De magic mix als zachte landing in de wijk

In diverse ‘magic mix’-projecten in Nederland wordt met succes geëxperimenteerd met de verschuiving van formele naar informele zorg voor uitstromers uit het beschermd wonen en de maatschappelijke opvang. Bij uitstroom hebben deze mensen vaak meer nodig dan alleen een woning. Kunnen ‘magic mix’-woonprojecten bijdragen aan een zachte landing in de wijk voor mensen met een psychische beperking? Dragen dergelijke gemixte woonvormen bij aan een goede woonomgeving? Draagt de mix van bewoners bij aan de invulling van randvoorwaarden als ontmoeting en dagbesteding? Platform31 onderzocht tien projecten.

‘Magic mix’-projecten zijn nieuwe, flexibele woonvormen met kleine, vaak goedkope wooneenheden. Nieuwe huurders kunnen snel een woning huren onder voorwaarde dat zij een bijdrage leveren aan het beheer van het complex of ondersteuning bieden aan medebewoners. Initiatiefnemers van ‘magic mix’-projecten vertolken vaak een ideaal van de inclusieve samenleving waarin voor elkaar zorgen één van de doelen is. Ook zijn ze vaak een bewuste poging om maatschappelijke wederkerigheid tussen huurders te stimuleren. Een onorthodoxe woonoplossing voor spoedzoekers met een kleine beurs. Steeds vaker huisvesten deze woonvormen ook huurders met een psychische kwetsbaarheid.

Randvoorwaarden

De commissie Toekomst Beschermd Wonen (commissie Dannenberg) noemt een aantal randvoorwaarden waaraan moet worden voldaan, wil zelfstandig wonen in de wijk voor mensen die uitstromen uit het beschermd wonen en de maatschappelijke opvang, slagen. Platform31 toetst in tien ‘magic mix’-projecten of het doelbewust gemixt huisvesten van bewoners bijdraagt aan de invulling van deze randvoorwaarden.

Grote verschillen tussen complexen

De tien onderzochte projecten verschillen aanzienlijk van elkaar; zoals welke doelgroepen men wil bedienen, in hoeverre er wordt gestuurd op wie er mag komen wonen en wat van hen verwacht wordt. Er is een duidelijke wens bij alle betrokken partijen om verschillende doelgroepen samen te laten wonen (of met elkaar in contact te brengen), maar formules voor de ‘juiste’ invulling van de mix zijn er niet. Ook de mate van tijdelijkheid van het project verschilt sterk.

Sturen op de mix

In bijna alle projecten wordt gezocht naar de draagkracht van het project in een mix van mensen die hun leven redelijk op de rails hebben en mensen die ondersteuning kunnen gebruiken. Anders dan bij een vrijkomende reguliere sociale huurwoning wordt de nieuwe bewoner geselecteerd op basis van voorwaarden. Deze selectie heeft als doel te toetsen of potentiële bewoners passen in het project, zich erbinnen kunnen handhaven en/of niet een te groot risico vormen voor het project.

Wederkerigheid

Wederkerigheid is een belangrijk aspect van ‘magic mix’-projecten. Het gaat dan om het zich een x-aantal uur per week of per maand in te zetten voor het complex en/of haar bewoners. De hoeveelheid inzet die van een bewoner wordt gevraagd verschilt per project en soms ook per groep.

Bijdrage aan een zachte landing in de wijk?

Uit het onderzoek blijkt dat de ‘magic mix’-projecten een bijdrage kunnen leveren aan het organiseren van de randvoorwaarden voor een zachte landing in de wijk voor uitstromers uit het beschermd wonen en de maatschappelijke opvang.

• Betaalbare en passende wooneenheden: ‘magic mix’-projecten bestaan vaak uit kleine, zelfstandige woningen. Voor uitstromers zijn deze eenheden betaalbaar en door de zelfstandigheid van de woning een vooruitgang ten opzichte van het delen van voorzieningen binnen de intramurale setting.

• Ondersteuning: In ‘magic mix’-projecten wordt geëxperimenteerd met het verschuiven van formele naar informele ondersteuning. Helder is dat veel uitstromers formele begeleiding nodig blijven houden, maar dat bewoners op onderdelen elkaar tot steun kunnen zijn en dat uitstromers ook zelf hun kwaliteiten kunnen inzetten voor andere bewoners.

• Dagstructuur/-activering: Hier ligt in de projecten niet de focus op. Wel worden huurders actief gestimuleerd naar werk, scholing, vrijwilligerswerk of dagbesteding. Ook zijn er mogelijkheden in de complexen om hieraan invulling te geven en ook onderlinge contacten in het complex dragen hier aan bij. Maar deelname is niet vanzelfsprekend. In de complexen zijn vaak professionals actief om de participatie van kwetsbare huurders te stimuleren.

• Buurt-/complexmanagement: Alle complexen geven actief invulling aan sociaal beheer, zowel op complex als op buurtniveau. Deze vormen van management zijn nodig voor de sociale cohesie in de groep en om draagvlak te creëren en te behouden voor het complex in de buurt. Wanneer er huurders zijn met zwaardere (psychiatrische) problematiek, dan vraagt dit om grotere investeringen in het sociaal beheer.

Mogelijkheid tot social engineering

‘Magic mix’-projecten blijken bij uitstek de maatschappelijke experimentprojecten te zijn waar een tussenlanding kan worden gemaakt voordat een huurder, die afkomstig is uit het beschermd wonen of de maatschappelijke opvang, de stap maakt naar een reguliere huurwoning in de wijk. De experimenteerruimte in deze woonconcepten vormt een belangrijke aantrekkingskracht bij organisaties. Daarnaast biedt de ‘magic mix’ veel meer dan in reguliere huurwoningen organisaties en professionals instrumenten om te sturen:

• op voorwaardelijkheid en selectie bewoners
• op de verblijfsduur van bewoners
• en benutten van de inzet van bewoners
• op meer en andersoortig sociaal beheer en begeleiding

De ‘magic mix’ lijkt hiermee in een behoefte te voorzien die we social engineering zouden kunnen noemen.