banier wijkengids 2

9.2.1 Publiek-private samenwerking: Maatschappelijk aanbesteden


Bij maatschappelijk aanbesteden gaat het om publieke taken (waarvoor de overheid eindverantwoordelijk is) die (deels) worden overgedragen aan (combinaties van) burgers/ondernemers/maatschappelijke instellingen. Hiervoor worden (politieke) kaders geformuleerd en wordt (op onderdelen) verantwoording afgelegd.

Bij maatschappelijk aanbesteden verschuift het gevoel van eigenaarschap naar de samenleving, bewoners en sociaal ondernemers nemen zelf het heft in handen. Door hun betrokkenheid komt de menselijke maat weer in beeld, waarin mensen zich meer herkennen dan in grote onpersoonlijke instituties.


Zo ontstaat geen schaalvergroting maar juist schaalverkleining door oplossingen dicht bij de gebruikers te organiseren op wijk- of buurtniveau. Daarbij ligt de focus op samenwerking in een nieuwe rolverdeling  vanuit de gedachte dat voor veel complexe vraagstukken meerdere partijen nodig zijn. Maar uiteraard kan het soms ook gaan om 1 partij die een concrete taak overneemt. Partners benutten elkaars kwaliteiten om een integraal aanbod te kunnen doen. Deze partners kunnen ook burgers, zzp-ers en andere ondernemers zijn, of combinaties van vrijwilligers en professionals. Het maatschappelijk rendement staat centraal, het HOE laat de overheid over aan de partners.

Initiatieven van bewoners, maatschappelijke organisaties en sociale ondernemers schieten als paddenstoelen uit de grond. Om een park of buurthuis te beheren, om een buurt op te knappen, om gezinnen die het moeilijk hebben te ondersteunen, om werklozen aan het werk te helpen, om de wijk veilig te houden. Waar voorheen de overheid als eindverantwoordelijke deze taken zelf uitvoerde of probeerde aan te sturen, draagt de overheid de uitvoering van dit soort taken steeds vaker aan de samenleving over. Maatschappelijk aanbesteden is een nieuwe manier om bewoners en maatschappelijke partners bij beleid en uitvoering te betrekken.

Het initiatief voor maatschappelijk aanbesteden hoeft niet altijd bij de overheid te liggen. Ook bewoners, (sociaal) ondernemers of maatschappelijke organisaties kunnen de overheid attenderen op hun wens om bepaalde taken of verantwoordelijkheden van de overheid over te nemen. Het betreft bij maatschappelijk aanbesteden echter wel taken waar de overheid verantwoordelijk voor is, waarvoor de overheid kaders opstelt en waarover de nieuwe uitvoerders (deels) zelf verantwoording afleggen.

Het verschil tussen klassiek en maatschappelijk aanbesteden

Klassiek aanbesteden  
Maatschappelijk aanbesteden
Eigenaarschap bij opdrachtgever Gevoel van eigenaarschap bij samenleving
Focus op efficiciency Menselijke maat
Systeemwereld staat centraal Leefwereld staat centraal
Schaalvergroting Schaalverkleining
Aanbod/aanbieders als uitgangspunt Vraagstuk als uitgangspunt
Economische waarde Maatschappelijke waarde
Versnipperd aanbod Integraal aanbod
Aanbieders zijn (maatschappelijke)
instellingen en bedrijven		 Aanbieders zijn (combinaties van)
instellingen, bewoners en bedrijven
Versterkt concurrentie Versterkt samenwerking
Resultaat op outputniveau Resultaat op outcomeniveau
Gemeentebreed Wijk- of buurtgericht
Gericht op 1 functie Slimme functiecombinaties


In bovenstaand schema is het onderscheid tussen klassiek aanbesteden en maatschappelijk aanbesteden bewust sterk aangezet, zonder daar een waardeoordeel aan te willen verbinden. Het hangt van de situatie af wat de beste manier is om taken tot uitvoering te brengen.

Waarom maatschappelijk aanbesteden?
Er zijn vele redenen waarom overheden uitvoeringstaken en verantwoordelijkheden willen overdragen aan de samenleving. Net zoals er vele redenen zijn waarom bewoners of instellingen deze taken op zich willen nemen (zie tabel). De motieven voor overheden, bewoners en instellingen lopen niet altijd synchroon en vaak spelen er bij elke speler meerdere motieven tegelijkertijd. Onderstaande tabel geeft een overzicht.

Maatschappelijk aanbesteden is geen werkwijze die je op een achternamiddag invoert. Als je met maatschappelijk aanbesteden begint weet je vaak niet precies waar je instapt. Naarmate je als overheid meer loslaat, is de onzekerheidsmarge over wat je krijgt groter. En dat is goed. Want in die ruimte ontstaan oplossingen die je zelf nooit bedacht had, of die onderhandelingsresultaten die je anders nooit voor elkaar had gekregen, die sociale infrastructuur die je niet kunt afdwingen en die betrokkenheid van mensen die onbetaalbaar is.

 
Motieven vanuit overheid vanuit bewoners vanuit instellingen en bedrijven
 Principieel Sommige taken en verantwoordelijkheden horen niet meer op ons bordje thuis Het is onze morele burgerplicht om ons in te zetten voor de leefomgeving Het is onze taak om een bijdrage te leveren aan de samenleving. Wij voelen ons medeverantwoordelijk
 Inhoudelijk De samenleving weet meer en kan het beter Wij weten meer en kunnen het beter Wij weten meer kunnen het beter en zijn de professionals
 Relationeel Wij willen vitale coalities en draagvlak, de kloof moet kleiner Wij willen erkenning, wij willen iets voor anderen of de buurt betekenen. Het is leuk om samen iets te doen Wij willen erkenning, wij willen voor anderen en de buurt iets betekenen. Wij willen samenwerken en onze krachten bundelen
 Eigen belang Wij willen het niet meer betalen Wij willen het probleem oplossen. Als wij niets doen gaat het mis. Wij doen het goedkoper of voor hetzelfde geld  Wij willen er beter van worden
 Pragmatisch Als wij niets doen, gebeurt het toch Als wij niets doen, doet niemand het

Als wij niets doen, doet niemand het of de concurrent

 

 

Tot slot
Met maatschappelijk aanbesteden wordt een economische prikkel toegevoegd aan de maatschappelijke opgave. Taken die met inzet van zogenaamde ‘passie-uren’ worden gerealiseerd krijgen een economische waarde en bestaande geldstromen worden verlegd om initiatieven van onderop te versterken. Als die handschoen wordt opgepakt door bewoners en (sociaal) ondernemers, ontstaan er lokale economieën die worden gedreven door eigen kracht, vrijwillige en/of betaalde inzet en slim combineren wat er is. Met wederkerigheid als centraal begrip en met bewoners en (sociaal)ondernemers in een leidende rol als organisator en verbinder. Zij krijgen de ruimte om nieuwe oplossingen niet alleen voor te stellen, maar ook uit te proberen. Dat levert meer variatie op, en meer trots en binding met de eigen omgeving.

Meer lezen:

 

 


Adres
  • Bezoekadres: kantoor Stichthage, Koningin Julianaplein 10, (7e verdieping, ingang hal Centraal Station Den Haag), 2595 AA Den Haag
  • Postbus 30833, 2500 GV Den Haag
  • +31 (0)70 302 84 84
  • info@platform31.nl
Informatie
Volg Platform31