- home
- Wat we doen
- Kennisdossiers
- Kennisdossier Armoede en schulden
Inhoud kennisdossier
Contact
Dit kennisdossier is mogelijk gemaakt door
Deel deze pagina via:
Kennisdossier Armoede en schulden
De economische gevolgen van de coronacrisis zorgen hoogstwaarschijnlijk voor een aanzienlijke toename van de armoede- en schuldenproblematiek in Nederland. Toch worstelde een relatief grote groep huishoudens in de afgelopen, economisch voorspoedige, jaren ook al om hun hoofd boven water te houden. Het aantal huishoudens met geregistreerde problematische schulden bleef stabiel, maar vaste lasten, zoals de huur- of energiekosten, stegen hard. Steeds meer mensen hadden te maken met een onzekere en onvoorspelbare inkomenssituatie door tijdelijke en flexibele banen en het toeslagenstelsel leidde te vaak tot onzekerheid in plaats van zekerheid.
Langdurige (financiële) schaarste en inkomensonzekerheid kan effect hebben op het gedrag van mensen, hun motivatie en op hun gezondheid. Gemeenten proberen met hun partners de negatieve gevolgen van (financiële) schaarste en inkomensonzekerheid zo klein mogelijk te houden. Zij bieden ondersteuning die aansluit bij het ‘doenvermogen’ van haar inwoners. En ze werken (integraal) samen. Met fondsen en kredieten om het oplossen van schulden te versnellen. Met woningcorporaties om te voorkomen dat een kleine huurachterstand uitgroeit tot een grote schuld. En met bewindvoerders om de aanmelding voor schuldhulpverlening voor mensen in schuldenbewind makkelijker te maken.
Doel van het kennisdossier
In dit kennisdossier vind je een bundeling van de meest actuele en relevante inhoudelijke kennis rond het thema armoede en schulden. Dit ondersteunt (lokale) bestuurders, beleidsmedewerkers, professionals en andere geïnteresseerden in hun werk. In dit dossier vind je relevante cijfers over de situatie in Nederland en de laatste stand van zaken rond de wet- en regelgeving, nieuws, actuele publicaties en goede voorbeelden. Op een aantal deelonderwerpen zoomen we in. We hebben daarbij vooral aandacht voor de beleidsmogelijkheden van gemeenten en haar partners.
Actueel
Gemeente Amsterdam geeft ‘preferente positie’ bij bijstandsschulden op
Gemeente Amsterdam, 14 januari 2022
De gemeente Amsterdam is de eerste gemeente die haar preferente positie opgeeft bij bijstandsschulden. Dat betekent dat de gemeente als schuldeiser geen aanspraak meer kan maken op een hoger bedrag dan andere schuldeisers. De verwachting is dat het aantal mensen dat een nieuwe schuldenvrije start kunnen maken door de maatregel met 15% toeneemt. Daarnaast heeft de gemeente het afgelopen jaar nog een aantal maatregelen doorgevoerd die ervoor zorgen dat het Amsterdamse inkomensbeleid transparanter en eenvoudiger wordt. Zo komt er meer aandacht voor preventie en hanteert de gemeente vaker de menselijke maat.
Wethouders verwachten veel van nieuwe armoedeminister
NOS, 6 januari 2022
Grote gemeenten zijn blij met de nieuwe ministerspost voor armoedebeleid. Wethouders in verschillende gemeenten hebben al meer ervaring met deze portefeuille en hopen dat de minister armoedebeleid dat locaal succesvol is, overneemt.
221 duizend kinderen met armoederisico, laagste aantal in 25 jaar
CBS, 8 december 2021
In 2020 maakten 221 duizend kinderen tot 18 jaar deel uit van een huishouden met een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Dat is het laagste aantal in 25 jaar. Het komt neer op 6,9 procent van alle kinderen, gemiddeld 2 per schoolklas. Bij ruim 95 duizend kinderen (3,1 procent) moest het gezin al vier jaar of langer rondkomen van een laag inkomen. Dit meldt het CBS in het rapport Armoede en sociale uitsluiting 2021.
Opnieuw minder werkenden met armoederisico
CBS, 8 december 2021
In 2020 maakte 1,9 procent van de ruim 7,8 miljoen werkenden in Nederland deel uit van een huishouden met een inkomen onder de lage-inkomensgrens en liep een risico op armoede. Een jaar eerder was dat nog 2,1 procent. Het armoederisico van werkenden is voor het zevende jaar op rij gedaald. Dit meldt het CBS in het rapport Armoede en sociale uitsluiting 2021.
