteren met De Nieuwe GGZ

7 april 2021 | Leestijd: 4 minuten
De Nieuwe GGZ is een beweging die fundamentele verandering nastreeft binnen de GGZ. Sinds een aantal jaar experimenteert een aantal organisaties die actief zijn in Roermond in proeftuinen met De Nieuwe GGZ. Proeftuin Donderberg is er daar één van. In deze proeftuin richten verschillende organisaties in een organisatienetwerk zich gezamenlijk op het verbeteren van de ervaren psychische gezondheid van inwoners van de wijk.

Auteur(s)

“De wijk Donderberg is een multiculturele wijk met zo’n 7.000 inwoners en bijna 100 verschillende nationaliteiten.”, vertelt Leroy Kerkhofs, die als projectleider verbonden is aan de proeftuin Donderberg. “In de wijk zijn relatief veel hulpverleners actief en bestaan verschillende initiatieven naast elkaar. We stelden onszelf de vraag: hoe kunnen we gebruik maken van bestaande kennis, middelen en initiatieven, zowel op individueel niveau als op wijkniveau? Samenwerking is daarbij essentieel. En dit leidde tot de start van proeftuin Donderberg, waarbij verschillende zorg- en welzijnsorganisaties, huisartsenpraktijken en cliëntvertegenwoordigers aangesloten zijn. De kerngroep van de proeftuin bestaat uit de gemeente Roermond, Algemeen Maatschappelijk Werk Midden-Limburg (AMW-ML), Wel.kom, Meditta, CZ, Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg (CJG-ML) en MET ggz.”

Verschillende activiteiten

De activiteiten die onder de vlag van proeftuin Donderberg uitgevoerd worden, vinden plaats op het snijvlak van het sociaal domein, de huisartsenzorg en de GGZ. “Er is geen big bang gekomen waarmee alles ineens anders werd – organisaties hebben nog steeds een eigen rol en verantwoordelijkheid”, licht Marina Rovers toe. “Wel zijn we gezamenlijk activiteiten gaan uitvoeren waardoor de aangesloten organisaties naast eigen verantwoordelijkheid ook gezamenlijke verantwoordelijkheid voelen. Onderling hebben we bijvoorbeeld de afspraak gemaakt dat het niet uitmaakt bij welke organisatie iemand zich aanmeldt; aan de achterkant regelen we dat deze persoon de juiste zorg krijgt. We vinden het heel belangrijk dat iemand niet door het systeem hoeft te dwalen maar actief aan de juiste zorg gekoppeld wordt – zonder dat we daar als organisatie per se geld voor krijgen. Dit vraagt dus ook om een andere manier van financieren.”

De Nieuwe GGZ

De Nieuwe GGZ is een beweging in Nederland van cliënten, wetenschappers en professionals die fundamentele verandering nastreeft van de focus en organisatie van de GGZ. In verschillende regio’s zijn er organisaties die het gedachtegoed hebben omarmd en dit in proeftuinen in de praktijk brengen. Oplossingsrichtingen van De Nieuwe GGZ zijn:

  • Focus op positieve gezondheid: het versterken van gezondheid en vergroten van weerbaarheid in plaats van verminderen van ziekte.
  • De wijk als organisatieprincipe voor de populatie van de wijk, waardoor betere samenwerking mogelijk is tussen bewoners, sociaal domein, huisartsen en GGZ.
  • Betere aansluiting op het perspectief, het systeem en de behoeften van de cliënt door evenwaardige inbreng van cliënten, hun naasten en hun ervaringsdeskundigheid in de zorg.
  • Inzet van eCommunities: multideskundige onafhankelijke online ontmoetingsplekken waar ervaringsdeskundigen, professionals en betrokkenen onderling ervaringen kunnen delen en kennis kunnen uitwisselen.

