13.1 Schoon, heel, veilig betrouwbare professionals

Schoon, heel, veilig betrouwbare professionals (instanties) zijn een basisvoorwaarde
Bewoners zelf en de wijk als geheel kunnen pas zelfredzaam worden als aan de basisvoorwaarden op het terrein van schoon, heel en veilig is voldaan. Ook zonder een basaal vertrouwen in professionals (instanties) komt er van zelfredzaamheid weinig terecht. Uit het onderzoek blijkt daarnaast dat de mate van sociale samenhang bepalend is voor de ervaren overlast in een buurt. In veel aandachtswijken is de sociale samenhang slecht. De neiging kan bestaan om direct op het verbeteren van deze sociale samenhang te gaan investeren. Dat is geen zinvolle strategie. De geleerde les is dat de weg naar zelfredzame en vitale buurten en wijken langs vier stappen loopt en dat de ene stap doorlopen moet zijn voordat er resultaten geboekt kunnen worden in de volgende stap. De vier stappen zijn:

1. Schoon, heel, veilig betrouwbare professionals (instanties) = basisvoorwaarde 
   
2. Sociale samenhang, publieke vertrouwdheid 
   
3. Sociale controle, actieve bewonersinzet 
   
4. Zelfredzame buurten.

Reinout Kleinhans, een van de onderzoekers, formuleert het als volgt: “Zorg er altijd eerst voor dat de basale dienstverlening op orde is. Als je zelfs een voor burgers groot probleem als zwerfafval niet kunt oplossen, zal er weinig vertrouwen in de wijk zijn voor de oplossing van gecompliceerde problemen”.

Uit het onderzoek blijkt daarnaast dat de mate van sociale samenhang bepalend is voor de ervaren overlast in een buurt. In veel aandachtswijken is de sociale samenhang slecht. De neiging kan bestaan om direct op het verbeteren van deze sociale samenhang te gaan investeren. Dat is geen zinvolle strategie. De geleerde les is dat de weg naar zelfredzame en vitale buurten en wijken langs vier stappen loopt en dat de ene stap doorlopen moet zijn voordat er resultaten geboekt kunnen worden in de volgende stap:

• Schoon, heel, veilig betrouwbare professionals (instanties) = basisvoorwaarde
• Sociale samenhang, publieke vertrouwdheid
• Sociale controle, actieve bewonersinzet
• Zelfredzame buurten

In het onderzoek worden de volgende aanbevelingen gedaan:

• Stimuleer gezamenlijke bewonersinitiatieven en activiteiten
• Ondersteun de gangmakers, maar zet vooral in op de ‘tweede ring’
• Intensiveer de aanpak van schoon, heel en veilig
• Maak één of twee professionals tot boegbeeld
• Creëer goede ontmoetingsplekken
• Zet in op eigenaarschap van openbare ruimten
• Monitor buurten veelzijdiger

Bepaalde sleutelfiguren blijken in dit proces een verschil te kunnen maken. Dit zijn ondernemende, zeer betrokken mensen die goed  luisteren, hun weg  kennen in de wijk en creatief omgaan met regels en maatregelen. Deze Best Persons zijn te vinden onder professionals, maar ook onder bewoners. Met hun empathie en bevlogenheid weten ze mensen in de wijk te bereiken en partijen te binden. Hierdoor kunnen ze in  complexe situaties iets in beweging zetten en bijzondere resultaten boeken. Best Persons zijn niet op te leiden, maar wel te ‘scouten’ en te stimuleren.

Best Persons en hun betekenis voor de Nederlandse achterstandswijk. Gabriel van den Brink, Merlijn van Hulst, Laurens de Graaf en Ton van der Pennen met medewerking van Eva Bosch en Dick de Ruijter. Boom/Lemma, Meppel, 2012
Vertrouwen in Burgers (WRR, 2012)