Bouwstenen voor verduurzamen met bewoners in kwetsbare wijken

Gemeenten werken nu een aantal jaren aan de energietransitie in wijken. Talloze onverwachte gebeurtenissen zoals de COVID-pandemie en de oorlog in Oekraïne met als gevolg stijgende energiekosten, maar ook het afnemend vertrouwen in de overheid hebben invloed op de energietransitie in Nederland. Bovendien blijken de wijkgerichte warmteplannen in de loop der jaren minder goed uitvoerbaar te zijn dan op voorhand was gedacht. Dit betekent iets voor de rol die gemeenten hebben in de energietransitie, en de verhouding tussen gemeenten en bewoners.

Verduurzaming van kwetsbare wijken

Samenwerken met bewoners is een belangrijk uitgangspunt in het meerjarenprogramma Verduurzaming van kwetsbare wijken. In dit programma werken Platform31, Nyenrode Business Universiteit en het Verwey-Jonker Instituut met gemeenten aan duurzame en leefbare wijken waar bewoners prettiger wonen en betere maatschappelijk kansen hebben dan voorheen. De urgentie voor een nauwe samenwerking tussen gemeenten en bewoners neemt nog sterker toe nu de noodzaak tot bezuinigen bij gemeenten groter wordt de komende jaren.

Praktijkvoorbeelden van gemeenschapskracht

In deze publicatie beschrijven en analyseren we inspirerende praktijkvoorbeelden op het gebied van verduurzaming en in andere sectoren om antwoord te krijgen op vragen als:

• Kan een grotere focus op de gemeenschapskracht de negatieve impact van bezuinigingen in kwetsbare wijken verkleinen?
• Hoe kan een gemeente achterhalen waar zich gemeenschapskracht in kwetsbare wijken bevindt (in de vorm van bewonersinitiatieven)?
• Wat betekent dat dan voor de samenwerking tussen gemeenten en bewoners in deze wijken?

Bouwstenen samenwerking gemeenten en bewoners

Illustratie: Janneke ten Kate

Deze analyse levert een aantal bouwstenen op voor samenwerking tussen gemeenten en bewoners in een veranderende omgeving. De bouwstenen zijn opgebouwd uit allemaal praktische voorbeelden van acties die ondernomen kunnen worden en waaruit je kunt kiezen om een eigen strategie mee te bouwen. Ze zijn onderverdeeld over zes hoofdactiviteiten die altijd en overal ondernomen moeten worden om een samenwerking tussen bewoners en gemeenten tot stand te brengen. De hoofdactiviteiten zijn:

1. De wijk leren kennen
2. De juiste partners vinden
3. De samenwerking voorbereiden
4. De samenwerking in stand houden
5. De resultaten zichtbaar maken
6. De toekomst vormgeven

We hopen dat de bouwstenen helpen om te bouwen aan een goede, gelijkwaardige relatie tussen gemeente en bewoners, zodat de verduurzaming van kwetsbare wijken soepeler verloopt. Ook met de inzet van deze bouwstenen zal de gemeentelijke rol bij de energietransitie in kwetsbare wijken zich richten op sturing (regie). Maar niet meer in de hiërarchische vorm zoals we die in het verleden vaak zagen. Het nieuwe sturen is sturen op ‘samen’. Dat helpt de energietransitie én kwetsbare wijken vooruit.