Hoezo ‘(circulaire) economie’?

In de ruimtelijke ordeningsbrief* van 17 mei 2022 gericht aan de Tweede Kamer komt diverse malen circulaire economie ter sprake, soms heet het zelfs circulaire en fossielvrije economie. Het is een van de drie inhoudelijke perspectieven van de ruimtelijke analyse van Nederland:

• Landbouw en natuur,
• ordenende netwerken voor energie en (circulaire) economie en
• leefbare steden en regio’s.

Maar hoezo ‘(circulaire)’? Mag het dan ook niet-circulair of een beetje circulair zijn? De opgave volgens het Programma Circulaire Economie is dat Nederland in 2050 klimaatneutraal en circulair moet zijn. In 2030 moet al 50 procent reductie van primair abiotisch grondstoffenverbruik gerealiseerd zijn. Daar is vooral vergroting van de opwekcapaciteit en circulariteit van duurzame energie voor nodig. Specifiek wordt de (circulaire) – daar zijn de haakjes weer – versterking van infrastructuur van opslag en transport van energie genoemd.

Ook in de Nationale Woon- en Bouwagenda van 11 maart 2022 komt circulariteit ter sprake. Daarin wordt gesteld dat de volkshuisvesting terug is van weggeweest en dat er met hernieuwde inzet door de nieuwe afdelingen Volkshuisvesting en bouwen en Ruimtelijke ordening van het ministerie van BZK zal worden gewerkt aan beschikbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit van zo’n 100.000 nieuwe woningen per jaar. Een reeds bekend verhaal. Circulair bouwen is daarbij een van de voorwaarden, samen met de beleidsopgaven schoon en emissieloos, klimaatadaptief en natuurinclusief.

In het uiteindelijke programma ‘Versnelling verduurzaming gebouwde omgeving’ uit de Nationale Woon- en Bouwagenda zijn vijf programmalijnen uitgezet. Programmalijn 5, Innovatie en uitvoeringscapaciteit, is ondersteunend aan de andere lijnen en gericht op onder meer het bevorderen van circulair bouwen, maar dat wordt niet verder toegelicht.

Naast de nieuwbouwopgave ligt er een verduurzamingsopgave. Ook hierbij wordt het bevorderen van duurzaam, schoon en emissieloos, circulair, klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen noodzakelijk geacht, maar alleen natuurinclusief bouwen wordt kort toegelicht.
Echt overtuigend zijn de circulaire economie en circulair bouwen nog niet in beleid geïntegreerd.

Moeten we ons niet gewoon richten op een circulaire economie zonder haakjes waarvan een goed toegelichte circulaire bouwopgave deel uitmaakt? De Circular Built Environment Hub van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft stelt dat een circulair gebouwde omgeving op alle schalen moet worden nagestreefd: van regio’s, steden, buurten en wijken tot gebouwen, componenten en materialen. Vanaf dit studiejaar is circulariteit een kernthema in het onderwijsaanbod van de faculteit, te beginnen in de Bachelorfase. Alle aankomende architecten en ruimtelijke wetenschappers leren hier volgens die aanpak circulair denken, ontwerpen, bouwen en beheren.

In het najaar van 2022 zal een herijkt Programma Circulaire Economie beschikbaar zijn met daarin de uitwerking van de plannen uit het Coalitieakkoord. Hopelijk is daarin geen sprake van (circulaire) maar van circulaire economie.

* ruimtelijke ordeningsbrief van 17 mei 2022