Kennisdossier: Armoede en schulden

De brede welvaart in Nederland stijgt op veel fronten trendmatig en nam recentelijk op veel onderdelen verder toe. Dit hangt waarschijnlijk voor een deel samen met de sterke economische groei in de afgelopen jaren. Ondanks een overwegend positief totaalbeeld, is de welvaartsontwikkeling niet gelijk verdeeld over alle bevolkingsgroepen. Dit constateerde het CBS in de Monitor Brede Welvaart in mei 2019. Een relatief grote groep mensen profiteert onvoldoende van de economische groei en worstelt om het hoofd boven water te houden, deze groep heeft het financieel moeilijk. Vaste lasten zoals de huur of energiekosten blijven stijgen. Daarnaast hebben steeds meer mensen te maken met een onzekere en onvoorspelbare inkomenssituatie door tijdelijke en flexibele banen. Langdurige (financiële) schaarste en inkomensonzekerheid kan effect hebben op het gedrag van mensen, hun motivatie en op hun gezondheid.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de invulling en uitvoering van het armoede- en schuldenbeleid. Zij proberen ondersteuning te bieden die aansluit bij het ‘doenvermogen’ van haar inwoners. Drempels tot schuldhulpverlening worden verlaagd en er is meer ruimte voor maatwerk. Tegelijkertijd laat het groeiende aantal mensen onder beschermingsbewind zien dat financieel kwetsbaren ook andere routes voor ondersteuning zoeken.

In dit kennisdossier Armoede en schulden vindt u als (lokale) bestuurder, beleidsmedewerker, of anderszins geïnteresseerde in één oogopslag de meest actuele en meest relevante inhoudelijke kennis rondom het thema armoede en schulden. In het dossier staan relevante cijfers over armoede en schulden in Nederland en ontwikkelingen in de wet- en regelgeving. Op een aantal deelonderwerpen wordt ingezoomd waarbij aandacht is voor de beleidsmogelijkheden van gemeenten.

Recent aan dossier toegevoegd:

Aantal wettelijke schuldsaneringen blijft dalen

Binnenlands Bestuur, 1 juli 2020

De instroom in de Wsnp (Wet schuldsanering natuurlijke personen) daalde in 2019 sterk. De daling wordt niet gecompenseerd door een stijging in minnelijke schuldhulptrajecten. De trend is al langer zichtbaar en betekent dat steeds minder mensen effectief van hun schulden af geholpen worden. Dat blijkt uit de Monitor Wsnp die vandaag door de Raad voor Rechtsbijstand gepresenteerd wordt.

Lees verder

College investeert 1,2 miljoen euro om schulden van Amsterdammers te voorkomen

Gemeente Amsterdam, 1 juli 2020

Het college stelt 1,2 miljoen extra beschikbaar voor het signaleren en voorkomen van schulden van Amsterdammers die door de coronacrisis zijn geraakt. Het geld wordt gebruikt om de bestaande Amsterdamse aanpak vroegsignalering uit te breiden. In deze aanpak bezoeken schuldhulpverleners uit Vroeg Eropaf-teams Amsterdammers met betalingsachterstanden om ze te helpen bij hun financiële problemen, zodat problematische schulden voorkomen kunnen worden.

Lees verder

Maatwerk Magazine: opbrengsten City Deal Eenvoudig maatwerk

Programma Sociaal Domein, 27 juni 2020

Kwetsbare mensen hebben regelmatig problemen op het terrein van bestaanszekerheid: een slechte woonsituatie, gezondheidsklachten, schulden en inkomensproblemen. De stress die dat oplevert staat participatie vaak in de weg. Om dit te voorkomen, experimenteerden in de City Deal Eenvoudig maatwerk 8 gemeenten samen met het Rijk en verschillende uitvoeringsorganisaties (zoals het CJIB, de Belastingdienst en SVB) met vormen van maatwerk. De kern van maatwerk is: simpelweg doen wat nodig is en daarbij zo nodig denken buiten de paden van bestaande regels en budgetten. Voorbeelden daarvan staan in het Maatwerk Magazine beschreven, evenals de randvoorwaarden en tips voor inzet van maatwerk.

Lees verder

Monitor Schuldhulpverlening in coronatijd: april 2020 in beeld

Divosa, 24 juni 2020

Begin april startte Divosa samen met de NVVK de Monitor Schuldhulpverlening in coronatijd. Deze monitor vormt een beeld van hoeveel financiële hulpvragen er tijdens de coronacrisis op gemeenten afkomen, uit welke doelgroepen die komen en in hoeverre gemeenten tijd, capaciteit en middelen hebben om hulp te bieden. In mei werden de resultaten over maart gedeeld, inmiddels is ook het beeld van april compleet.

