Meer draagvlak aardgasvrije wijken bij keuzevrijheid en eerlijke verdeling

Bekijk hieronder het tweede deel van het webinar ‘Warmtethema’s 2026: inzichten voor verkiezingsprogramma’s’. Kees Vringer van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) deelt waardevolle inzichten over de ervaren legitimiteit door burgers over het aardgasvrij maken van wijken. Kort samengevat:

1. Legitiem beleid is meer dan technisch goed beleid

Legitiem beleid bestaat uit vier componenten: vrijwillige acceptatie, ethische rechtvaardiging, juridische legitimiteit en democratische erkenning. Zorg dat je aandacht hebt voor alle vier, en niet alleen voor de technische kant van de warmtetransitie.

2. Betrek bewoners actief bij plannen

Bewoners ervaren beleid als legitiemer  wanneer zij invloed hebben op de plannen en als hun mening daarover serieus wordt genomen. Betrek bewoners, ook wanneer zij minder tijd of kennis hebben om mee te denken.

3. Houd rekening met eigendomssituatie en keuzevrijheid

Zowel warmtenetten als warmtepompen worden door burgers als goede oplossingen gezien, maar de eigendomssituatie en de mate van keuzevrijheid zijn belangrijk voor het draagvlak. Geef bewoners waar mogelijk keuzevrijheid in de warmteoplossing.

4. Betaalbaarheid en collectieve kostenverdeling

Betaalbaarheid is een grote zorg onder burgers. Beleid dat zorgt voor een eerlijke verdeling van kosten en prijszekerheid op de lange termijn ervaren zij als legitiemer. Let daarbij ook specifiek op dat collectieve kosten niet onevenredig bij bepaalde groepen terechtkomen.

5. Vertrouwen in de overheid is cruciaal

Veel burgers steunen de overstap naar aardgasvrij vanwege klimaatdoelen, maar hebben weinig vertrouwen in de overheid door inconsistent beleid en maken zich zorgen over de betaalbaarheid. Wantrouwen in de landelijke overheid heeft dus soms ook invloed op hoe burgers naar lokale plannen kijken.  Zorg daarom voor consistentie en duidelijke communicatie om het vertrouwen te vergroten.