Haarlemse gebiedsontwikkeling Hof van Jacob biedt senioren een beschutte woonzorgomgeving

Ouderenzorgorganisatie Sint Jacob in Haarlem maakte voor de transformatie van het voormalig verpleeghuis Boerhaavekliniek een fundamentele keuze. In plaats van het ontwikkelen van regulier vastgoed voor intramurale ouderenzorg, gingen zij in gesprek met de wijk over de gewenste zorgverlening in de toekomst en hoe bewoners zichzelf ouder zien worden. “Schalkwijk is aan het vergrijzen”, vertelt Bart Bram Spruit, manager vastgoed. “Het stadsdeel kent een toenemend aantal verschillende culturen en een stevige leefbaarheidsopgave. Voor het terrein in de Boerhaavewijk ontstond het idee van een ‘ecosysteem’ waarin gewoon wonen, zorg en de samenleving met elkaar en met de omliggende wijk in verbinding zijn.”

Artist impression Hof van Jacob. Foto: Zenzo Maatschappelijk Vastgoed

Hart van Jacob

De gebiedsontwikkeling gaat om een ensemble van zeven woongebouwen met 287 woningen rond een centrale binnenplaats met voorzieningen en veel groen: het Hart van Jacob. Hier komen verschillende functies samen: maatschappelijke horeca voor de buurt, kinderopvang, het kantoor van Sint Jacob en Zorgverleners Onder Eén Dak: de huisarts, apotheek, fysiotherapie. Het hart met de voorzieningen zorgt voor verbinding tussen het nieuwe woongebied en de omliggende wijk, waardoor interactie en contact tussen mensen ontstaat. “Wij geloven sterk in het concept”, benadrukt Michiel Wijnen, partner bij Zenzo. “We zien dat het stimuleren van ontmoeting en functiemenging leidt tot zorgzame gemeenschappen. Hof van Jacob is geïnspireerd op het door ons ontwikkelde Hart van Vathorst in Amersfoort. In dit gebouw komt de buurt samen; bewoners van zorginstellingen, de kerk, het kindcentrum en buurtrestaurant. Wij hebben een vertaling gemaakt, passend bij de dynamiek van de Boerhaavewijk.”

Artist impression Hof van Jacob. Foto: Zenzo Maatschappelijk Vastgoed

Kleinschalig en huiselijk

In Hof van Jacob wonen mensen met én zonder zorgvraag naast elkaar in een meer beschutte setting van een hof. “Ruim de helft van de woningen in de ontwikkeling van Hof van Jacob is voor ouderen met een intensieve zorgvraag. De meeste mensen die hier wonen hebben een (vergevorderde) vorm van dementie”, vertelt Spruit. “Kleinschaligheid, huiselijkheid, behoud van identiteit en eigen regie vinden wij belangrijk. Per verdieping delen twintig bewoners een huiskamer.”

Daarnaast komen er 103 levensloopbestendige zelfstandige appartementen voor 55-plussers. Vanuit het beschutte karakter van het Hof gaat Sint Jacob extramurale zorgdiensten (VPT, MPT) aanbieden aan de huurders.

Artist impression Hof van Jacob. Foto: Zenzo Maatschappelijk Vastgoed

Community van buurtbewoners en maatschappelijke organisaties

Het wonen in nabijheid van elkaar maakt nog geen sociale gemeenschap. Daarom wordt actief ingezet op community building. “Onze gezamenlijke inzet voor en met de bewoners van de Boerhavewijk, het Hof én de maatschappelijke partners die actief zijn in het gebied maakt het verschil”, vertelt Spruit. In het project BuurtCommunity komt deze brede sociale aanpak samen. Het is gestart op initiatief van Sint Jacob en gefinancierd door het zorgkantoor. Voor de BuurtCommunity is een app ontwikkeld waarin buurtbewoners vragen kunnen stellen en hulp kunnen aanbieden. Een kwartiermaker, aangetrokken door welzijnsorganisatie Buurts, speelt een sleutelrol. Deze organiseert laagdrempelige activiteiten, als bingo of soepmomenten, en bouwt aan sociale netwerken in de wijk. Het Hof met de buurthuiskamer en de maatschappelijke horeca, is dé ontmoetingsplek plek in de wijk. Deze krijgt een open, uitnodigend karakter met glaswanden waardoor een natuurlijke overgang van buiten naar binnen ontstaat. “De uitstraling is zó aantrekkelijk, dat je er wel naar binnen móét willen”, benadrukt Wijnen.

Vooruitkijken

“Op korte termijn zijn we tevreden als we voor het Hart van Jacob een gemotiveerde sociaal ondernemer hebben gevonden voor de horeca, die samen met de kwartiermaker de community building echt vorm gaat geven”, benadrukt Spruit. “En, het zou helemaal fantastisch zijn als de wijk de ontmoetingsruimte uiteindelijk zelf gaat overnemen en er geen externe aanjager meer nodig is”, vult Wijnen aan. “Het doel van Hof van Jacob is dat het woonzorgconcept bijdraagt aan ontmoeting tussen de buurtbewoners en er meer naar elkaar wordt omgekeken waardoor minder formele zorg nodig is. Als mensen zich gezien en verbonden voelen, ontstaat er ruimte voor eigen regie. Dat is waar we het allemaal uiteindelijk voor doen”, aldus Spruit en Wijnen.