Koppeling waterbeschikbaarheid en ruimtelijke ordening

Voldoende zoetwater lijkt vanzelfsprekend in Nederland, maar dat is het niet. Door klimaatverandering komen droge perioden en watertekorten vaker voor. Dit heeft gevolgen voor functies die afhankelijk zijn van zoetwater, zoals drinkwatervoorzieningen, landbouw, nutsbedrijven, industrie, scheepvaart, natuur of de stabiliteit van dijken. Met de Deltabeslissing Zoetwater krijgt droogte en daarmee samenhangend de beschikbaarheid van voldoende zoetwater specifieke aandacht. Voor de ruimtelijke ordening is het een nieuw fenomeen dat ook kansen biedt. Dit rapport benoemt ze, en laat zien hoe waterbeschikbaarheid en ruimtelijke ordening gekoppeld kunnen worden.

Het is nog onduidelijk wie verantwoordelijk is voor het leveren van voldoende water. In een periode van droogte verdelen waterbeheerders het beschikbare water aan de hand van de verdringingsreeks (die de rangorde bepaalt van de maatschappelijke behoefte). De waterverdeling is dus enigszins ad hoc. Maar gebrek aan zoetwater zal waarschijnlijk toenemen. Daarom werkt het Deltaprogramma Zoetwater aan transparante afspraken over de waterbeschikbaarheid. Dat moet gaan gebeuren via de stappen transparantie, optimalisatie en afspraken. Platform31 maakte hiervoor een procesontwerp, die de koppeling legt tussen waterbeschikbaarheid en ruimtelijke ordening. In het procesontwerp is per stap aangegeven hoe deze koppeling kan worden gemaakt. Belangrijk in het proces is een zo duidelijk mogelijk beeld krijgen van de verwachtingen van watervragers. Waterbeschikbaarheid gaat bijvoorbeeld niet alleen over de hoeveelheid zoetwater, maar ook over de kwaliteit. Zo mag water voor landbouw of natuur meestal niet te veel zout bevatten. En de temperatuur van het water is voor energiecentrales belangrijk voor hun koeling.

Op basis van het procesontwerp blijkt dat er veel kansen zijn voor koppeling tussen de waterbeschikbaarheid en de ruimtelijke ordening. Zo kan er informatie over de waterbeschikbaarheid verstrekt worden aan de ruimtelijke ordening, zodat waterbeschikbaarheid integraal meegenomen kan worden bij ruimtelijke besluiten. Andersom kan informatie vanuit de ruimtelijke ordening als input gebruikt worden voor de waterbeschikbaarheid. De waterbeschikbaarheid en ruimtelijke ordening kunnen zelfs worden geïntegreerd: er zijn immers ruimtelijke maatregelen nodig voor de beschikbaarheid van zoetwater op de (middel)lange termijn.

Het rapport biedt een procesontwerp voor de koppeling tussen waterbeschikbaarheid en ruimtelijke ordening. Bij de verdere uitwerking zal blijken hoe urgent het probleem is in verschillende gebieden. De komende tijd leren de zoetwaterwereld en de ruimtelijke ordening elkaar dus beter kennen. Maar eerst moeten we ons realiseren dat we soms niet voldoende water hebben in Nederland.