De responsieve overheid: ook de bewoner moet eraan wennen

Patronen doorbreken, dat is zowel binnen de gemeente als bij (toekomstige) bewoners ingewikkeld. Er is veel in beweging, er zijn veel inwonersinitiatieven, al zijn die misschien nog steeds een voorhoede. De gemeente kan zich willen opstellen als een responsieve overheid, een overheid die initiatief “herkent, erkent en ondersteunt’. It takes two to tango, vaak zijn bewoners ook gewend op plannen te reageren in plaats van zelf initiatief te nemen of mee te werken. Dat is een belangrijke les uit een bijeenkomst over responsief werken.

Platform31 en SamenspelNL organiseerden een bijeenkomst met medewerkers van gemeenten, corporaties en anderen om ervaringen uit te wisselen over responsief werken. Een manier van werken die wil vertrekken bij wat er in de samenleving plaatsvindt en minder wat er vanuit het gemeentehuis gebeurd. Dat is nog niet zo makkelijk, is de conclusie van deze middag. Waardevol is vooral dat de deelnemers met elkaar konden praten over hun ervaringen en werden geïnspireerd er vooral mee door te gaan door enkele mooie voorbeelden van  responsief werken in Utrecht en Helmond.

In welke fase zit een bewonersinitiatief?

In deze tijd wordt, terecht, veel waarde gehecht aan inwonersinitiatief en hun rol in bijvoorbeeld de aardgasvrije wijk of in wooncorporaties. Een opmerkelijk geluid in de bijeenkomst over responsief werken was echter dat dit ook voor inwoners nog geen gemeengoed is. Als een gemeente het op een andere manier, meer in coöperatie,  wil doen, dan is dat voor inwoners ook wennen. Je zult inwoners mee moeten nemen in hoe zij hun rol kunnen pakken en hen daarin faciliteren. Al in 2014 kwam de VNG-denktank “Van eerste overheid naar eerst de burger”, met de belangrijke aanbeveling om als gemeente te weten in welke fase van ontwikkeling een inwonersinitiatief zit. Pas dan kun je deze gericht faciliteren.

Weerstand

Dat er bij veel gemeenten nog veel missiewerk is te verrichten over responsief werken is niet nieuw. Het inzicht dat ook bij inwoners patronen moeten worden doorbroken, kan helpen om er met elkaar wel uit te komen. Dat de eerste weerstand misschien niet voorkomt uit ‘help, wat gebeurt er nou weer?’ maar dat inwoners worden geholpen een goede rol te pakken. Over  de vraag hoe je dat doet, zullen Platform31 en SamenspelNL regelmatig bijeenkomsten organiseren.