Dit artikel is gebaseerd op een bijeenkomst over het versterken van gemeenschapskracht en de rol van bewonersinitiatieven, die plaatsvond op 6 november 2025 in de Muntenbuurt in Nieuwegein. Het is onderdeel van een reeks bijeenkomsten voor het lerend netwerk van de Vitale Wijken aanpak in de provincie Utrecht. Betere Buurten Muntenbuurt maakt deel uit van de Regio Deal Vitale Wijken, waarin naast het vernieuwen van de openbare ruimte ook wordt gewerkt aan andere belangrijke ambities voor de buurt.
Betere Buurten: sociale en fysieke aanpak komen samen in Nieuwegein
Binnen het project Betere Buurten is in de Muntenbuurt in Nieuwegein de aanpak van de openbare ruimte gecombineerd met een sociale aanpak. Het doel: het versterken van de samenhang tussen bewoners via bewonersinitiatieven. Het betrekken van bewoners bij de inrichting van de openbare ruimte heeft een positieve impact: ze voelen zich prettiger in de buurt, meer betrokken bij elkaar en trotser op hun omgeving. Dit blijkt uit onderzoek naar de impact van onder andere bewonersinitiatieven StreetArt Muntenbuurt en Batau voor Knabbel en Babbel.
Wie door de Muntenbuurt in Nieuwegein loopt, ziet dat er volop wordt gewerkt aan de buitenruimte. Op veel plekken liggen de straten open voor de herinrichting naar een mooie en duurzame buurt. Veel van de buurten in Nieuwegein zijn inmiddels rond de 50 jaar oud en vragen om vernieuwing, zodat ze weer toekomstbestendig zijn. Op het Muntplein zorgde deze herinrichting van de openbare ruimte al voor meer groen en speelplekken. Ook andere plekken in de Muntenbuurt krijgen nu nieuwe bestrating, meer ontmoetingsplekken, en een inrichting van de openbare ruimte die gevolgen van klimaatverandering kan opvangen. Bewoners spelen een belangrijke rol bij deze aanpak. Zo dachten zij mee over het ontwerp en startten initiatieven om hun leefomgeving sterker en socialer te maken. Twee voorbeelden hiervan, StreetArt Muntenbuurt en Batau voor Knabbel en Babbel, lichten we in dit artikel toe.
StreetArt Muntenbuurt
Toen buurtbewoner Joke in gesprek raakte met de coördinator van Betere Buurten, vertelde ze dat ze geïnspireerd was geraakt door de muurschildering die JanIsDeMan in 2021 in de buurt had geplaatst. Ze had direct een duidelijke wens: muurschilderingen om de Muntenbuurt aantrekkelijker te maken. Ze verzamelde een groep creatieve inwoners met wie twaalf elektriciteitskasten werden beschilderd. Joke heeft deze bewoners verenigd in kunstenaarscollectief StreetArt Muntenbuurt. Zo ontstaat niet alleen een mooiere buurt, maar ook meer samenwerking tussen bewoners.
Door het succes van de beschilderde elektriciteitskasten ontstond het plan om ook de portieken van flats te beschilderen. De tastbare resultaten van de eerste streetart zorgden ervoor dat de woningcorporatie het initiatief voor de muurschilderingen omarmde. De corporatie ondersteunt dit project door te voorzien in de benodigde materialen en het onderhoud. De bewoners worden vanaf de ontwerpfase betrokken en dragen suggesties aan, én koffie, wanneer het kunstwerk tot stand komt in hun portiek.
Batau voor Knabbel en babbel
Naast het aanpakken van de openbare ruimte heeft Betere Buurten ook sociale doelen. Achter de voordeur is sprake van veel sociale problematiek zoals armoede en schulden. Huisdieren zijn voor veel bewoners een belangrijk onderdeel van hun leven, bijvoorbeeld omdat zij een klein sociaal netwerk hebben. Tegelijkertijd vormen de dieren voor de bewoners een grote kostenpost. Daarom startte begin 2025 een groep bewoners uit Batau-Noord en Batau-Zuid voor hun wijk een dierenvoedselbank. Mensen die het financieel moeilijk hebben, kunnen hier gratis een pakket dierenvoeding ophalen. Ook is er een weggeefkast die veel buurtbewoners weten te vinden. In een flat waar veel mensen begeleid wonen heeft de woningcorporatie voor de dierenvoedselbank gratis een ruimte en magazijn beschikbaar gesteld.
De naam van dit door vrijwilligers gerunde initiatief is veelzeggend, vertelt vrijwilliger Hans: ‘Batau voor Knabbel en Babbel’. Het is naast een ophaalpunt voor de dierenvoeding (knabbel) ook een plek waar mensen hun verhaal kwijt kunnen (babbel). De vrijwilligers signaleren veel kwetsbare situaties en horen persoonlijke verhalen uit de buurt. Soms gaat dat ook om mensen die niet in beeld zijn bij de reguliere hulpverlening. Vrijwilligers bieden een luisterend oor en kunnen andere vormen van ondersteuning onder de aandacht brengen. De verhalen van bewoners komen los doordat het een laagdrempelige plek is, die draait op onderling vertrouwen. Onder andere vanwege de toeslagenaffaire voert de dierenvoedselbank dan ook geen inkomenscontroles uit. Wel houden zij het bij als mensen niet komen opdagen voor hun pakket, om bij herhaalde afwezigheid in gesprek te kunnen over de reden daarvan en een eventuele achterliggende hulpbehoefte.
Impact van bewonersinitiatieven
Om zicht te krijgen op de impact van de verschillende bewonersinitiatieven op de leefbaarheid in de Muntenbuurt is in maart 2025 een enquête uitgevoerd door coördinator Betere Buurten Mira Vendrig. Ook hierbij hadden bewoners een centrale rol, omdat ze feedback mochten geven op de opzet van het onderzoek en gevraagd werden om te helpen bij de duiding van de resultaten. De resultaten van de enquête laten zien dat bewoners zich door de initiateven prettiger voelen in de buurt, meer betrokken zijn bij buurtgenoten en trotser zijn op de buurt. Zoals een deelnemer het verwoordt: “Als je actief bezig bent in de wijk, komen mensen sneller een praatje maken.” De bewonersinitiatieven hebben zo een vliegwieleffect, doordat ze nieuwe contacten en plannen stimuleren. Zo wordt de gemeenschapskracht in de buurt structureel versterkt.
Daarnaast komen uit de enquête diverse punten naar voren die beter kunnen, zoals de promotie van activiteiten. Ook zijn er onvoldoende creatieve mensen om alle ideeën en initiatieven uit te voeren. Na de bespreking van deze resultaten ontstond een kerngroep van bewoners die het organiseren van een vervolgbijeenkomst en het maken van een plan voor de toekomst van de bewonersinitiatieven op zich neemt. Dat bewoners zelf eigenaarschap nemen voor de activiteiten, laat de blijvende impact van de aanpak zien. Nu de huidige Regio Deal Vitale Wijken (zie kader) ten einde loopt, en de coördinator Betere Buurten gaat stoppen in de Muntenbuurt, nemen de bewoners het zelf over in de volgende Regio Deal.