Terugkijken online praktijkdag Schouders Eronder
Schouders Eronder, 7 december 2021
Op de praktijkdag van 6 december 2021 ging dagvoorzitter Sandy Nijhuis met vakgenoten, experts en uitvoerders in gesprek over hoe wij mensen in kwetsbare posities met geldzorgen en schulden beter kunnen ondersteunen en versterken in hun zoektocht naar hulp. Hoe komt het dat zij tussen wal en schip vallen? Waar lopen zij tegen aan en welke rol spelen we hier samen in?
Samen op weg naar een financieel gezond Nederland!
Deloitte, november 2021
Deloitte heeft samen met ING, NIBUD en Universiteit Leiden onderzoek gedaan naar de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens. De resultaten benadrukken dat 73% van de Nederlandse huishoudens stappen moet zetten om hun financiële gezondheid te versterken. Ook kunnen meer bedrijven uit het brede ecosysteem hun verantwoordelijkheid nemen. Het plan is om dit onderzoek jaarlijks uit te voeren.
Het Nibud lanceert Budgetcursus Statushouders
Nibud, 30 november 2021
In het kader van de nieuwe Wet inburgering heeft het Nibud de Budgetcursus Statushouders ontwikkeld, omdat financiële ontzorging daarin een vooraanstaande factor is.
Amsterdam: Armoedetoename verwacht door coronacrisis
Gemeente Amsterdam, 29 november 2021
Het aantal minimahuishoudens in Amsterdam is in 2019 voor het vijfde jaar op rij gedaald. Dat staat in de Armoedemonitor die het college van BenW vandaag publiceert. In 2019 behoorde 16% van de Amsterdamse huishoudens tot de minima, in piekjaar 2014 was dit nog 19,1%. Zij hebben een huishoudinkomen tot 120% van het wettelijk sociaal minimum en weinig vermogen. Naar verwachting wordt deze afname nu onderbroken door de coronacrisis. De verwachting is dat het aantal Amsterdamse minima als gevolg van de coronacrisis in 2020 is gestegen van 66.684 minimahuishouden naar bijna 74.000 huishoudens.
Ruim 250 duizend signalen van betalingsachterstanden in monitor Vroegsignalering Schulden sinds 1 januari 2021
Divosa, 25 november 2021
Sinds 1 januari 2021 zijn er 256 duizend signalen van betalingsachterstanden bij 139 gemeenten te zien in de monitor Vroegsignalering Schulden. Deze 139 gemeenten vertegenwoordigen 58 procent van de Nederlandse bevolking. Iets meer dan de helft (52 procent) van deze signalen komt van de zorgverzekeraars. Van sommige deelnemende gemeenten hebben we nog niet de meest recente data.
Lees ook: Duizenden schuldenaren eerder geholpen door nieuwe wet (NOS.nl, 25 november 2021)
Schuldsanering van duizenden mensen mogelijk ten onrechte door fiscus geweigerd
NOS, 25 november 2021
De Belastingdienst heeft een verzoek tot schuldsanering van 5000 tot 15.000 mensen mogelijk ten onrechte afgewezen doordat ze op de zwarte lijst van de fiscus stonden. Dat schrijft demissionair staatssecretaris Vijlbrief aan de Tweede Kamer.
Meer personen met studieschuld, gemiddelde studieschuld gelijk gebleven
CBS, 24 november 2021
Het aantal personen met een studieschuld was begin 2021 hoger dan een jaar eerder. Na een toegenomen stijging in de afgelopen jaren is de gemiddelde schuld ten opzichte van 2020 gelijk gebleven. De totale Nederlandse studieschuld van huidige en oud-studenten bedroeg 24,4 miljard euro.
Toch schuldregeling mogelijk bij ‘fraudeverordeningen’
Binnenlands Bestuur, 22 november 2021
Mensen die een deel van de uitkering moeten terugbetalen door het per ongeluk overtreden van de inlichtingenplicht, komen vanaf volgend jaar toch in aanmerking voor gedeeltelijke kwijtschelding van die vordering. Gemeenten mogen alvast op de wetswijziging anticiperen.
Aanpak schulden is sleutel in begeleiding van ex-delinquent
Sociale vraagstukken, 18 november 2021
De financiële problematiek onder mensen die een delict hebben gepleegd is erg groot. Schulden hebben een sterke negatieve invloed op al hun levensdomeinen en vergroten het risico op terugval in criminaliteit. Toch zijn schulden onderbelicht in de begeleiding van ex-delinquenten. Gercoline van Beek pleit voor meer expliciete aandacht voor schulden in de reclassering.
Aanpak schulden is sleutel in begeleiding van ex-delinquent
Sociale vraagstukken, 18 november 2021
De financiële problematiek onder mensen die een delict hebben gepleegd is erg groot. Schulden hebben een sterke negatieve invloed op al hun levensdomeinen en vergroten het risico op terugval in criminaliteit. Toch zijn schulden onderbelicht in de begeleiding van ex-delinquenten. Gercoline van Beek pleit voor meer expliciete aandacht voor schulden in de reclassering.
