In 2021 publiceerde de gemeente Rijswijk als een van de eerste gemeenten de woonzorgvisie Als Wonen een Zorg is – woonzorgvisie 2021-2030 (pdf). “Om deze tot stand te brengen, voerde een extern bureau in 2021 een woonzorganalyse uit. Daarbij keken we niet alleen naar ouderen, maar ook naar mensen met een psychische/psychiatrische problematiek en mensen met een beperking. Naast een grondige analyse van de huidige en toekomstige vraag van aanbod zijn er gesprekken gevoerd en werkateliers gehouden met de maatschappelijke partners: zorgkantoor, CZ, woningcorporaties en zorgaanbieders en het zorgkantoor. Ook inwoners zijn betrokken. Het resultaat is een ambitieuze woonzorgvisie. De gemeente Rijswijk heeft hoog ingezet.”
De ambitie blijkt ook uit het feit dat het uitvoeringsprogramma in 2022 ook al opgesteld was. Dit programma loopt door tot en met 2025. “Het is een bewuste keuze dat dit programma wat kortlopend is”, aldus Hofland. “Dat geeft meer ruimte om bij te sturen waar nodig. Ook is nu duidelijk dat het uitvoeringsprogramma van de woonzorgvisie wordt opgenomen in het volkshuisvestingsprogramma. Daarmee wordt het onderwerp wonen en zorg ook steviger in de organisatie verankerd, en het versterkt mijn samenwerking met de collega’s vanuit wonen. Oorspronkelijk werd de woonzorgvisie toch meer iets gezien van het sociaal domein, maar nu doen we het echt samen. We hebben elke twee/drie weken overleg en hebben een appgroepje voor snelle, korte vragen over wonen en zorg. Ook ben ik vanuit het sociaal domein aangesloten bij de Omgevingstafel om daar de visie van het sociaal domein in te brengen.”
Een voorbeeld van de hoge ambitie is dat de gemeente inzet op kleinschalige woonvormen met maximaal vijftien bewoners. Het achterliggende idee is dat er dan veel aandacht kan zijn voor de cliënten. “We kregen vrij snel te horen dat zorgaanbieders hun business case niet rond krijgen bij dergelijke kleinschalige woonvormen. Die signalen nemen we serieus: we kijken nu per locatie wat een goed aantal bewoners uit een specifieke doelgroep is. Om belangen af te kunnen wegen hebben we een afwegingskader opgenomen in de woonzorgvisie. Ik ben betrokken bij de Omgevingstafel en op basis van het afwegingskader maak ik een inschatting of en initiatief past bij onze woonzorgvisie. Omdat we veel extra huisvesting nodig hebben, kan ik een initiatief een goed idee vinden, maar ik merk dat het bij ruimte wel eens vastloopt, bijvoorbeeld op parkeernormen. Waar ik nu wel extra alert op ben zijn woonconcepten voor mensen die een Volledig Pakket Thuis (VPT) hebben vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz). Deze mensen hebben huisartsenzorg nodig, maar die kan niet altijd in de nabije omgeving worden geboden. Dat moeten we meenemen in onze overwegingen.”
In 2022 starten woningcorporatie Rijswijk Wonen en zorgorganisatie Fonteynenburg met de Woonzorgtafel om tot een samenhangend woonaanbod te komen. In bijeenkomsten komen zorgaanbieders, woningcorporaties en de gemeente samen om zich in te zetten voor de huisvesting van aandachtsgroepen. Sinds 2023 is de gemeente ook aangehaakt, en voeren de drie partijen gezamenlijk regie. Hofland: “De Woonzorgtafel komt twee keer per jaar bijeen om de voortgang van plannen te bespreken en nieuwe initiatieven te delen. Elke sessie vindt op een andere locatie plaats en bevat een persoonlijke bijdrage van een ervaringsdeskundige, Hun verhalen maken duidelijk voor wie je het doet, en dat draagt bij aan de kwaliteit van onze overleggen.”
