Veranderstrategieën

De VNG heeft een kwadrant ontwikkelt met vier strategieën hoe om te gaan met de verandering die de Omgevingswet met zich mee brengt.

Waarom deze veranderstrategieën?

De invoering van de Omgevingswet is gekoppeld aan een viertal veranderstrategieën, opgesteld door de VNG. Deze zijn gericht op de vraag: wat wil je met deze verandering bereiken? Doe je het minimale en is het ‘een moetje’? Of ga je juist totaal vernieuwend te werk? Het minimale doen, dat doet hier niemand, maar alsnog zijn er binnen deze groep veel verschillende accenten in de manieren van het doorvoeren van de verandering. Want hoe voer je een goed gesprek over de ambitievraag? En wat betekent dit voor de manier waarop je met de Omgevingswet aan de slag bent? Let hierbij op:

• We spreken niet altijd dezelfde taal – het is dus een uitdaging om elkaar te blijven verstaan
• Vaak moet het later nog bestuurlijk geregeld worden

Achtergrond van de veranderstrategieën

De vier invoeringsstrategieën kwamen tot stand met input van contactpersonen van diverse organisaties. Als uitgangspunt namen ze daarbij de veranderopgave die de Omgevingswet met zich meebrengt. De Omgevingswet is bijzonder ten opzichte van andere wetten, omdat het een slag extra aanpassing vraagt en vooral op een ander punt in het besluitvormingsproces. De focus ligt op: Integraal werken, gebiedsgericht werken, regionale samenwerking (naast de vaste samenwerkingsverbanden nu ook in kaart brengen hoe er in de nieuwe situatie wordt samengewerkt) en participatie (hierbij gaat het om een duidelijke verdeling van verantwoordelijkheid tussen de initiatiefnemer en de overheid).

Hulpvragen bij het formuleren van ambities

In welke mate wilt u in verandering komen?
U kunt niet alles tegelijk veranderen. Het is van belang om focus aan te brengen en hierin keuzes te maken. Dus eerst de ambitie van de verandering formuleren, zodat op basis van de ambitie keuzes gemaakt kunnen worden. Een hulpvraag hierbij is:
“In welke mate wil je gebruik maken van de ruimte die de wet biedt om anders te werken op het fysieke domein?”
De VNG formuleert hiernaast nog andere hulpvragen, die u kunnen ondersteunen om het gesprek aan te gaan met de raad en het bestuur. Deze andere hulpvragen zijn ook terug te vindenin de presentatie van Annemieke van Brunschot.

De antwoorden op de vragen kunnen verschillen per gemeente en ook tussen de bestuurlijke ambitie en de realiteit. Let daarom op: formuleer ambities die ook haalbaar zijn vanuit je eigen gemeente, vanuit de samenleving. Ga stapje voor stapje te werk. Ook is het belangrijk om te beseffen dat er geen goed of fout kwadrant bestaat, maar dat dit voor iedere organisatie anders kan zijn.

Uitleg van het kwadrant

Om de hulpvragen concreter te maken, biedt het kwadrant handvatten voor het maken van een keuze voor een bepaalde veranderstrategie. Het kwadrant wordt opgebouwd door de twee assen:
1. Vernieuwen versus Verbeteren
2. Interne focus versus Externe focus

Door deze assen ontstaan de vier veranderaanpakken:

• Consoliderend
  Intern en verbeteren. Je gaat inventariserend te werk. Welke stappen moeten we zetten om de wet goed in te voeren. Vanuit een juridisch inhoudelijke invalshoek. Groot deel van dit werk moet er natuurlijk sowieso in, maar als dit is waar je op focust en niet meer dan dit, dan zit je in consoliderend.

• Calculerend
  Intern en vernieuwen. We moeten nu iets anders doen, om straks iets anders te realiseren. Instrumenten als een impact analyse of business case of kostenanalyse passen hierbij. Zodat je in beeld brengt wat er op basis van efficiency en effectiviteit nu moet gebeuren, waar we nu mee beginnen. Calculeren heeft vaak een sterk projectmatige aanpak.

• Onderscheidend
  Extern en verbeteren. Kijken naar het bestaande met een externe focus. Om de huidige wetgeving en regels meer extern te laten richten. Dus veel pilots en experimenten zodat je kunt leren hoe je met de wet omgaat. Dit is een lerende en experimenterende benadering.

• Vernieuwend
  Extern en vernieuwen. Je wilt iets nieuws en iets anders. Om hiertoe te komen, start je buiten: met de mensen samen en in het fysieke domein. Hierbij hoort vaak een proces georiënteerde aanpak van de invoering van de wet. De gemeente faciliteert dit en laten mensen hierbij een rol innemen in dit proces. Dit betekent zowel het college van een gemeente en ook het ambtelijke, maar ook juist mensen waarmee je te maken hebt buiten. Passend is het aangaan van de dialoog, het open gesprek.