Lees verder

GrowPad Roadshow

Uitvoeringsbrigade

De afgelopen 3 jaar hebben Erasmus MC en Wageningen Universiteit samengewerkt met de Uitvoeringsbrigade in een onderzoek naar hun integrale aanpak . Deze zomer reist GrowPad Nederland door. Een kans om (kostenloos) mee te doen aan de GrowPad roadshow. Geef je snel op voor de online summerschool op 20 juli tussen 10 en 16 uur.

Meer informatie een aanmelden

Eerste Kamer stemt in met wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening

Ministerie van SZW, 23 juni 2020

De Eerste Kamer heeft ingestemd met een wijziging in de Wet gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs). De wijziging geeft gemeenten de mogelijkheid om gegevens van burgers met betalingsachterstanden in een vroeg stadium uit te wisselen met woningcorporaties, energie- en drinkwaterbedrijven en zorgverzekeraars. Hierdoor krijgen gemeenten mensen met schulden tijdig in beeld en kunnen zij schuldhulpverlening aanbieden. De wetswijziging gaat op 1 januari 2021 in.

Lees verder

Vermindering armoede mogelijk maar kost geld en banen

SCP en CPB, 18 juni 2020

Met het huidige kabinetsbeleid neemt de armoede in Nederland de komende jaren met ruim een kwart toe. De stijging van armoede komt met name door de verlaging van de bijstand tot en met 2035. Dit terwijl armoede in Nederland een hardnekkig probleem is dat de kwaliteit van leven voor circa één miljoen mensen dagelijks ondermijnt. Dit is nog zonder de effecten van de coronacrisis mee te rekenen. Gerichte maatregelen om armoede te verminderen zoals de verhoging van de bijstand, zijn effectief, maar kosten geld en vaak banen blijkt uit het zojuist verschenen onderzoek Kansrijk Armoedebeleid van het CPB en het SCP.

Lees verder

Actieplan Covid-19

Schuldenlab, 17 juni 2020

Een miljoen Nederlanders ervaart dagelijks een harde realiteit. Ze kampen met problematische schulden en liggen daar vaak wakker van. Zonder gerichte maatregelen zal deze groep groeien als gevolg van de economische gevolgen van het coronavirus. Voor die conclusie is weinig onderzoek nodig: het vloeit simpelweg voort uit de voorspelde economische krimp. Niettemin is het wel essentieel meer inzicht te hebben in aard en omvang van de golf die op ons af komt om er goed op te anticiperen. SchuldenLabNL heeft samen met Deloitte in kaart gebracht hoe urgent de situatie is, om welke aantallen het gaat en welke groepen het meest kwetsbaar zijn.

In het Actieplan Covid-19 vindt u een analyse van de omvang van het probleem en 16 oplossingsrichtingen.

Lees verder

Kabinet treft maatregelen om toename mensen met schulden op te vangen

Ministerie van SZW, 16 juni 2020

Nederland bevindt zich in een uitzonderlijke situatie door de uitbraak van het coronavirus. Veel mensen zijn door deze crisis acuut in de financiële problemen gekomen. Dit kan zorgen voor een sterke toename van het beroep op schuldhulpverlening. Het kabinet treft maatregelen om de financiële gevolgen voor mensen zo veel mogelijk te beperken. Staatssecretaris Tamara van Ark (SZW), verantwoordelijk voor de Brede Schuldenaanpak van het kabinet, kijkt daarbij onder meer naar de mogelijkheid om meer mensen met problematische schulden tijdelijk uitstel van betaling te geven.

Lees verder

De aanpak van de schuldenproblematiek

WODC, 4 juni 2020

Centraal in dit themanummer van Justitiële verkenningen (2020, nr. 1) staat het hardnekkige probleem van risicovolle en problematische particuliere schulden in Nederland. Dit themanummer geeft een beeld van de problemen waarmee de onder schulden gebukt gaande personen en gezinnen kampen, hoe problematische schulden ontstaan en wat daartegen te doen valt. De door de rijksoverheid gelanceerde brede aanpak problematische schulden komt aan de orde, de belangrijke rol van de gemeenten in de aanpak van schulden, evenals nieuwe wetgeving en tal van maatregelen op verschillende niveaus die het probleem zouden moeten helpen beteugelen. Ook is er aandacht voor de in het slop geraakte Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) en voor de rol van schulden bij re-integratie van ex-delinquenten.

Lees verder

Bekijk meer Actualiteiten