Hofland kijkt zeer positief terug op de sessie van de Woonzorgtafel in april 2024. “Tijdens deze sessie gingen we met elkaar aan de slag met de kansenkaart. Hierop staan locaties die mogelijk geschikt zijn voor de woonzorgopgave. Met elkaar gingen we op zoek naar de match tussen ‘doelgroepen die een locatie zoeken’ en ‘locaties die een doelgroep zoeken’. Uiteindelijk kwamen hier vier concrete locaties uit. Daaruit ontstonden werkgroepjes die deze ideeën verder uitwerkten. Naast de woningcorporaties, zorgorganisaties en de gemeente waren deze keer ook de projectontwikkelaars goed aanwezig.”
Woonzorgtafel: Deelnemers van de 9e Rijswijkse woonzorgtafel op locatie Beukenhof van Fonteynenburg
In de woonzorgvisie staat dat de gemeente wil dat Wonen met een plus de standaard is. “De corporatie Rijswijk Wonen is trekker voor het organiseren hiervan binnen de sociale huisvesting, zowel binnen de bestaande bouw als nieuwbouw. En binnen de vrije sector zijn wij als gemeente in de lead. Om deze concepten voor elkaar te krijgen, stelden we als gemeente een kwartiermaker seniorenhuisvesting aan. Die jaagt projectontwikkelaars en andere initiatiefnemers aan, onder andere door regelmatig contact met hen te hebben en in de gaten te houden of de gestelde doelen en afspraken worden gerealiseerd. Waar nodig verbindt ze projectontwikkelaars en zorgorganisaties met elkaar.”
Op twee locaties krijgen we nu een Wonen met een plus-concept in de vrije sector. In totaal gaat het om 219 woningen met een plus. In de sociale huur zijn de corporaties al langer bezig, daar zijn al meer dan 700 woningen getransformeerd naar Wonen met een plus.
De gemeente stimuleert dat senioren die ongeschikt wonen, hun woning aanpassen of verhuizen naar een beter passende woning. Daarvoor is het Doorstroomteam opgericht, bestaande uit drie seniorenmakelaars: twee vanuit de woningcorporaties en één voor de vrije sector. Via lokale media en een wekelijks spreekuur in het winkelcentrum is bekendheid gegeven aan het team. Per keer komen zo’n acht tot tien mensen met vragen. Ook is er samen met corporaties een brochure gemaakt met geschikt woonaanbod voor senioren, waar veel vraag naar is. “De resultaten zijn positief: in twee jaar tijd vonden 37 senioren een geschiktere woning – 29 binnen de sociale huur en 8 in de vrije sector”, vertelt Hofland. “Daarmee kwamen ook andere woningen vrij, wat een verhuisketen op gang bracht. Dat het meeste resultaat in de sociale sector is geboekt, komt doordat daar meer passend aanbod beschikbaar is.”
Doorstroomteam (Jeannette Dijkman (gemeente Rijswijk), Monique Houwing (Rijswijk Wonen) en Maud Brugman (Vidomes)
De gemeente pakt de woonzorgopgave niet alleen lokaal op, maar is ook regionaal actief. “We zijn regionaal bezig om afspraken te maken over de huisvesting van aandachtsgroepen en ouderen. Deze afspraken moeten landen in de regionale woonzorgvisie. Ik denk dat we op termijn de vruchten gaan plukken van het feit dat we lokaal al een woonzorgvisie hebben. Nu is dat moeilijk te overzien, omdat we nog midden in het proces zitten. Maar we kunnen wel goed laten zien dat we vooruitlopen door de acties die we al gedaan hebben en de seniorenhuisvesting die we hebben gerealiseerd. We zijn daarmee een goede gesprekspartner in de regio. Ik merk dat onze cijfers over de huisvesting van aandachtsgroepen wat hoger zijn dan regionaal. Misschien moeten we die nog bijstellen als dit in de regionale afstemming zo uitkomt. Voor nu zie ik het vooral als een teken van onze hoge ambities.”
Foto: Lois van Loenen
Tabitha Hofland is beleidsmedewerker Sociaal Domein – Wonen met Zorg.