Relatieonderhoud is cruciaal in netwerken van organisaties

Het belang van relatieonderhoud

22 mei 2023
Samenwerken in een organisatienetwerk is als in een relatie. Corporatiebestuurder Tinka van Rood van Trivire neemt deel aan diverse netwerken. Haar les: Check af en toe of partners nog goed verbonden zijn. “Regelmatig onderhoud is beter dan relatietherapie achteraf.”

Tinka van Rood, bestuurder Trivire. Foto: Carin du Burck.

Eén van de netwerken waar Tinka actief aan deelneemt, is het netwerk Huisvesting Kwetsbare Groepen, een samenwerkingsverband van de regio Drechtsteden en Alblasserwaard. Het doel van de samenwerking is om kwetsbare groepen inwoners opnieuw zelfstandig te laten wonen. Trivire, met woningen in Dordrecht, Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht, werkt sinds 2016 met zorgaanbieders, de betreffende gemeenten en andere woningcorporaties in de regio samen aan deze opgave.

Vertrouwen, urgentie en respect

Over de vraag wat nodig is voor een goede samenwerking, hoeft de Trivire bestuurder niet lang na te denken. Zij geeft aan dat het belangrijk is dat deelnemers aan een organisatienetwerk intrinsiek gemotiveerd zijn om deel te nemen. “Vanuit mijn ervaring met verschillende netwerken constateer ik dat bepaalde voorwaarden aanwezig moeten zijn. Ten eerste dient er een bepaalde mate van maatschappelijke urgentie te zijn. Die urgentie moet jouw motivator zijn waardoor je bereid bent je als organisatie te verbinden. Herkent iedereen deze urgentie en op welke wijze het netwerk dit probleem het hoofd wil bieden? Ten tweede moet er sprake zijn van wederzijds respect voor elkaars standpunt en belangen. Zorg dat ieders belangrijke punten onderdeel zijn van de gezamenlijke agenda. Ten derde moet je werken aan wederzijds vertrouwen. Door elkaar te leren kennen, respect te hebben en rekening te houden met elkaars inbreng en belangen. Pas wanneer deze voorwaarden zijn geborgd, wil ik van mijn eigen organisatie autonomie opgeven voor het werken aan het grotere maatschappelijk doel. Natuurlijk moet je dan met elkaar werken aan het formuleren van doelen, taken en het verdelen van acties. Maar minstens zo belangrijk is het bouwen aan het onderlinge vertrouwen.”

Onderhoud je netwerk

Volgens Tinka is het belangrijk om tijd te nemen voor de ‘zachte’ kant van samenwerking, het elkaar leren kennen en werken aan de relatie. Het netwerk Huisvesting Kwetsbare Groepen organiseert regelmatig kennissessies en excursies die waardevol zijn voor de onderlinge contacten, de uitwisseling en het draagvlak. Tinka: “Een zorginstelling gaf bijvoorbeeld een keer een presentatie over hun werkzaamheden en knelpunten. Ze waren daarbij heel open. Je neemt elkaar dan mee in je wereld en je leert elkaar beter kennen en begrijpen. We merkten dat mensen daar weg gingen met meer begrip en bereidheid om mee te denken in oplossingen. Zo laat je zien dat je de ander nodig hebt. Maar ook dat je zelfkennis hebt in te brengen. Dat is minstens zo belangrijk als de agenda vaststellen en je doelen bereiken. Dat vergeten we nog wel eens, want je focust op de resultaten die je wilt bereiken, je wilt van A naar B. Maar soms is zo’n investering die je doet in elkaar en die op dat moment misschien verloren tijd lijkt, uiteindelijk veel effectiever.”

Verschillend én gelijkwaardig

Bij het organiseren van de zachte kant van samenwerken is het belangrijk dat je kijkt naar wie in welke rol welke competenties (nodig) heeft. Ook omdat niet elke deelnemer evenveel oog voor de zachte(re) aspecten zal hebben. Je moet daarbij ook goed letten op gelijkwaardigheid, aldus Tinka. “Binnen ons bestuurlijke netwerk bestaat het gevaar dat er op macht wordt gestuurd. En dat is gevaarlijk. Je wilt juist sturen op commitment, want het punt is juist dat niemand voor een ander kan besluiten. Organisaties hebben hun eigen beslisbevoegdheden. Je wilt er dan voor zorgen dat je bestuurders meekrijgt en daarvoor is een andere aanpak nodig. Onderzoeken en vragen: Hoe kan je wel meedoen? Hoe kunnen we jouw drempel oplossen?

In plaats van een punt doordrukken op de agenda. Je moet voorzichtig zijn met het inzetten op macht, het levert in een gelijkwaardig netwerk vaak wrijving en irritatie op. Tegelijkertijd is het ook begrijpelijk omdat een deel van de deelnemende organisaties sneller wil, maar het niet lukt om alle partijen mee te krijgen. En dat is ingewikkeld. Dus de vraag is ook in een netwerk: hoe zet je mensen vanuit hun competenties het beste in een rol en positie die past?”

