Brede welvaart als verbindende taal? Rijk en gemeenten aan zet!

Een toename van het bruto binnenlands product (bbp) betekent niet automatisch dat iedereen ook beter af is en gezonder wordt, en ook niet dat de kwaliteit van de leefomgeving verbetert, volgens Arnold Devreese en Ton van der Wijst, beiden directeur bij de Sociaal-Economische Raad. Integendeel. Zij schrijven: “economische groei kan negatieve effecten hebben als die groei niet in balans is met de sociale en ecologische dimensies”. Het streven naar brede welvaart betekent volgens hen continu zoeken naar wegen om de economische, sociale en ecologische dimensies te integreren en in balans te brengen. Daarbij gaat het niet alleen over ‘hier en nu’, maar ook over ‘elders’ en ‘later’.

Sinds 2019 brengt het Centraal Bureau voor de Statistiek de ontwikkeling van de brede welvaart jaarlijks in kaart in de Monitor Brede Welvaart. Naast het bbp worden acht andere thema’s – subjectief welzijn, materiële welvaart, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu – middels trendlijnen op basis van indicatoren in beeld gebracht. De brede welvaart ‘hier en nu’ heeft zich op het niveau van Nederland in de trendperiode 2013–2020 positief ontwikkeld. Meer dan 80 procent van de indicatoren in dit dashboard laat een stabiele of zelfs stijgende trend zien, en dit terwijl Nederland voor de meeste hiervan al bovenin de Europese ranglijst verkeert. Opvallend zijn de relatief lage scores op de thema’s gezondheid en wonen. De gezonde levensverwachting van vrouwen is relatief laag ten opzichte van andere Europese landen, ditzelfde geldt voor het aandeel woningen zonder grote gebreken. Op beide thema’s valt vooruitgang te boeken.

De nieuwe wijkaanpak deelt de ambitie en noodzaak van een brede kijk overeenkomstig met brede welvaart, maar voegt daar een gebiedsgerichte focus aan toe. Geconstateerd wordt dat er gebieden zijn die extra aandacht nodig hebben en waar zowel patronen van armoede, als gezondheidsachterstanden en achterstallig onderhoud van woningen doorbroken mogen worden. Ambities zijn er om op langere termijn perspectief te bieden aan de mensen door extra te investeren in deze gebieden op de domeinen als onderwijs, werk en wonen. Werken aan een brede domeinoverstijgende gebiedsgerichte aanpak gaat net als brede welvaart uit van het idee om positieve impact te maken op meerdere opgaven. Met gebiedsgerichte investeringen liet het Rijk de afgelopen jaren een toenemende betrokkenheid zien in diverse gebiedsgerichte regelingen. Daarna volgden meer financieringsstromen die ondersteunend kunnen worden ingezet voor een brede wijkaanpak. Het Rijk zou nu door moeten pakken en op alle domeinen van de brede welvaart gebiedsgericht moeten prioriteren. En gemeenten zouden dan ook volgens deze werkwijze aan de slag moeten en hun verantwoording net als het Rijk op basis van de brede welvaartsindicatoren bloot moeten leggen. De tijd van smalle welvaart is voorbij. We moeten breed kijken naar zowel people, prosperity, planet én place.