- home
- Wat we doen
- Kennisdossiers
- Kennisdossier Armoede en schulden
Inhoud kennisdossier
Dit kennisdossier is mogelijk gemaakt door
Deel deze pagina via:
Kennisdossier Armoede en schulden
De economische gevolgen van de coronacrisis zorgen hoogstwaarschijnlijk voor een aanzienlijke toename van de armoede- en schuldenproblematiek in Nederland. Toch worstelde een relatief grote groep huishoudens in de afgelopen, economisch voorspoedige, jaren ook al om hun hoofd boven water te houden. Het aantal huishoudens met geregistreerde problematische schulden bleef stabiel, maar vaste lasten, zoals de huur- of energiekosten, stegen hard. Steeds meer mensen hadden te maken met een onzekere en onvoorspelbare inkomenssituatie door tijdelijke en flexibele banen en het toeslagenstelsel leidde te vaak tot onzekerheid in plaats van zekerheid.
Langdurige (financiële) schaarste en inkomensonzekerheid kan effect hebben op het gedrag van mensen, hun motivatie en op hun gezondheid. Gemeenten proberen met hun partners de negatieve gevolgen van (financiële) schaarste en inkomensonzekerheid zo klein mogelijk te houden. Zij bieden ondersteuning die aansluit bij het ‘doenvermogen’ van haar inwoners. En ze werken (integraal) samen. Met fondsen en kredieten om het oplossen van schulden te versnellen. Met woningcorporaties om te voorkomen dat een kleine huurachterstand uitgroeit tot een grote schuld. En met bewindvoerders om de aanmelding voor schuldhulpverlening voor mensen in schuldenbewind makkelijker te maken.
Doel van het kennisdossier
In dit kennisdossier vind je een bundeling van de meest actuele en relevante inhoudelijke kennis rond het thema armoede en schulden. Dit ondersteunt (lokale) bestuurders, beleidsmedewerkers, professionals en andere geïnteresseerden in hun werk. In dit dossier vind je relevante cijfers over de situatie in Nederland en de laatste stand van zaken rond de wet- en regelgeving, nieuws, actuele publicaties en goede voorbeelden. Op een aantal deelonderwerpen zoomen we in. We hebben daarbij vooral aandacht voor de beleidsmogelijkheden van gemeenten en haar partners.
Actueel
Toename huishoudens met financiële problemen door hogere energieprijzen
CPB, 9 juni 2022
Bij blijvend hoge prijzen van energie en andere vaste lasten kunnen op termijn tussen de 670.000 en 1,2 miljoen huishoudens moeite krijgen met het betalen van hun maandelijkse lasten. Dat komt neer op tussen de 9% en 15% van alle huishoudens. Dit blijkt uit een stresstest naar de kosten van levensonderhoud.
Weer minder mensen in de wettelijke schuldsanering
CBS, 30 mei 2022
In 2021 werden bijna 2,3 duizend mensen toegelaten tot de Wet schuldsaneringen natuurlijke personen (Wsnp). Dat is 23 procent minder dan in 2020 en een afname van 84 procent vergeleken met tien jaar eerder. Wel nam het aandeel mannen en personen boven de 45 de laatste tien jaar toe. Van alle huishoudens zijn vooral eenpersoonshuishoudens oververtegenwoordigd.
380 duizend signalen van betalingsachterstanden vaste lasten, 8 duizend inwoners accepteerden hulp
Divosa, 29 mei 2022
Gemeenten ontvingen in 2021 meer dan 380 duizend signalen van betalingsachterstanden van energieleveranciers, drinkwaterbedrijven, zorgverzekeraars en woningverhuurders. Dat blijkt uit de jaarrapportage van de Monitor Vroegsignalering Schulden van Divosa, waar ruim 200 gemeenten aan meedoen.
Statushouders lopen groter risico op langdurige financiële problemen
Nationale Ombudsman, 25 april 2022
Statushouders lopen een hoog risico om langdurig financieel in de knel te komen. Onder andere door een gebrek aan basiskennis van de Nederlandse taal en het financiële systeem. Maar ook door onverwerkte traumatische gebeurtenissen en het ontbreken van een sociaal netwerk. Ook maken zij vaak extra kosten en hebben ze geen financiële buffer.
Stel bestaanszekerheid van mensen centraal bij brede armoede- en schuldenaanpak
Raad voor Volksgezondheid & Samenleving, 20 april 2022
Problematische schulden zijn een individueel én een maatschappelijk probleem: een probleem dat met de huidige stijging van de prijzen voor energie en levensmiddelen snel groter dreigt te worden. Voor het voorkómen van risicovolle en problematische schulden is snel nieuw beleid nodig dat de bestaanszekerheid van mensen centraal stelt. Dat stelt de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving in het advies ‘Van schuld naar schone lei’. Op de korte termijn ziet de raad een nationale saneringsopgave als begin van benodigde hervormingen.