Wat als je ‘eigen’ maatwerk niet genoeg is?
Programma Maatwerk Multiprobleemhuishoudens, 9 november 2021
Samen met Divosa organiseerde PMM op vrijdag 5 november een inspirerende ochtend over maatwerk bij multiproblematiek: Wat doe je als je ‘eigen’ maatwerk niet genoeg is? De inspirerende bijeenkomst en de visuele notulen zijn terug te kijken.
Sneller hulp bij hypotheekachterstand en gemeentelijke belastingschuld
Ministerie van SZW, 9 november 2021
Demissionair staatssecretaris Dennis Wiersma (SZW) maakt een proef mogelijk waarbij gemeenten en hypotheekverstrekkers mensen met betalingsachterstanden sneller hulp kunnen bieden. Het gaat om samenwerkingen tussen de banken Aegon en Rabobank en vijftien gemeenten, waaronder Rotterdam, Amsterdam en Tilburg. Ook de NVVK en de VNG zijn betrokken. Ze hopen via de experimenten, die in januari 2022 starten, huiseigenaren met betalingsproblemen en mensen met een gemeentelijke belastingschuld eerder in beeld te krijgen en zo problematische schulden te voorkomen.
150 miljoen euro voor aanpak energiearmoede kwetsbare huishoudens
Ministerie van BZK, 15 oktober 2021
De gasprijzen zijn recent flink gestegen en daardoor kan bij veel mensen de energierekening een stuk hoger worden. Om deze stijging te temperen heeft het kabinet vandaag een pakket aan maatregelen gepresenteerd. Eén van de maatregelen is het beschikbaar stellen van 150 miljoen euro voor gemeenten om energiearmoede aan te pakken. Dat kan bijvoorbeeld via energiebespaaradvies of energiebesparende maatregelen. Hiermee kunnen bewoners aan de slag om hun stookkosten te verlagen.
Lees ook:
- Nibud: Maandelijks 70 euro in de min door stijgende energierekening (Nibud, 7 oktober 2021)
- Explosie gasprijzen raakt alle Nederlanders (Nibud, 7 oktober 2021)
- Het wapen tegen duur gas: de energiecoach (Binnenlands Bestuur, 15 oktober 2021)
- Zaanse actie tegen energiearmoede (Binnenlands Bestuur, 15 oktober 2021)
Inkomen verdeeld, trends 1977-2019
CBS, 14 oktober 2021
In de publicatie ‘Inkomen verdeeld, trends 1977-2019’ presenteren het CBS en de Universiteit Leiden een analyse van inkomens- en verdelingsvraagstukken op basis van een consistent gemaakte reeks inkomensgegevens. Behalve voor inkomensongelijkheid is er aandacht voor aanverwante onderwerpen, zoals de vorming en herverdeling van het inkomen, de belastingdruk, de koopkrachtontwikkeling, de ontwikkeling van het armoederisico, topinkomens en de inkomensverschillen tussen generaties.
Lees ook: Groter armoederisico onder niet-westerse migranten (Binnenlands Bestuur, 14 oktober 2021)
Er is een nieuwe Schulden Monitor!
Stichting BKR, 13 oktober 2021
Op 22 juli 2021 kwam de tweede editie van de Schulden Monitor uit. De Schulden Monitor is een statistisch rapport van Stichting BKR dat inzicht geeft in het financiële welzijn van Nederland. Hoeveel mensen hebben hoeveel krediet? Hoeveel betalingsproblemen zijn er? In welke regio’s wonen de meeste mensen met een schuldregeling? Deze en vele andere vragen worden in de Schulden Monitor beantwoord.
Nederlands armsten vertellen in glossy hun verhaal: ‘Ik voel me niet arm’
NOS, 5 oktober 2021
Om in de Quote 500 te komen heb je een vermogen van minimaal 95 miljoen euro nodig en in de vandaag gepubliceerde tegenhanger de Quiet 500 heeft de rijkste geportretteerde een besteedbaar vermogen van 125 euro per week. Het is voor het eerst in vijf jaar tijd dat er een glossy op de markt komt, waarin wordt geprobeerd om mensen in armoede in beeld te brengen.
Vernieuwde editie De eindjes aan elkaar knopen
De handreiking Eindjes aan elkaar knopen is in een jaar tijd een standaardwerk geworden voor wijkteamprofessionals, vrijwilligers en anderen die mensen met schulden ondersteunen. U kunt de geactualiseerde en uitgebreide editie nu bestellen! Ook verkrijgbaar als download. Lees meer
