Wegwijzer Warmtetransitie – magazine voor raadsleden
18 artikelen over de rol van gemeenteraden bij het actualiseren van de transitievisie warmte, wetgeving, participatie en energiearmoede.
Een flink aantal Groningers heeft moeite om rond te komen, leeft in een onveilige buurt, woont in slechtere huizen, komt niet goed mee op school of lukt het niet om aan het werk te komen. Ze wonen vaak in de noordelijke wijken, zoals Vinkhuizen, Paddepoel, en Selwerd, en in De Wijert in het zuiden van de stad.
Onder de vlag ‘Wijkvernieuwing op z’n Gronings’ zetten bewoners, bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties zich samen in voor een betere toekomst voor deze bewoners. Een samenhangende aanpak, waarbij wonen, leren, werken, veilig zijn en meedoen hand in hand gaan.
Ook de warmtetransitie is onderdeel van deze gecombineerde aanpak, vertelt Ceciel Nieuwenhout, raadslid voor GroenLinks in Groningen. “Bij de vorming van het coalitieakkoord in de vorige raadsperiode kwam de vraag op tafel: is de warmtetransitie de motor voor de wijkvernieuwing, of is de wijkvernieuwing de motor voor de warmtetransitie? De conclusie was: als je toch bezig bent met wijkvernieuwing, neem dan ook meteen de warmtetransitie goed mee.”
Wijkvernieuwing staat in Groningen voorop, maar tijdens de coalitievorming voor de huidige gemeenteraad is afgesproken om de warmtetransitie daarin mee te nemen. Nieuwenhout: “In ons geval gaat dat ver, want een publiek warmtebedrijf gaat een groot deel van de woningen van warmte voorzien. Dat is een expliciete wens van de raad.” Hierdoor is een koppeling nodig tussen de planning van het warmtenet en het renoveren van de flatwoningen door de corporaties. Dat vraagt om nauwe samenwerking.
Ook de kosten worden zoveel mogelijk gedeeld. “De straten moeten open om de buizen voor het warmtenet aan te leggen. Maar ook omdat het asfalt oud is en vervangen moet worden of omdat er te weinig bomen in de straat staan. Dan kun je ook eventueel rioolbuizen en elektriciteitskabels vervangen en glasvezelinternet aanleggen. Op die manier kun je het werk uit meerdere potjes financieren.”
“Als raadslid heb ik die koppelkansen wel eens expliciet op de agenda gezet met schriftelijke vragen. Ook stel ik af en toe technische vragen als inwoners melden dat het in een bepaalde straat niet opschiet. Want je moet koppelkansen benutten, maar ook de overlast beperken. Dat zijn kaders die wij willen stellen.”
Groningen koppelt ook het armoedebeleid aan het energiebeleid. Zo is er een FIXbrigade die kleine, energiebesparende klussen uitvoert bij mensen met een krappe beurs. “De FIXbrigade zet hiervoor MBO-studenten in, die zo kunnen doorstromen naar een MBO2-opleiding in de elektrotechniek of de bouw.” De gemeenteraad vindt deze koppeling met werkgelegenheid belangrijk, zegt Nieuwenhout, en is op werkbezoek geweest bij de FIXbrigade.
D66-raadslid Andrea Poelstra vindt dat wethouders, raadsleden en ambtenaren de wijk in moeten gaan en met bewoners in gesprek gaan over energievoorziening. “Pas dan hoor je waar mensen tegenaan lopen. Vaak zijn dat niet alleen de kosten van isolatie of andere energiebesparende maatregelen. Mensen maken zich ook zorgen over veranderingen in hun leefomgeving die zij spannend vinden, zoals koken op een inductieplaat. Daar kan de gemeente ze vervolgens bij helpen.”
Het D66-raadslid vindt het daarnaast belangrijk dat de gemeente bewoners goed informeert over de energietransitie in hun wijk. “Zodat zij geholpen worden om een duurzame en tegelijk ook betaalbare keuze te maken. Daarom heb ik laatst in de raadsvergadering een motie ingediend om een Warmtewijzer te laten maken. Daarmee kunnen mensen heel makkelijk met hun postcode opzoeken wat voor warmteoplossing er in hun wijk komt. Zodat ze weten of ze moeten wachten op een warmtenet, of zelf al stappen kunnen nemen.”
Gemeente Groningen wil meer ruimte voor groen, sporten, spelen en ontmoeten. En minder ruimte voor geparkeerde auto’s en fietsen. De gemeenteraad heeft hiervoor de Ontwerpleidraad Leefkwaliteit Openbare Ruimte vastgesteld. Het is een inspiratiedocument voor een openbare ruimte die mede door de energietransitie zal veranderen. Want ondergronds is er ruimte nodig voor warmtenetwerken, en ook de vraag naar ruimte voor warmtekoude-opslag in de toch al volle ondergrond neemt toe.
De Groningse wijk Paddepoel deed, met zeventien andere wijken, drie jaar lang mee aan het experimentenprogramma ‘Verduurzaming van kwetsbare wijken’, van Platform31 en Nyenrode Business Universiteit. De lessen daaruit zijn beschreven in de publicatie Samen naar een duurzame en leefbare wijk (2022).
Selwerd is vaker beschreven als wijk waar sociale en fysieke opgaven in samenhang zijn opgepakt. Zowel vanuit gezondheidsperspectief, als wat dat vraagt van participatie.