Nu al aan de slag met een omgevingsvisie

Gemeenten kunnen nu al een omgevingsvisie maken. Die vervangt de bestaande structuurvisie en andere strategische planfiguren (waterplan, milieubeleidsplan, verkeers- en vervoerplan en ruimtelijke aspecten van natuurvisie) en moet zorgen voor een integrale afweging. Een groenbeleidsplan of een cultuurhistorische visie zou bijvoorbeeld volledig onderdeel kunnen worden van de omgevingsvisie. Strategische keuzes worden gemaakt op het niveau van de omgevingsvisie. Het doel van de Omgevingswet is dat alle aspecten van de fysieke leefomgeving hierbij worden betrokken. Meer algemene informatie is te vinden in het Informatieblad omgevingsvisie.

Pilots omgevingsvisie
In 2014 is gestart met een pilot voor het opstellen van omgevingsvisies. Verschillende individuele gemeenten, maar ook een provincie, een aantal samenwerkende gemeenten en verenigingen maakten onderdeel uit van de pilot. Over deze pilots zijn in de Eindrapportage Pilots omgevingsvisie de ervaringen gebundeld. Hieruit blijkt dat werken in de geest van de Omgevingswet niet in korte tijd kan. Het is een lang traject van vallen en opstaan, maar ook van gewoon doen.

De pilot geeft aan dat een cultuurverandering nodig is: meer integraal werken en een andere werkwijze met meer participatie en co-creatie. Vertrouwen geven en verantwoordelijkheid nemen, sturen op zo min mogelijk sturing: termen die misschien makkelijk lijken, maar niet zo snel zijn gedaan. Dit vraagt om andere omgangsvormen, binnen een overheid, tussen overheden en tussen overheid en maatschappij.

Vanuit de pilot bestaat er weinig optimisme dat de verandering doorgevoerd wordt binnen enkele jaren. Binnen de pilot zijn ervaringen opgedaan met het continue werken aan draagvlak. Het proces is opgedeeld in kleine stapjes (de olievlek-methode). De gevolgen per stap evalueren, voordat een volgende stap wordt genomen (pad-afhankelijke beslissingen) lijkt goed te werken. Ook de methode waarin een omgevingsvisie-ligt wordt opgesteld voordat de volgende stappen worden genomen (opschalingsmethode) lijkt succesvol.

Een omgevingsvisie lijkt een goede kapstok om te beginnen met het integraal werken. Door te werken met integrerende thema’s, door problemen centraal te stellen, gebiedsgericht te werken en gemeenschappelijke kernwaarden en belangen te benoemen als ‘wenkend perspectief’, wordt integraal werken bevorderd.

Meer informatie over de verschillende pilots vindt u hier.

Meer weten?
Meer algemene informatie vindt u in het informatieblad omgevingsvisies en in het boek Werken met de omgevingsvisie.

Meer informatie over het wettelijk kader is te vinden via een factsheet van de VNG.

Aan de slag met de Omgevingswet

Tijdens twee praktijkbijeenkomsten in het kader van het programma ‘Aan de slag met de Omgevingswet’, is een aantal goede voorbeelden van omgevingsvisies getoond. In juni 2016 was de bijeenkomst in Leiden en werden de omgevingsvisies van Tilburg, Hart van Holland en provincie Overijssel besproken. Een verslag van deze bijeenkomst, met de bijbehorende presentaties, leest u hier. In november 2016 vond de bijeenkomst plaats in Lelystad en was er aandacht voor de omgevingsvisies van de provincie Flevoland, Oirschot en Hillegom. Het verslag van de bijeenkomst bij de provincie Flevoland leest u hier.

Een aantal andere voorbeelden van omgevingsvisies die al zijn vastgesteld zijn de volgende:

• Gemeente Hellendoorn
• Gemeente Opsterland
• Gemeente Brielle
• Provincie Groningen
• Provincie Gelderland

terug naar boven