Ervaringsdeskundigheid en brede intake

Een belangrijk aspect van proeftuin Donderberg is de inzet van ervaringsdeskundigheid. “We werken met betaalde, opgeleide ervaringsdeskundigen”, vertelt Kerkhofs. “Zijn staan veel dichter bij de cliënt dan reguliere hulpverleners. Ervaringswerkers sluiten onder andere aan bij de eerder genoemde casuïstiekoverleggen van de huisartspraktijken. Daarnaast sluit de ervaringswerker, samen met de behandelaar, aan bij de herstelondersteunende intake (HOI). Dit is een nieuwe vorm intake waarmee GGZ Noord-Holland-Noord ooit mee is gestart. De HOI is gebaseerd op uitgangspunten als positieve gezondheid, herstel en supported decision making, waarbij je samen met de cliënt kijkt wie wat kan doen om hem of haar verder te helpen. Bij de intake vragen we mensen: wat is je kwetsbaarheid, wat is je weerbaarheid, wat is je doel en wat heb je hiervoor nodig? Door deze brede intake zien wij dat mensen veel sneller en passender geholpen worden.”

Illustratie met verschillende vormen van herstel. Bron: Van der Stel, 2015

Verschillende vormen van herstel (Van der Stel, 2015)

Positieve effecten

Om de waarde van de proeftuin in beeld te brengen, is de proeftuin met regelmaat geëvalueerd en heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd onderzoek gedaan naar de kwaliteit van samenwerking in de regio. “Een belangrijk resultaat is onder andere dat de inzet van ervaringswerkers effectief is en positief wordt beoordeeld door inwoners en professionals – met name huisartsen”, vult Kerkhofs aan. “Wat betreft harde data is gebleken dat het percentage verwijzingen van huisartsen voor de specialistische GGZ in Donderberg minder sterk is gestegen (1%) vergeleken met de regio Zuid-Limburg (tussen 12-25 ). Ook is in Donderberg het aantal minuten per maand per cliënt in de specialistische GGZ met 28 afgenomen. Dat zijn natuurlijk prachtige resultaten. Maar we zien ook nog wel wat uitdagingen. Verandering is bijvoorbeeld moeilijk, het opschudden van de systeemwereld kost tijd en moeite. Ook is het belangrijk om te realiseren dat je werk óver de muren belangrijker is dan bínnen de muren – en dat vergt nieuwe competenties en visie.”

Enkele voorbeelden van activiteiten van Proeftuin Donderberg

Rol opbouwwerker
Een opbouwwerker van Wel.kom is voorzitter van een netwerkoverleg in de wijk. Vanuit zijn kennis van de wijk kan hij vraagstukken verbinden aan voorzieningen en initiatieven uit de buurt.

Casuïstiekoverleg huisartsenpraktijken
Een maatschappelijk werker van AMW-ML, een ervaringswerker en een psychiater hebben eens per maand overleg met de huisarts en praktijkondersteuner huisarts – geestelijke gezondheidszorg (afgekort: POH-GGZ) over casuïstiek vanuit de huisartsenpraktijk. Samen maken ze een zogenaamde “1,5e lijnszorg” waardoor minder mensen verwezen hoeven te worden.

Psychiater op pad met POH-ggz
Een POH-ggz en een psychiater bezoeken samen een bewoner van de Donderberg in acute nood; mogelijk is een opname nodig. Samen bespreken ze de mogelijkheden om rust te creëren. Door de snelle actie blijkt opname niet nodig, zelfs een verwijzing naar de GGZ is niet nodig.

Aanpak preventie slaap
De GGD-LN AMW-ML, CJG-ML, Wel.kom, gemeente Roermond en MET ggz ontwikkelen samen, met ondersteuning van het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe, een preventieprogramma gericht op verbetering van slaap. In de kern gaat het om het verstrekken van informatie gericht op professionals in de wijk en risicogroepen. Ook zijn huisartsenpraktijken geschoold in de behandeling van slaapproblemen.

Marina Rovers en Leroy Kerkhofs van MET ggz

Ontvang nieuws van Platform31

Nieuws, publicaties en bijeenkomsten van Platform31 automatisch in jouw mailbox? Meld je dan aan voor onze tweewekelijkse nieuwsbrief over actuele ontwikkelingen in stad en regio.

Bekijk al onze nieuwsbrieven en updates

"*" geeft vereiste velden aan