Verbeelden, verbinden, verinnerlijken
Een voorbeeld hiervan is te zien in de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen. Projectleider Gertjan de Werk legt uit dat hij en zijn collega’s ontwerp op twee manieren inzetten: om te verbeelden en om te verbinden. Verbeelden is belangrijk om te inspireren, maar ook om ervoor te zorgen dat iedereen letterlijk hetzelfde beeld voor ogen heeft. “Het beeld dat je kiest is dus heel bepalend om te weten waar je het over hebt. Daarover kun je vervolgens het goede gesprek met elkaar voeren. Verbinden dus.”
Op deze manier heeft zijn team, met behulp van een praatplaat, eerst de kernopgave van de City Deal benoemd. Vervolgens hebben ze daarmee honderdvijftig partijen in beweging gekregen om samen te werken aan een stevige ambitie voor biobased industrieel bouwen. “We wilden in alle gemeenten commitment van afdelingen Wonen én Circulair. Maar daar spreken ze heel verschillende talen.” De kracht van ontwerpen is volgens Gertjan dat het mensen van allerlei achtergronden in staat stelt om een probleem of een aanpak écht voor je te zien. Te beleven, voelen, ruiken. “Je maakt het je eigen. En dan wil je er ook mee aan de slag.”
Nieuwe perspectieven
Dat vraagt om een volgende stap, waar ontwerpen ook een krachtige tool voor kan zijn: verinnerlijken, wat gaat over het implementeren van afspraken en samenwerking in organisaties. Gertjan raadt gemeenten aan om hiervoor gebruik te maken van een routekaart, waarop je aangeeft wat je intern wil organiseren. “Zorg dat je de mensen die je aan het werk wil zetten de tools geeft die ze nodig hebben. En blijf met ze in gesprek.”
Ook in andere City Deals gebeurt al het nodige op ontwerpgebied. Op verschillende plekken vinden al ‘Design thinkingsessies’, ‘serious games’ en ‘ateliers achter de voordeur’ plaats. Deelnemers daaraan ervaren dat ze met dit soort werkwijzen, waarmee ze uit hun comfortzone stappen, nieuwe perspectieven toevoegen, helemaal kunnen uitzoomen of inzoomen. Ontwerpkracht helpt om met beeld richting te geven, en om het gesprek te voeren vanuit creativiteit en innovatie, stellen de projectleiders van de City Deals. Het gaat over de kracht van ervaren – zien, proeven, voelen – die aanspoort om in actie te komen.
Living LAB 040: innovatie middels het Hamburgermodel
Een ander voorbeeld waar de kracht van ontwerpen in de praktijk wordt gebracht, is het Living LAB 040. Dit lab in Eindhoven is een initiatief van Jos Lichtenberg en Monique Donker, om de stad van morgen opnieuw uit te vinden; duurzaam, gezond en betaalbaar. Het is een bijzondere locatie in een nieuwbouwwijk, beschikbaar gesteld door de gemeente Eindhoven, die ruimte biedt aan tijdelijk wonen in proefwoningen. Diverse marktpartijen bouwen hier tijdelijke woningen om innovatieve oplossingen te ontwikkelen. Dit leidt niet alleen tot nieuwe bouwconcepten, maar ook tot nieuwe financieringsconstructies om de tijdelijke woningen te kunnen financieren.
Het living lab werkt volgens het zogenoemde Hamburgermodel, leggen de initiatiefnemers uit: De experimenten worden deels bottum-up uitgevoerd, vanuit een goed idee. Deze experimenten vormen de onderkant van de hamburger. Experimenten geïnitieerd vanuit strategie en visie op de stad van morgen, vormen de bovenkant van de hamburger. In het midden bevindt zich de burger. Die dient immer centraal te staan.