Op zoek naar nieuwe verhoudingen

Auteur: Gerben Helleman
Uitgever: De Haagse Hogeschool

Recensie: Wim Vierling, Platform31

In 2015 constateerde Platform31 in het essay Steden van Waarde, perspectief voor stedelijke vernieuwing dat de vanzelfsprekendheid van stedelijke vernieuwing verdwenen is, terwijl de opgaven groot blijven. ‘Hoe gaan we onze steden vernieuwen?’, is een regelmatig terugkerende vraag. Tegelijkertijd hoor je de roep om een ander ruimtelijk en sociaal wijkbeleid: “minder politiek gemotiveerd, minder ingrijpen en meer oog voor de vitaliteit van bewoners”, zoals is te horen in de recente publicatie De waarde van het alledaagse met de ondertitel ‘van beleidsdrang naar bewonersperspectief in de stadswijk.’ Ook Gerben Helleman ziet een “nieuw stedelijk speelveld aan het ontstaan met nieuwe spelers, andere rolverdelingen, regels en organisatievormen”. In zijn recente publicatie ’Op zoek naar nieuwe verhoudingen’, geschreven in opdracht van De Haagse Hogeschool (lectoraat Grootstedelijke Ontwikkeling), neemt hij de lezer mee in het nieuwe stedelijk speelveld dat aan het ontstaan is, met nieuwe spelers, andere rolverdelingen, regels en organisatievormen.

Helleman constateert dat vanuit “de geplande stad weer meer aandacht aan het ontstaan is voor klantgerichte werkwijzen met meer waardering voor het bestaande, voor het unieke, voor het lokale en voor individuele behoeften”. De vraag is hoe professionals de ‘nieuwe stadsmakers’ de ruimte geven om zo een brug te slaan tussen de geplande en de geleefde stad. Naast bronnenonderzoek baseert Helleman zijn onderzoek op basis van eigen ervaringen in Den Haag, als sociaal projectleider in de Schilderswijk en bij een Haagse corporatie. Hij constateert een zekere ‘blindheid’ voor de dagelijkse praktijk. Dat illustreert Helleman met het voorbeeld van de bibliotheek in de Haagse Schilderswijk. Die moest verdwijnen als gevolg van het geringe aantal boekuitleningen, terwijl de ruimte wel floreerde als ontmoetingsplek, als lees- en studiezaal. Het zal volgens Helleman nog wel even duren voordat “de ‘mindset’ van zowel organisaties als medewerkers is veranderd”.

De publicatie van Helleman helpt de blik van de professional te verruimen. In de eerste drie hoofdstukken geeft hij een theoretische onderbouwing, beschrijft de relatie tussen de geplande en de geleefde stad en schetst hij de historische context. In de hoofdstukken vier en vijf beschrijft hij de lessen uit de praktijk rond de thema’s wijkgericht werken en burgerkracht. Om tot slot te komen tot een toekomstperspectief. Kant-en-klare recepten, daar hoeft de lezer niet op te rekenen na het lezen van deze 110 pagina’s tellende uitgave. De opbrengst zal wel een hoger bewustzijn zijn, die professionals en studenten in staat stelt om de geplande en de geleefde stad met elkaar te verbinden en zo invulling te geven aan de behoefte aan meer differentiatie, variatie en maatwerk in de opgaven van de stad. Dat die flexibiliteit bestaat, bewijst het besluit van de Haagse B en W om de bibliotheek in de Schilderswijk weer te openen.