Slim met gedrag omgaan

Zit er wel genoeg plezier in uw beleid? Beleid gaat vaak uit van voorspelbaar, rationeel gedrag van mensen. Beleidsmakers hebben altijd een beeld van de doelgroep waarvoor ze beleid maken. Dit is vaak gekleurd door (een afwezigheid van) ervaringen met deze doelgroep. Hierin schuilt natuurlijk een gevaar, want wat als het beeld wat de beleidsmaker heeft gevormd niet strookt met de werkelijkheid? Kennis van gedragswetenschappen kan dit probleem verminderen.

Beleid baseren op mensbeelden waarin zelfredzaamheid en rationaliteit wordt verwacht, heeft nog al eens tot averechtse situaties geleid. Zo kunnen mensen die in armoede leven door stress vaak minder goed financiële beslissingen nemen, waardoor hun financiële situatie kan verergeren. Gedragswetenschappelijke studies over energiearmoede laten zien dat de omgeving in dit soort situaties erg bepalend kan zijn. Ook bij het verduurzamen van huizen komt er meestal veel informatie op mensen af. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de ‘gedoe-factor’ (beslissen over maatregelen, subsidieaanvragen et cetera.) verminderen zorgt voor meer actie. Intermediairs (onafhankelijke adviseurs) kunnen een belangrijke rol spelen in het verminderen van deze ‘gedoe-factor’. Over het algemeen geldt: hoe ingewikkelder de situatie, hoe meer beleid rekening moet houden met de cognitie van de mensen om wie het gaat.

Bij Platform31 maken wij al gebruik van dergelijke onderzoeken. Zo is eerder de publicatie ‘Verduurzamen met bewoners’ verschenen. Hierin kijken we door een gedragswetenschappelijk bril naar hoe de betrokkenheid van bewoners bij de energietransitie vergroot kan worden. Vier concrete aanbevelingen zijn hier uit gekomen. Het is belangrijk om bij het betrekken van bewoners rekening te houden met de behoeften om:

• Ergens bij te horen
• Gewaardeerd te worden
• Duidelijkheid te krijgen
• Plezier te hebben

Als een gemeentelijk medewerker een programma opzet wat een paar van deze menselijke behoeften aanspreekt, zal deze zeer waarschijnlijk veel succesvoller zijn dan wanneer het een ‘top-down’ plan is wat op technologische efficiëntie is gestoeld.

Eerder dit jaar organiseerde Platform31 ook de masterclass ‘Energietransitie, armoede en gedrag’. Hierin was ook veel aandacht voor de psychologische effecten van armoede en hoe beleidsmakers hiermee kunnen omgaan. En in het project ‘Slim en Snel aardgasvrij’ onderzoeken wij nu welke gedragseffecten bekend zijn rondom het verduurzamen van woningen.

Plezier, de gedoefactor, waardering en armoedestress; als beleidsmakers slim gedragswetenschappelijke kennis toepassen wordt hun beleid effectiever. Goed voor hun plezier, en voor diegenen voor wie ze beleid maken.