Door het samen leven en samen spelen tussen kinderen met en zonder handicap normaal te maken, zullen ze als volwassenen beter op elkaar ingespeeld zijn. Dat is het uitgangspunt van het inclusiepact 'Eerste Inclusieve Generatie', dat voor de thema’s school, sport, spelen en kunst en cultuur een beweging op gang wil brengen waarbij inclusie de norm wordt.
Nederland kent ruim twee miljoen mensen met een visuele, auditieve, lichamelijke of verstandelijke beperking, psychische kwetsbaarheid of een chronische ziekte. Fysieke en sociale drempels in de samenleving zorgen ervoor dat (volledig) meedoen voor hen niet vanzelfsprekend is. In Deventer probeert Stichting het Gehandicapte Kind als trekker van het inclusiepact Eerste Inclusieve Generatie kinderen met- en zonder handicap zoveel mogelijk samen te laten opgroeien. Geleerde lessen vormen straks de bouwstenen voor een standaardaanpak voor andere gemeenten. Platform31 ging in gesprek met Cerunne Bouts, Programmamanager Samen Spelen, en Chantal van Gool, Projectleider Eerste Inclusieve Generatie bij Stichting het Gehandicapte Kind.
Dicht bij huis naar school
“De filosofie van dit inclusiepact is gebaseerd op de visie van oud-minister van Gehandicaptenzaken Rick Brink”, vertelt Chantal van Gool. De in 2024 overleden oud-CDA politicus werd geboren met de genetische aandoening Osteogenesis Imperfecta, en gebruikte vanaf zijn kindertijd een rolstoel. Chantal: “Zijn ouders hebben hem bewust naar het regulier onderwijs gestuurd, wat hem hielp om zich op latere leeftijd te bewegen in de maatschappij. Dat heeft er onder andere toe bijgedragen dat hij kon uitgroeien tot een invloedrijk politicus. Wij zien om ons heen hoe jongvolwassenen die als kind naar het speciaal onderwijs zijn gegaan, later meer moeite hebben om mee te draaien in de maatschappij.” Dit betekent niet dat er voor speciaal onderwijs geen plek is in onze samenleving. Cerunne: “Ons doel is een maatschappij creëren waar keuze is, en waar kinderen dicht bij huis naar school kunnen op een manier die bij hen past.”
Wat is een inclusiepact?
Een inclusiepact is een coalitie van bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden in een bepaalde sector of regio die met elkaar samenwerken aan concrete acties die belemmeringen voor mensen met een beperking wegnemen. Het ministerie van VWS ondersteunt dit initiatief. Het wil partijen verbinden die concreet verandering willen bereiken en stimuleert met ’Doe onbeperkt mee’ goede initiatieven én nieuwe impulsen die bijdragen aan de participatie van mensen met een beperking.
Lokale initiatieven
Dat samen opgroeien nog niet vanzelfsprekend is, blijkt ook uit onderzoek dat Stichting Het Gehandicapte Kind elk jaar uitvoert. Cerunne: “Ruim één op de drie kinderen met een handicap komt nooit bij een speelplek in hun buurt. Van de kinderen die dat wél doen, speelt meer dan een kwart daar vaak alleen. Ook ervaren kinderen met een handicap dat het lastiger is om vriendschappen te sluiten, en voelen ze zich vaker buitengesloten.” Stichting het Gehandicapte Kind brengt hier verandering met verschillende initiatieven, waaronder het inclusiepact Eerste Inclusieve Generatie. Chantal: “Als aanjagers nodigen wij Deventer uit om Eerste Inclusieve Generatie-projecten te starten. Voor zo’n opstart krijgen ze een tijdelijke financiële ondersteuning vanuit het pact. Zo draait er momenteel een pilot waarbij een aantal kinderen vanuit het speciaal onderwijs naar school gaat in de school in de eigen wijk, gewoon in de klas bij kinderen zonder beperking. Dit bleek voor een deel van die kinderen een succes, en nu hopen we uit te kunnen breiden. Ook proberen we speel- en sportplekken aantrekkelijk te maken voor kinderen met en zonder handicap. Zodat het makkelijker wordt voor hen om samen te spelen.”
Kom uit je bubbel
Niet alleen kinderen, maar ook volwassenen moeten volgens Chantal en Cerunne uit hun bubbel komen. “Veel mensen geven aan dat ze inderdaad ook vinden dat iedereen erbij hoort, wel of geen handicap, en dat ze meer zouden moeten doen om kinderen met een handicap gewoon mee te laten doen. Maar ze geven ook aan niet goed te weten wat ze dan kunnen doen.” Met een zogenaamde ‘Bubbelbox’ gaat het Pact daarom de straat op om het gesprek te openen. Cerunne: “De Bubbelbox is een grote ronde blauwe box, waar ook letterlijk bubbels uit komen, waarmee wij de straat op gaan en gesprekken aanknopen. Het is onderdeel van de campagne ‘Samen opgroeien begint buiten je bubbel.’ Ouders met kinderen met een handicap weten soms ook niet wat er allemaal voor hen mogelijk is, die leven in dat opzicht ook in een bubbel. Uiteindelijk moeten we dus allemaal wat meer uit onze bubbel komen.”
De ‘Bubbelbox’ in Deventer wordt ingezet om op straat het gesprek over inclusie aan te gaan. Foto: Emma Pot
Lessen en praktische handvatten
We streven ernaar dat alles wat in de pilot plaatsvindt en door ons gecoördineerd wordt, geborgd wordt in Deventer. De lessen we leren, worden vervolgens uitgerold over heel Nederland. Chantal: “We gaan in Deventer drie jaar lang kijken wat nodig, nuttig, onhandig en handig is om een beweging richting meer inclusie op gang te brengen. De Hogeschool Utrecht helpt bij het in kaart brengen daarvan. Andere gemeenten kunnen met deze learnings en praktische handvatten aan de slag.”
Open samenleving
De stip op de horizon voor Chantal en Cerunne is een maatschappij waarin mensen met en zonder handicap eigen regie hebben op hun leven, en waar iedereen overal mee kan doen als ze dat willen. Chantal: “Dat betekent dus niet voor iedereen een eigen bubbeltje creëren, maar een open samenleving waar je elkaar tegenkomt en samen kan opgroeien. Dat is uiteindelijk voor iedereen, met of zonder handicap, van meerwaarde.”
Leer- en ontwikkeltraject Inclusiepacten
Hoe draag je concreet bij aan het verbeteren van de participatie van mensen met een beperking binnen bijvoorbeeld je opleiding, school of dierentuin? Organisaties die zich hebben verbonden in een inclusiepact gaan met deze vraag aan de slag. Platform31 ondersteunt hen met een leer- en ontwikkeltraject op maat.
