Artikelen in de reeks Woningdelen in de praktijk:
‘Beter benutten’ in de coalitieakkoorden
Woningdelen in de praktijk - deel 3
Woningdelen is een van de mogelijkheden om de schaarse ruimte in Nederland beter te benutten. Voor elke woningzoekende die in een lege kamer of etage terecht kan, hoeft geen nieuwe woning te worden gebouwd. In deel 1 van deze artikelenreeks gingen we in op de mogelijkheid, en de noodzaak, om nieuwbouw meer geschikt te maken voor intensiever gebruik. In deel 2 gaven we praktijkvoorbeelden van gemeenten die een actieve rol spelen bij woningdelen. Dit derde deel uit de reeks gaat in op het thema ‘wonen’ in de gemeentelijke coalitieakkoorden.
Op 16 maart 2022 vonden in Nederland gemeenteraadsverkiezingen plaats. In opdracht van de VNG heeft Platform31 de lokale coalitieakkoorden geanalyseerd, in totaal 323 (die op 13 juli beschikbaar waren). De gehele analyse is hier te vinden. Alle akkoorden zijn onderzocht op een reeks lokale thema’s, waaronder ‘wonen’.
Wonen is een urgent thema voor gemeenten. Het tekort aan woningen speelt niet alleen in de grote steden; ook regio’s waar voorheen sprake was van bevolkingskrimp kennen een tekort. Betaalbaarheid van woningen is een belangrijk onderwerp in bijna alle coalitieakkoorden. In de coalitieakkoorden worden volop oplossingen genoemd voor het tekort aan (betaalbare) woningen, zoals meer sociale huur, flexwonen, beter benutten van de bestaande woningbouw, doelgroepen beter huisvesten en woningdelen.
Bouwen én beter benutten
Het woningtekort kan worden aangepakt met (veel) nieuwbouw, maar ook door bestaande woningen beter te gebruiken. Door woningen te delen met meerdere huishoudens of woningen of kavels te splitsen in meerdere woonplekken. Want, in de woorden van Rotterdam: “Woningdelen zorgt voor een betere benutting van schaarse m² woonoppervlak”, en Nijmegen: “Woningdelen biedt meer mensen een plek.”
Lokale voorbeelden
In de coalitieakkoorden van 66 gemeenten staan ‘beter-benutten-ambities’, variërend van woningsplitsing, woningdelen, friendscontracten (één huurcontract voor allen) tot verkameren (ieder een eigen huurcontract). Het laatste heeft meteen een negatieve connotatie naar huisjesmelkers die huizen in veel kamertjes opdelen: naast die 66 gemeenten die woningdelen willen bevorderen, staan er 10 (deels dezelfde) die verkameren bij particulieren willen tegengaan. Montfoort wil bijvoorbeeld alleen woningsplitsing in particuliere panden toestaan als daardoor twee volwaardige woningen ontstaan. Tiel gaat verkamering van woningen harder aanpakken en Amsterdam bestrijdt verkamering en vindt het belangrijk dat de balans op de woningmarkt gewaarborgd blijft door middel van quota.
Woningen beter benutten, woningdelen en woningen splitsen kan op meer steun rekenen. Zo willen gemeenten die doorgaans ruime woningen hebben, zoals Laren, “het bewonen van woningen stimuleren, wat in tijden van woningschaarste ook aantrekkelijk is”, en stelt Blaricum als ambitie: “Het opnieuw beoordelen van het splitsingsbeleid is gewenst.” De gemeente gaat “bij bestaande bouw de regels voor splitsing van vrijstaande woningen verruimen.”
Amsterdam gaat “in gesprek met corporaties op welke wijze zij meer ruimte kunnen bieden voor friendscontracten in vrijesectorwoningen”, en Utrecht maakt het “bij toekomstige plannen voor nieuwbouwwoningen makkelijker om woningen te realiseren waar vrienden samen kunnen wonen.”
Er worden soms wel kanttekeningen geplaatst met betrekking tot overlast, zoals in Wormerland: “meer mogelijkheden tot woningsplitsing, maar dan wel zonder de negatieve effecten die daarmee gepaard kunnen gaan.” En Noordwijk stelt: “Ook moet er ruimte zijn voor woningsplitsing, mits dit past binnen normen van leefbaarheid en voorzien wordt in voldoende parkeerruimte.”
Woningen delen ook in kleine gemeenten
Beter benutten speelt ook in kleinere, meer landelijke gemeenten, zoals De Wolden: “We willen in ons ruime buitengebied kansen bieden voor woningsplitsing en het delen van het erf.” En in Altena: “We creëren met het oog op de woningbehoefte ruimte voor experimenten met kleine woningen voor diverse doelgroepen met kavel- en woningsplitsing”, en daarbij: “meer sturen op waarden dan op regels.” Berg en Dal: “De regels voor woningsplitsing willen we verruimen.” Schagen moedigt het ook aan: “We stimuleren woningsplitsing, zodat er meer, kleinere woningen komen”, en ook Het Hogeland toont ambitie: “Naast nieuwbouw kijken we ook nadrukkelijk naar mogelijkheden binnen de bestaande woningvoorraad en naar mogelijkheden zoals woningsplitsing en de huidige verhuur van woningen.” Een aantal gemeenten maakt ruimte voor vormen van collectief wonen. Door een aantal voorzieningen te delen, door met elkaar op te trekken, tot en met de vorm van wooncoöperaties. Gooise Meren stelt: “Ruimte voor collectief wonen bevorderen draagt bij aan oplossen woningnood.”
Analyse coalitieakkoorden
Sinds de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart zijn er overal in Nederland coalities gevormd. Aan die coalities liggen akkoorden ten grondslag. In opdracht van de VNG onderzocht Platform31 die akkoorden op inhoud met behulp van automatische tekstanalyse.