Energiecoöperatie krijgt vaart en stabiliteit door DAEB-status

Al sinds 2013 is Stichting Duurzame Vecht actief met het begeleiden van bewoners in Stichtse Vecht bij het verduurzamen van hun huizen. Zo’n 25 vrijwilligers maakten zich hard voor energiebesparing en boden gratis warmtescans aan, gaven advies in het energieloket en leenden CO2-meters uit. Begin 2025 fuseerde de stichting met de lokale energiecoöperatie 2030.nu en vormde gezamenlijk Energiecoöperatie Duurzame Vecht (Duurzame Vecht). De leden van de coöperatie, inwoners van Stichtse Vecht, vormen het hoogste orgaan van de organisatie (Algemene Ledenvergadering). Namens de leden heeft het bestuur de leiding, en de activiteiten worden uitgevoerd door betaalde en vrijwillige krachten.

De nieuwe energiecoöperatie kreeg vleugels: Duurzame Vecht ontving van de gemeente de status van Dienst Algemeen Economisch Belang, kortweg DAEB (zie kader). De DAEB-status is een belangrijke stap in de professionalisering van de bewonersgestuurde energietransitie. Het zorgt voor meer slagkracht, mandaat en een intensievere samenwerking met de gemeente. “Een bewoner die eerder betrokken was bij een energiecoöperatie met DAEB-status in het oosten van het land, was erg gemotiveerd om dit ook in Stichtse Vecht van de grond te krijgen. Met zijn ervaring benaderde hij in de gemeente actief mensen om hen te enthousiasmeren voor het initiatief. Het verkrijgen van de DAEB-status was een proces van de lange adem en heeft ’ongeveer twee jaar geduurd.”, vertelt Erica van Doorn, manager bij Duurzame Vecht.

Samenwerking met de gemeente: gelijkwaardigheid voorop

Duurzame Vecht werkt sinds de DAEB-status nauwer samen met de gemeente. Erica van Doorn vertelt dat ze een vaste contactpersoon bij de gemeente heeft met wie ze veel samenwerkt: “We hebben samenwerkingsprincipes opgesteld waarbij we hebben afgesproken hoe we met elkaar omgaan. De belangrijkste principes zijn samenspraak en tegenspraak. We bepalen gezamenlijk wat er gebeurt zonder dat Duurzame Vecht een uitvoeringsorganisatie van de gemeente is geworden.” Van Doorn onderstreept ook dat het geen opdrachtgever-opdrachtnemer relatie is maar een partnerschap waarbij gelijkwaardigheid voorop staat…

In de praktijk is het voor gemeenten vaak lastig om bewoners te bereiken. Binnen de samenwerking vervult Duurzame Vecht daarom vooral de taken die te maken hebben met het betrekken van bewoners. Door de huidige organisatievorm, waarbij de bewoners lid zijn van de coöperatie , kan Duurzame Vecht meer bewoners bereiken. Van Doorn vertelt dat ze regelmatig een energieloket open hebben in de verschillende dorpskernen. Hier geven ze voorlichting over de energietransitie en beantwoorden ze vragen. Daarnaast organiseren ze ook activiteiten zoals een bewonersavond.

Van Doorn vertelt dat de belangen van de gemeente soms op gespannen voet staat met bewoners, omdat de plannen niet altijd op de behoeften aansluiten. Hierdoor is er soms minder draagvlak voor maatregelen ten behoeve van de energietransitie. Duurzame Vecht probeert draagvlak te creëren door in de buurten met enthousiaste bewoners aan te sluiten op de energie die er is. “Laatst organiseerden we een bewonersavond voor één dorp waarbij we de gemeente hadden uitgenodigd om een toelichting te geven over de plannen voor het dorp. Een groot deel van de dorpsbewoners zat in de zaal!”, aldus Van Doorn.

Wat betekent de DAEB-aanwijzing voor Energiecoöperatie Duurzame Vecht?

Sinds de energiecoöperatie is aangewezen als DAEB, heeft dit hen aanzienlijke voordelen opgeleverd. Voor Van Doorn is de stabiliteit in de relatie met de gemeente een van de belangrijkste opbrengsten van de DAEB-status: ‘We kunnen gezamenlijk strategisch nadenken over wat er nodig is om de energietransitie in Stichtse Vecht handen en voeten te geven en hoe we de bewoners betrekken.’ Die stabiliteit is onder andere te danken aan de geïntensiveerde samenwerking tussen de gemeente en Duurzame Vecht. Ook de financiële zekerheden bieden voordelen. Er zijn afspraken gemaakt waarbij Duurzame Vecht de komende drie jaar ieder jaar bijna 3 ton aan basis financiering ontvangt van de gemeente. “We hoeven niet meer voor elk project financiering aan te vragen en we hebben geen verplichting tot cofinanciering, dat biedt rust. Het stelt ons in staat meer tijd aan de activiteiten voor bewoners te besteden dan aan het schrijven van subsidievoorstellen.”, zegt Van Doorn. Naast de vaste financieringsstroom vanuit de gemeente mag Duurzame Vecht naar eigen inzicht aanvullende subsidies aanvragen. Derk Hueting (gemeente Stichtse Vecht) vult aan: “dankzij de erkenning van de DAEB-status kunnen we in ieder geval de komende drie jaar en mogelijk tien jaar structureel samenwerken en inzetten op isolatieprojecten en de uitwerking van warmteprogramma’s. De DAEB-status zorgt ook voor vaart want we hoeven niet voor iedere stap langs het college”.

Lerende aanpak

Het gezamenlijk optrekken van de coöperatie en de gemeente werpt zijn vruchten af. Zo wil de provincie graag windmolens in de gemeente plaatsen, maar zowel de gemeente als Duurzame Vecht en bewoners zijn hier niet blij mee. Van Doorn vertelt: “We onderzoeken gezamenlijk alternatieven van opwekking zoals zonne-energie. We streven ernaar om dit met bewoners te doen en willen 100 procent lokaal eigendom en regie”. De uitdaging is samen met de gemeente te leren hoe we bewoners nog beter kunnen bereiken en bedienen . Wat in bepaalde dorpskernen of wijken wel of niet werkt zijn, volgens Van Doorn, belangrijke lessen om mee te nemen naar andere plekken in de gemeente.

De komende jaren blijft Duurzame Vecht voortbouwen aan de bewonersgestuurde energietransitie in Stichtse Vecht. De DAEB-status biedt hiervoor een stevig fundament. Door een lerende aanpak hoopt Duurzame Vecht een krachtige bijdrage te leveren en een voorbeeld te zijn voor andere energiecoöperaties.