Stimuleren hospitaverhuur levert woonruimte op én heeft sociale voordelen

Overal in West-Europa is het tekort aan woonruimte groot. Overal ook spelen problemen als vergrijzing, individualisering en trek naar de steden. En overal zien we woningzoekenden, meestal jongeren, op zoek naar woonruimte, terwijl anderen in ruime huizen wonen. Nederland spant daarin de kroon. De gemiddelde bewoner heeft hier 53m2 ter beschikking, wat zo’n 15% ruimer is dan in onze buurlanden.

Veel beleid richt zich op meer nieuwbouw. Pas recent komt er enige aandacht voor het beter benutten van de bestaande, ruim 8 miljoen, woningen. In onze ogen misschien wel de gemakkelijkste manier, is het stimuleren van hospitaverhuur. De laatste meting in Nederland is al van bijna 20 jaar geleden: in 2006 werden er 87.000 kamers verhuurd; dat is in slechts 1% van alle woningen. Recentere cijfers zijn hooguit schattingen.

Buurlanden hebben verschillende maatregelen getroffen om hospitaverhuur te stimuleren. Met enige wil en creativiteit kunnen we die ook in Nederland invoeren.

Belemmeren in plaats van stimuleren

Wat houdt meer hospitaverhuur tegen? We noemen enkele belemmeringen. Ten eerste kleeft er aan hospitaverhuur een oubollig imago. Als iets van vroeger tijden. Dit is onterecht; hospita’s zijn allang niet meer bemoeizuchtige oude tantes.

Ten tweede aanbod en vraag. Uit publieksonderzoek in opdracht van het ministerie van VRO blijkt dat 8% van de Nederlanders met een kamer over, hospitaverhuur zou overwegen. Daar liggen dus kansen. En of er voldoende vraag is, lijkt ons met 400.000 woningzoekenden evident.

Ten derde de regelgeving. Die is in Nederland behoorlijk strak, met maxima voor kamerprijzen, vaste huurcontracten, fiscale grenzen en gemeentelijk regels. Beleid belemmert in plaats van te stimuleren. Dat geldt ook voor lokale wetgeving. In sommige gemeenten staat zelfs een verbod op kamerverhuur in de regels.

Het ministerie van VRO werkt momenteel aan enige versoepeling van wetgeving, met een vijfjarig hospitacontract en afspraken met banken. Maar uit buitenlandse voorbeelden blijkt dat er veel meer mogelijk is.

Leren uit het buitenland

Allereerst valt op dat in andere landen veel meer nadruk wordt gelegd op sociale voordelen. Met name als ouderen en jongeren samen wonen. In Frankrijk worden bijvoorbeeld organisaties ondersteund om intergenerationeel wonen mogelijk te maken. Hoe meer lichte ondersteuning de kamerhuurder biedt, des te lager de maandhuur. Bovendien hebben 60-plussers er áltijd het recht om een kamer te verhuren aan een jongere. Ze hoeven het niet te melden bij de gemeente, of bij de bank. In Duitsland noemen ze het au pairs; niet voor kinderen, maar voor ouderen.

In Nederland bestaat het hospitacontract. Na (nu nog) een jaar zit je als hoofdbewoner ‘vast’ aan je kamerhuurder. In alle andere landen bestaat zo’n hospitacontract niet, maar kunnen kamerhuurder en hoofdbewoner altijd de huur opzeggen, met een of enkele maanden opzegtermijn. Overigens: de meeste hospitaverhuringen duren geen jaar, maar korter. Het jaarlijkse ‘piekmoment’ in Nederland is wanneer de studenten weer beginnen na de zomer.

Versoepel regels

Wij pleiten voor vijf eenvoudige maatregelen die hospitaverhuur snel aantrekkelijk kunnen maken. Sta om te beginnen altijd toe dat eigenaren en huurders vergunningvrij één kamer kunnen verhuren. En sta waar mogelijk de verhuur van twee of meer kamers toe, met vergunning. In veel huizen worden hele bovenverdiepingen nauwelijks gebruikt. Daar kunnen zo twee kamerhuurders in; wel zo gezellig trouwens.

Verhoog de grens van belastingvrije inkomsten. In Nederland zijn huurinkomsten tot 6.342 euro belastingvrij. In Engeland en Ierland liggen die grenzen veel hoger, met circa 9.000 en 14.000 euro. Kamerverhuur heeft er, net als in Frankrijk, geen enkele invloed op uitkeringen of toeslagen.

Zorg, zolang de woningnood duurt, voor een tijdelijke versoepeling van regels. Zoals in Ierland, waar de regels vijf jaar lang meer ruimte bieden voor hospitaverhuur.  En investeer tot slot in een minder stoffig imago van hospitaverhuur, door de verschillende motieven ervoor te benoemen.

Hospitaverhuur stimuleren is het laaghangend fruit op de krappe woningmarkt. Pluk het!

Dit opinieartikel verscheen ook in de Trouw van 26 september.