Grote verschillen tussen gemeenten bij schuldhulp ondernemer
De Nationale ombudsman, 14 april 2022
De toegang tot schuldhulpverlening voor zelfstandig ondernemers verschilt sterk per gemeente. Dat zegt de Nationale ombudsman in zijn rapport ‘Zelfstandigen over de drempel’. Veel zelfstandigen met problematische schulden weten de weg naar de gemeentelijke schuldhulpverlening niet te vinden.
NVVK en gemeenten starten ontwikkeling Landelijke Schuldpauzeknop
NVVK, 7 april 2022
Wie schulden heeft, moet de mogelijkheid krijgen schuldeisers, deurwaarders en incassobureaus tijdelijk even op afstand te houden. Zo’n schuldpauze moet eenvoudig kunnen starten. Iedereen die zich vanwege schulden gemeld heeft bij zijn gemeente zou de Schuldpauzeknop in moeten kunnen drukken. Dat vinden de NVVK en de gemeenten Amsterdam, Den Haag en Eindhoven. Samen leggen ze vandaag bij minister Carola Schouten voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen een voorstel neer voor de ontwikkeling van een Landelijke Schuldpauzeknop.
De Nieuwe economen podcast over schuldenlast
ESB, 31 maart 2022
Wie economie zegt, zegt schaarste. Met Ernst-Jan de Bruijn – onlangs gepromoveerd als econoom aan Wageningen University and Research – bespreken we de rol van schaarste bij de beslissingen die financieel kwetsbare huishoudens maken. En wat beleidsmakers met die inzichten kunnen.
Kamerbrief reactie op rapporten verkenning stelsel schuldhulpverlening en aanbieders schuldbemiddeling
Ministerie van SZW, 14 maart 2022
Minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) deelt de beleidsreactie op de rapporten ‘Verkenning stelsel schuldhulpverlening’ en ‘Aanbieders schuldbemiddeling’ met de Tweede Kamer.
Kamerbrief met stand van zaken uitvoering Wet vereenvoudiging beslagvrije voet
Ministerie van SZW, 11 maart 2022
Minister Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) meldt de Tweede Kamer de stand van zaken bij de uitvoering van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet. Deze wet regelt een bestaansminimum voor mensen bij wie op het inkomen beslag is gelegd. De minister besteedt in deze brief ook aandacht aan het vervolg van het programma Stroomlijning Keten voor Derdenbeslag.
Gemeente Amsterdam geeft ‘preferente positie’ bij bijstandsschulden op
Gemeente Amsterdam, 14 januari 2022
De gemeente Amsterdam is de eerste gemeente die haar preferente positie opgeeft bij bijstandsschulden. Dat betekent dat de gemeente als schuldeiser geen aanspraak meer kan maken op een hoger bedrag dan andere schuldeisers. De verwachting is dat het aantal mensen dat een nieuwe schuldenvrije start kunnen maken door de maatregel met 15% toeneemt. Daarnaast heeft de gemeente het afgelopen jaar nog een aantal maatregelen doorgevoerd die ervoor zorgen dat het Amsterdamse inkomensbeleid transparanter en eenvoudiger wordt. Zo komt er meer aandacht voor preventie en hanteert de gemeente vaker de menselijke maat.
Wethouders verwachten veel van nieuwe armoedeminister
NOS, 6 januari 2022
Grote gemeenten zijn blij met de nieuwe ministerspost voor armoedebeleid. Wethouders in verschillende gemeenten hebben al meer ervaring met deze portefeuille en hopen dat de minister armoedebeleid dat locaal succesvol is, overneemt.

Een goed gesprek voor een brede aanpak van gezondheidsverschillen
Voor een brede aanpak van gezondheidsverschillen, proberen professionals een beeld te krijgen van wat er speelt op meerdere leefgebieden. GezondIn sprak met vijf ervaren professionals uit het sociaal domein over hun brede gesprek. Deze publicatie geeft een overzicht van de belangrijkste ingrediënten en tips Lees meer

Handreiking vroegsignalering van (huur)schulden
In het derde deel kijken we naar de benadering van cliënten en hoe je als woningcorporatie je dienstverlening effectiever en stress-sensitiever inricht. We delen de belangrijkste bouwstenen voor een stress-sensitieve aanpak, goede voorbeelden en delen tips & tricks. Lees meer

Handreiking vroegsignalering van (huur)schulden
In het derde deel kijken we naar de benadering van cliënten en hoe je als woningcorporatie je dienstverlening effectiever en stress-sensitiever inricht. We delen de belangrijkste bouwstenen voor een stress-sensitieve aanpak, goede voorbeelden en delen tips & tricks. Lees meer