Zet de boodschappenbonus om in een woningbouwbonus

De huurbevriezing voelt als een groot onrecht aan de corporatiekant. Het is nu de vierde keer in vijf jaar dat de politiek kiest voor een huurbevriezing of huurverlaging van corporatiehuren. Terwijl er effectievere manieren zijn om huurders te helpen, zoals het verhogen van inkomens.

Dat het Rijk die huurtoeslaguitgaven wil beteugelen is overigens best begrijpelijk, want deze kosten stijgen, net als zoveel andere sociale voorzieningen. Deels ontkomen we daar niet aan. De bevolking groeit en het aantal mensen per woning daalt. Daar valt in de sociale huur momenteel niet tegen op te bouwen.

Deels zijn het politieke keuzes. Vanaf volgend jaar nemen de huurtoeslaguitgaven bijvoorbeeld met 650 miljoen euro toe. De helft ervan is bedoeld om lage inkomens die duur particulier huren, in de vrije sector, te compenseren. De andere helft om studenten en jongeren op hun eenentwintigste in plaats van drieëntwintigste al een volledige huurtoeslag toe te kennen, zodat zij in hun eentje een ruime huurwoning huren tegen de normale (hogere) huurprijs.

Als de geplande 240.000 sociale huurwoningen er over tien jaar staan, geven we structureel bijna een miljard per jaar meer uit aan huurtoeslag. Maar we bouwen in de sociale sector vooral voor alleenstaanden. Een hogere huurtoeslag en voordeurdelerskortingen moedigen gesubsidieerd alleenwonen door studenten, jongeren, parttimers, bijstandsgerechtigden en ouderen verder aan.

In tijden waarin we eerder financiële tekorten dan geld over hebben, is het niet ondenkbaar dat er over twee jaar weer een ‘onverwachte’ huurverlaging of huurbevriezing voor rekening van de corporaties komt. En dat is bij de grote woonopgaven die er liggen ongewenst.

Het bereikbaar maken van de huurmarkt voor mensen met lagere inkomens kan ook anders, met alternatieve woonoplossingen waar zelfs geen of minder huurtoeslag voor nodig is. Denk bijvoorbeeld aan het fiscaal aantrekkelijk maken van samenwonen door ouderen, wat bespaart op de huurtoeslag. Andere opties zijn het normaliseren van friendscontracten, hospita- en kamerhuur en het bieden van een vaste woontoeslag in plaats van een huurtoeslag. Met hetzelfde beschikbare subsidiegeld zorg je zo voor meer woonruimte. Meestal zelfs voor nog beter betaalbare woonruimte. Het is dan ook niet nodig om de huren weer te bevriezen.

Het Rijk zou vaker bouwkostensubsidies beschikbaar kunnen stellen. Dat geeft woningcorporaties zekerheid. En brengt de kostprijs van een sociale huurwoning omlaag, waardoor de aanvangshuur lager kan worden. Dat is ook een stuk transparanter en gerichter dan indirect via de huurtoeslag woningbouw door woningcorporaties te subsidiëren. Stel je zo’n bouwkostensubsidie beschikbaar voor onzelfstandige woonruimten (kamers) dan verlaag je daarmee ook de huurtoeslaguitgaven. De besparing die dat oplevert, kan het Rijk ook weer herinvesteren.

Zet daarom de gereserveerde 900 miljoen euro voor de aangekondigde boodschappenbonus in als bouwkostensubsidie. Dat maakt de bouw en exploitatie van zo’n 25.000 tot 30.000 (studenten)kamers mogelijk. Daarmee spelen we ook studentenstudio’s vrij waar (afgestudeerde) werkende jongeren in kunnen wonen. Zo krijgt de woningzoekende er ook nog wat voor terug. De student woont weer op kamers en de afgestudeerde in een studio. De boodschappenbonus wordt zo alsnog een woningbouwbonus. Bijkomend voordeel: het zorgt ook vijftig jaar lang voor lagere huurtoeslaguitgaven. Met die miljoenen besparen we op termijn miljarden. Dat maakt de huidige greep uit de volkshuisvestingskas niet volledig ongedaan. Maar als eerste stap naar compensatie en een andersoortig financieringsmodel de moeite van het proberen waard.