Woonvarianten voor senioren
Project De Vroon, dat de entree wordt van de nieuwe gezinswijk, geeft invulling aan de wens uit de Haagse woonvisie voor innovatieve kleinschalige (groeps)woonvormen voor senioren. De ideevorming ontstond in 2017, het concept werd door potentiële bewoners en de buurt geadopteerd, en in voorjaar 2021 is de omgevingsvergunning van twee-en-een-kap naar drie tot zes woonlagen verkregen.
“Dat was toch wel erg fijn”, vertelt Te Velde, over het verkrijgen van de omgevingsvergunning. “Alles klopt gewoonweg.” In de nieuwe gezinswijk blijkt een meergeneratiesamenstelling de wens; een huis voor oma en opa in de eigen buurt of om voor jezelf op de eigen oude dag naar toe door te verhuizen.
In 2017 ontstaat de link tussen de initiatiefnemers, het gebied en de ambitie van een woongebouw met zorgfunctie nieuwe stijl. De gemeente Den Haag zoekt naar innovatieve, collectieve woonvormen voor senioren vanuit de langer thuis gedachte. De GEM Vroondaal (gemeente Den Haag, Synchroon, BPD) zoekt naar een marktconform gebouw dat meerwaarde biedt in programma, stedenbouw en sociale samenhang. Centrum Groepswonen betrekt Stadkwadraat en al snel werd een ontwikkelteam samengesteld. ‘Vanaf de eerste tekeningen is het woon-zorgconcept samen met potentiële bewoners gemaakt en ook de buurt betrokken en geïnformeerd. Inmiddels gaat dit 2 jaar zo, met interactieve bijeenkomsten en online-meetings en al’, geven de initiatiefnemers aan.
Naast een eigen appartement van circa 60m2 tot 120m2 met eigen balkon of terras, biedt het gebouw volop ruimte aan ontmoeten. Op de eerste verdieping is een collectieve buitenruimte, de appartementen liggen er als een hof omheen. Op de begane grond zijn de ruimten gesitueerd om gezamenlijk te gebruiken; denk aan functies als een grote woonkamer met open keuken en een klus- en atelierruimte. Maar ook ruimten die inspelen op gezondheid of een zorgvraag, zoals een werkplek voor de zorgprofessionals, logiesruimte met eigen douche en toilet en een fitnessruimte. Het ligt aan de nieuwe watergang heeft een parkachtige setting en met een duidelijk entree voor bezoekers. De voorzieningen, activiteiten en zorg worden via de vereniging dichtbij gebracht en het streven is dat deze op termijn ook deels af te nemen zijn door wijkbewoners.
“Het samen wonen en leven in dit gebouw staat centraal”, geeft Van der Heide aan. Onderling contact en omkijken naar elkaar is belangrijk. “We willen voorkomen dat bewoners naarmate ze ouder worden vereenzamen. Een vereniging en bestuur zijn dan een mooi vehikel om activiteiten te organiseren en afspraken te maken. We merken op de belangstellendenavonden dat er nu al veel animo is om in het bestuur te gaan en verwachten dat bij de doelgroep die er wil komen wonen weinig mensen zijn die achteroverleunen. Ze willen juist samen dingen doen.” Zij vervolgt: “Een goede mix van bewoners is belangrijk. Bij de keuze voor de uiteindelijke bewoners letten we op motivatie, diversiteit en betrokkenheid vanaf het begin van het proces. Het idee is dat als het gebouw eenmaal bewoond is, de bewoners zelf nieuwe huurders kunnen voordragen. Ook dat soort punten bespreken we met de belegger.”
Sociale contacten, gezamenlijke activiteiten en de eigen regie over de benodigde zorg worden in dit concept aangemoedigd en geborgd. De initiatiefnemers baseren dit op het concept van positieve gezondheid, daarbij ligt het accent op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt.
Vanuit die vraag zal een host circa een dag per week aanwezig zijn voor de bewoners. Deze host verkent de vraag: waar heb je behoefte aan? Van koken tot boodschappendienst. De host kan ook direct schakelen met zorginstanties en begeleidt mensen in de zo vaak complexe zorgwereld. Bovendien zal de host ook juist de inzet door bewoners zelf ondersteunen.
Opbouw van het concept (uit het Fit & Vitaal-concept)
“Een project als dit neer zetten moet je echt interesseren, vanuit maatschappelijke waardecreatie en het maken van een plek.” Voor Te Velde en Van den Berg is het zelf investeren, want bij hen gaan kosten flink voor de baat uit. “De GEM geloofde in onze combinatie als ontwikkelteam, omdat we de expertises aan boord hebben om te pionieren en daarin risico wilden nemen. We denken integraal en out of the box en vinden het leuk om nieuwe wegen te zoeken.” Het was een flinke uitdaging om vast te houden aan het concept en dan met name aan de omvang van de gemeenschappelijke ruimten – ze leveren vanuit financieel oogpunt weinig op. Met de belegger hebben we goed gekeken naar de gehele puzzel. Het is bij dit soort ontwikkelingen dus van belang dat alle partijen de maatschappelijke meerwaarde omarmen en niet voor het volle financieel rendement alleen gaan.
Opbouw van het concept (uit het Fit & Vitaal concept)
Centrum Groepswonen is bezig met een sociaal label dat ervoor moet zorgen dat sociale kwaliteit ook een economische kwaliteit krijgt, denk aan het energielabel. Dat geeft hopelijk een prikkel voor meer collectieve wooninitiatieven en bovendien voor meer betaalbare collectieve wooninitiatieven voor de kleinere portemonnee. Het Fit & Vitaal- concept wordt nu ook vol interesse gevolgd en besproken met corporaties, beleggers, gemeenten, zorgaanbieders en investeerders.
Terry van der Heide (Centrum Groepswonen), Parcifal van den Berg (Bergunlimited), Gert Jan te Velde (Vanschagen Architecten)