De gemeente perkt ondernemers aan de ene kant meer in met haar nieuwe beleidskader, maar begrijpt aan de andere kant dat de arbeidskrachten wel ergens moeten kunnen wonen, legt Bode uit. “We streven naar een centrale, goed georganiseerde locatie voor arbeidsmigranten. De ondernemers hebben ons nodig om elders weer ruimte te krijgen, omdat wij al dan niet instemmen met de locatie. Dat heeft er grotendeels voor gezorgd dat huisvesters belang hebben om dichter op ons als gemeente te zitten.”
Inperken en misstanden voorkomen, en aan de andere kant makkelijker mogelijk maken dat er een andere, gewenste locatie komt. Als marktpartijen een grootschalige huisvestingslocatie mogen realiseren, dan zetten ze ook opgekochte woningen terug in de markt, zo is de afspraak in de gemeente. Met deze uitruil komen de eerder verhuurde woningen weer vrij voor gezinnen uit Molenlanden.
Weggeman is bezig met een aangewezen, kansrijke locatie. Al vormt de afwachtende houding van de gemeente over locaties wel een groot struikelpunt. “De gemeente dacht dat de locaties wel gedeeld worden vanuit de markt. Maar als ik roep dat locatie X 100.000 euro kost, dan kost hij morgen 300.000. Dat werkt dus niet.” Wanneer een locatie wordt geduid als mogelijk kansrijk voor huisvesting van arbeidsmigranten, springen speculanten daar direct op in en stijgt de waarde van de grond. Daardoor komt de haalbaarheid van een project onder druk te staan. Wat betreft Homeflex neemt de gemeente de regie en denkt zij mee over waar locaties mogelijk zijn. In Weggemans woorden: “Waar is het mogelijk, en met wie wil ik deze ontwikkeling realiseren?” Hij wil de moeilijkheid van het werken met bedrijven niet ontkennen: “Het vraagt lef om als overheid met marktpartijen zaken te doen. En je scoort er bovendien geen kiezers mee. Het is verdraaid lastig, dat snap ik best.”
Lokaal beleid, regionaal optrekken
In Molenlanden is het beleidskader en de samenwerking met bedrijven lokaal verankerd. Verkend is of opschaling naar regionale samenwerking op het thema ook mogelijk is. Op het gebied van wonen, werken de gemeenten al enige tijd met elkaar samen in een bestuurlijk en ambtelijk samenwerkingsprogramma. Daar kwam het thema arbeidsmigrantenhuisvesting bij. Per thema kijken de gemeenten in de regio welke constellatie zinnig is. In dit geval kwam Molenlanden uit bij Gorinchem, Hardinxveld en Vijfherenlanden. Regionaal beleid op arbeidsmigratie bleek al vrij snel nog een brug te ver. De verschillen en insteek in het vraagstuk bleken per gemeente te groot. De vier gemeenten houden het daarom voorlopig op het eigen, lokale beleid.
De meerwaarde van de samenwerking laat zich wel zien in een regionale ambtelijke werkgroep waarin de gemeenten iedere maand met elkaar afstemmen over gezette stappen en over grote locaties. Een stok achter de deur hebben ze echter niet. Maar Molenlanden ziet dat de andere gemeenten ieder hun verantwoordelijkheid nemen. “Iedereen ziet het belang van grote locaties in, niet alleen voor de regio, maar ook voor zichzelf. Ze zijn aan de gang om te zorgen dat die plekken er komen”, aldus De Kievit.
Dat het onderwerp huisvesting voor arbeidsmigranten zo leeft, is nieuw. Voor het eerst signaleerde Molenlanden het thema in verkiezingsprogramma’s van diverse politieke partijen. En de insteek was verrassend positief: “Die mensen zijn hard nodig, dus moeten we ervoor zorgen dat de huisvesting netjes gebeurt.”
Het vakantiepark is na verkoop aan een andere eigenaar en een grondige verbouwing in gebruik voor recreatie.