Friesland legt regels voor urgente groepen vast in één verordening

Met de aankondiging van de nieuwe Wet versterking regie op de volkshuisvesting ontstond er momentum in Friesland om echt aan de slag te gaan met de zo genoemde urgentieverordening. Klouwen licht toe: “De val van het kabinet zorgde er na de zomer van 2023 voor dat enkele gemeenteraden begonnen te twijfelen. Maar, los van de vraag of de wet er komt, is het verstandig en nuttig om helder af te spreken wanneer bepaalde aandachtsgroepen met voorrang in aanmerking komen voor een vrijkomende sociale huurwoning. Bovendien, de urgentieverordening als instrument bestaat al: alleen de eventuele verplichting is nieuw.” Tot nu toe heeft in Friesland, op de vier Waddeneilanden na, geen enkele gemeenten zo’n urgentieverordening.

Een verordening voor héél Friesland

De reden om de ontwikkeling van een urgentieverordening provincie breed op te pakken is omdat de meeste zorgorganisaties die huisvesting regelen voor mensen met urgentie, al op provinciaal niveau actief zijn in Friesland. Zoals bijvoorbeeld maatschappelijke opvang en de vrouwenopvang. Het zou dan ook niet efficiënt zijn om elke gemeente een eigen urgentieverordening te laten opstellen met eigen regels en criteria.

In Friesland bestaat er sinds 2021 bijvoorbeeld al een provincie breed convenant Weer Thuis voor uitstromers uit het beschermd wonen en de maatschappelijke opvang. Het doel van dit convenant is het bevorderen van de uitstroom uit voorzieningen en een zachte landing in de wijk. Het is een samenwerking tussen zorgaanbieders, gemeenten, woningcorporaties en huurdersverenigingen. Het convenant Weer Thuis is onder leiding van het Sociaal Domein Fryslân tot stand gekomen. En ook de uitvoering is hier belegd. Het streven voor de urgentieverordening is om aan te sluiten op de werkwijze van het convenant Weer Thuis voor de aandachtsgroepen uitstromers uit Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang. Ook zal onderzocht worden of via Sociaal Domein Fryslân nog andere aandachtsgroepen aan een woning geholpen kunnen worden in de toekomst. Zo zorgt Friesland ervoor dat de urgentieverordening aansluit op bestaande werkwijzen.

Aanpak

Tot een urgentieverordening voor de gehele provincie komen is niet zomaar gedaan. Gemeenten, woningcorporaties en zorg- en welzijnsinstellingen hebben allemaal hun eigen behoeften en belangen. Daarom is ervoor gekozen om eerst tot gezamenlijke uitgangspunten te komen en die uit te werken tot een uitganspuntennotitie (Pdf). Verder staan er afspraken in over hoe verschillende werkgroepen aan de verordening zullen gaan werken, en een planning.

De uitgangspuntennotitie is afgelopen tijd langs alle Friese colleges gegaan. Klouwen: “Dat is best goed verlopen. Er blijken veel vragen over de uiteindelijke uitvoering en de kosten daarvan. We kunnen daarover nog geen definitieve uitspraken doen, dat weten we pas als we met elkaar de diepte in gaan. Je creëert eerst een fundering, en daarna bouw je de rest op.”

De ‘governance’ om het proces te overzien is organisch gegroeid. Klouwen: “Het begon met een stuurgroep met vertegenwoordigers van gemeenten, corporaties en huurdersorganisaties die op elk stuk fiat wilde geven. Inmiddels is er naast de stuurgroep ook een projectgroep waar ook de provincie bij betrokken is. De projectgroep zorgt voor continuïteit in het proces, de stuurgroep bewaakt het proces en toetst de (tussen)resultaten.”

De uitgangspunten die in fase 1 zijn geformuleerd, worden in fase 2 door verschillende werkgroepen uitgewerkt tot de daadwerkelijke verordening. Deze werkgroepen gaan bijvoorbeeld over aansluiten bestaande praktijk, urgentiebeoordeling, financiën en automatisering. In de tussentijd worden de gemeenteraden via onder andere informatiebijeenkomsten up to date gehouden. Zij moeten de uiteindelijke verordening goedkeuren, maar kunnen deze dus ook verwerpen. Het doel is om eind 2024 de urgentieverordening definitief te hebben.

Andere aandachtsgroepen

De wettelijk urgenten vormen een beperkte groep binnen het geheel van aandachtsgroepen. Andere aandachtsgroepen (die geen urgenten zijn) zijn bijvoorbeeld woonwagenbewoners, arbeidsmigranten, ouderen en studenten. In de provincie Friesland wordt er op verschillende manieren gewerkt aan de huisvesting van deze andere aandachtsgroepen.

Wat betreft woonzorgvisies worden deze in Friesland momenteel vooral in (sub)regio’s uitgewerkt. In woonzorgvisies geven gemeenten of regio’s aan hoe ze de combinatie van wonen met zorg willen regelen. Hierin worden de aandachtsgroepen die zorg nodig hebben meegenomen. Klouwen: “Het zorgkantoor heeft het initiatief genomen om een provincie brede woonzorganalyse te doen, deze wordt nu vertaald naar lokale regio’s. Hierin zijn de ouderen momenteel de hoofdmoot. Als je kijkt naar woonwagenbewoners en arbeidsmigranten dan zijn deze op dit moment nergens echt goed verwerkt. Maar die beide groepen zitten erg geconcentreerd op specifieke locaties in Friesland, dus de behoefte om dit Frieslandbreed op te pakken lijkt ook niet echt aanwezig.”

Geleerde lessen

Klouwen: “Ik ben wel tevreden over onze pragmatische aanpak. Het resultaat is straks een gedeelde werkwijze hoe mensen aan een huis komen, die gebaseerd is op gedeelde uitgangspunten. Dit voelt minder overweldigend dan een provincie brede woonzorgvisie. Die werkwijze helpt om stappen te kunnen blijven zetten.”

“Wat ik anderen kan meegeven is pragmatisme als grondhouding. Dat zie je bijvoorbeeld ook bij de regio Hart van Brabant, hen vind ik inspirerend. Je kan proberen aan de voorkant alles al in detail uit te werken, maar de praktijk is het toch altijd anders. Je loopt altijd tegen dingen aan die je niet van tevoren had kunnen bedenken. Dus, ga maar aan de slag, en vertrouw erop dat je er gedurende de rit altijd samen uitkomt. Blijf dus niet hangen in de details en doe meer met ongeveer.”