Gemeenten lopen regelmatig vast bij het oplossen van complexe opgaven in kwetsbare wijken. Dit kan gaan om zowel inhoudelijke als procesmatige domeinoverstijgende gebiedsgerichte vraagstukken. Om het exacte probleem te ontrafelen en in korte tijd tot nieuwe inzichten te komen organiseert Platform31 samen met lokale partners het Wijklab. Een eendaagse sessie waar experts, bewoners, professionals en beleidsmakers met elkaar in gesprek gaan. Aan het eind van de dag ligt er een bruikbaar advies, gericht op de lokale context. De kracht van het Wijklab ligt volgens projectleider Peter Mulder in de combinatie van snelheid, samenwerking en maatwerk. “Binnen één dag brengen we een groep experts met verschillende achtergronden samen die precies op het specifieke vraagstuk zijn afgestemd. Door direct de wijk in te gaan en te spreken met de betrokkenen, zoals bewoners en professionals, krijgen we een helder beeld van de situatie. Zo brengen we theorie en praktijk bij elkaar, wat vaak tot verrassende en innovatieve inzichten leidt. De fysieke aanwezigheid in de wijk is hierin essentieel; het geeft een realistische en directe context aan de problematiek.”
Veel energie in Schiedam Nieuwland
Eerder dit jaar organiseerden we drie Wijklabs: in de wijken Schiedam-Oost, Schiedam Nieuwland en in stadsdeel Laak in Den Haag. Marie-Hélène Valk is wijkverbinder voor het Nationaal Programma Schiedam Nieuwland en Oost en zij was bij alle drie de Wijklabs aanwezig; als gastvrouw, expert en deelnemer. Voor het Wijklab in Schiedam Nieuwland nam het Nationaal Programma de uitnodiging op zich. Deze jaren vijftig-wijk maakt onderdeel uit van het bredere Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV). In deze wijk zien we veel ontwikkeling op het gebied van verbetering van de leefbaarheid. Tegelijkertijd is er, als het gaat om maatschappelijke en sociale opgaven, nog een weg te gaan. De sociale cohesie staat onder druk, en er heerst een gevoel van onveiligheid. “Gelukkig is er ook veel energie in de wijk”, benadrukt Valk. “Er zijn veel inwoners en ondernemers die graag willen investeren in de wijk. Met het Wijklab hoopte ik dit proces een impuls te kunnen geven. Door verschillende bewoners en partijen uit de wijk bij elkaar te zetten, en input te krijgen van buitenaf zouden we een boost kunnen geven aan de interne samenwerking in de wijk. Als ik nu terugkijk naar hoe het Wijklab verliep en hoeveel mensen erop afkwamen, is dat volgens mij goed gelukt. Nog geen twee weken later zijn een deel van de aanwezigen weer bij elkaar gekomen om het proces verder voort te zetten.”
De waarde van experts voor de wijk
Pim van Gestel is senior lecturer Public Administration aan de Haagse Hogeschool. Hij nam deel als expert in Schiedam-Nieuwland en Laak Den Haag. “Toen ik werd gevraagd om mee te doen als expert werd ik meteen enthousiast. Ik geloof wel in de toegevoegde waarde van buitenaf, een prikkel meegeven in een buurt. In de Wijklabs was ik onderdeel van een expertpanel, met experts uit zowel de wetenschappelijke hoek als uit de praktijk. Die combinatie werkt denk ik goed. Het was voor mij de eerste keer dat ik zoiets deed, dus ik vond het van tevoren wel spannend. Ik had geen idee van hoeveel je in één zo’n dag kan bereiken. Maar gelukkig merkte ik tijdens de gesprekken met de buurt dat er een aantal duidelijke lijnen naar voren kwamen. Zo konden we aan het einde van de dag een goed advies geven.”
Samen tot de essentie komen
Valk en Van Gestel zaten in Stadsdeel Laak in Den Haag samen in het expertpanel. Daar stond het Wijklab in teken van het verbeteren van de samenwerking tussen verschillende bewonersorganisaties, en tussen de bewonersorganisaties en het Stadsdeel. Valk: “Tijdens het Wijklab in Nieuwland had ik al door dat je vooral heel goed moet luisteren. Als er van je verwacht wordt op te treden als expert dan is het verleidelijk om al tijdens de gesprekken advies te gaan geven, in plaats van achteraf. Maar door goed te luisteren hadden we als panel de essentie te pakken in ons uiteindelijke eindadvies. Toen we met het panel aan het eind van de dag in overleg waren over ons eindadvies, waren de buurtbewoners en de stadsdeeldirecteur aan de andere kant van de zaal ook alvast met elkaar in gesprek gegaan. Uiteindelijk kwamen we allemaal tot dezelfde conclusies. Een Wijklab is intensief en kort, maar je kunt in één dag écht tot de essentie komen.”
Van Gestel ziet de samenwerking met bewoners en andere experts ook echt als toevoegde waarde van het Wijklab. “Je leert de wijk en bewoners kennen en je mag de hele dag samenwerken met de andere experts. We komen allemaal uit andere hoeken van het land en uit andere domeinen, maar uiteindelijk werken we allemaal aan het mooier en leefbaarder maken van wijken in Nederland. In Laak heb ik dankzij mijn deelname meteen ook een nieuwe samenwerking kunnen opzetten met een van de andere experts.”