Een offer voor de opgave

Natuurlijk is het belangrijk dat de inzet en samenwerking voor elke deelnemende organisatie voldoende oplevert volgens Tinka. “Wees open en transparant over je eigen belangen, zodat je elkaar in spannende tijden kunt vasthouden. Je kijkt dus bij elke partij wat er nodig is. Soms is het ook een kwestie van zoet en zuur met elkaar delen. In een energietransitienetwerk bijvoorbeeld valt het aansluiten van woningen op het warmtenet in sommige gebieden duurder uit. Dat betekent dat één partij budget moet inleveren ten behoeve van de ander, ten gunste van de maatschappelijke opgave. Omdat je vindt dat je samen verder komt dan alleen. Dat is een groot offer. Maar het is belangrijk om dit offer te brengen en om daarover afspraken te maken. Om zulke afspraken te ontwikkelen is het van belang dat je je achterban meeneemt, want die kom je tegen in de besluitvorming. Denk daarbij aan je raad van toezicht of je raad van commissarissen, de huurders, ambtenaren en politici. Je moet voortdurend nadenken over hoe je alle spelers mee kunt nemen in de urgentie van je maatschappelijke opgave.”

Vooruitkomen door kritisch terugkijken

Wat zijn de ervaringen van Tinka over het samenwerken in het algemeen en binnen het netwerk Huisvesting Kwetsbare Groepen? “Je moet niet de illusie hebben dat samenwerken altijd lukt. Er is de complexiteit van de opgave, maar ook de grootte van de groep. Een te grote groep kan zorgen voor teveel anonimiteit. Mensen kunnen zich dan gemakkelijker verschuilen en uiteindelijk in de samenwerking niet leveren. Het is dus zaak de omstandigheden zo optimaal mogelijk te krijgen. Dat blijft fascinerend, want wat drijft mensen, en hoe zorg je dat alle betrokkenen zich aan de gezamenlijke agenda kunnen verbinden?”

“Je kunt met elkaar vaststellen dat we binnen het netwerk op een aantal onderwerpen te weinig hebben gecheckt hoe iedereen in de wedstrijd zit. We hebben met elkaar de maatschappelijke opgave vastgesteld en een agenda opgesteld. Maar er is te weinig tijd besteed om hier goed met elkaar over door te praten. Want herkent elke gemeente deze urgentie? Willen zij hetzelfde bijdragen? Kunnen bestuurders zich op basis van deze discussie intrinsiek verbinden? We zijn dit gesprek uit de weg gegaan en zijn doorgegaan met de uitvoering omdat de nood hoog was. Daarmee wordt het ontbreken van de intrinsieke verbinding met de urgentie en de agenda een soort ‘open wond’. Ieder nieuw voorstel is dan aanleiding om de bijdrage aan de agenda ter discussie te stellen. En dit leidde tot grote irritatie bij de deelnemers die wel wilden leveren voor de agenda. Zo’n ervaring is belangrijk om te onderkennen. Je kunt niet samenwerken in de toekomst zonder respect voor het verleden. En soms moet je erkennen dat het bij bepaalde thema’s niet lukt om alle spelers te verenigen. Dan kan je ook kijken naar een ‘coalition of the willing’ en met deze partijen samen doorgaan. Dat kan soms verstandiger zijn.”

 

Meer bereiken met organisatienetwerken

Nederland staat voor nogal wat uitdagende opgaven, zoals het aardgasvrij maken van wijken, de woon- en zorgopgave en de leefbaarheid en veiligheid in kwetsbare wijken. Maatschappelijke organisaties en overheden zien dat ze in hun eentje en met de bestaande manier van werken, die taaie en complexe vraagstukken niet meer kunnen oplossen. Ze verbinden zich aan elkaar. Tijdens de leerkring ‘Waardevol samenwerken in een netwerk’, die in het voorjaar van 2022 plaatsvond, ontstond het idee voor een magazine. In deze leerkring legden 14 ervaren netwerkmanagers, ondersteund door experts, hun ervaringen én vragen bij elkaar. Deze netwerkmanagers zijn dagelijks bezig met het begeleiden van hun lokale of regionale organisatienetwerk.

De inzichten uit de leerkring, maar ook de Platform31-voorstudie ‘Organisatienetwerken van waarde’  en andere Platform31 publicaties, net als de ervaringen van de schrijvers van het magazine en de ervaringen van de geïnterviewden, droegen bij aan de inhoud. Bovenstaand interview is onderdeel van het magazine ‘Meer bereiken met organisatienetwerken’. Het volledige magazine kunt u hieronder  downloaden.

Ontvang nieuws van Platform31

Nieuws, publicaties en bijeenkomsten van Platform31 automatisch in jouw mailbox? Meld je dan aan voor onze tweewekelijkse nieuwsbrief over actuele ontwikkelingen in stad en regio.

Bekijk al onze nieuwsbrieven en updates

"*" geeft vereiste velden aan