Wolphaertstraat, Rotterdam

Bij de transformatie van het uit 1900-1930 stammende wooncomplex aan de Wolphaertstraat in de Rotterdamse wijk Oud-Charlois zijn woningcorporatie Woonstad Rotterdam en de bewoners een intensieve samenwerking aangegaan. Voor de in totaal 46 woningen en zes maatschappelijke (bedrijfs-)ruimten hebben de bewoners een beheercoöperatie opgericht. Die geeft in nauwe samenspraak met zowel de corporatie als technisch specialisten mede vorm aan de renovatie van de panden. Daarbij spelen circulaire principes een belangrijke rol. Zo worden de bewoners direct betrokken bij het selecteren en kiezen van architect en aannemer, geven ze mede vorm aan het ontwerp van de eigen woningen en bouwen hieraan mee, in het kader van de Social Return on Investment (SROI).

In samenspraak met de bewoners en mede ingegeven door de invoering van de nieuwe Woningwet (2015), legt Woonstad na oplevering van de woningen de verhuur en het sociaal beheer in handen van de beheercoöperatie. Naar verwachting wordt de renovatie in 2021 afgerond. Eind juli 2020 worden de eerste woningen en bedrijfsmaatschappelijke ruimte opgeleverd.

Duurzaamheid

Duurzaamheid en gemeenschapszin staan bij bewoners en bij Woonstad Rotterdam hoog in het vaandel. Het renovatieontwerp voorziet daarom in het faciliteren van persoonlijke ontmoetingen in de maatschappelijke ruimten van het complex (sociale verduurzaming) en het minimaliseren van de CO₂-voetafdruk, als ook het zoveel mogelijk circulair renoveren van de woningen (fysieke verduurzaming). Per woning zijn herbruikbare materialen geïnventariseerd en is besloten bouwelementen en materialen voor achtergevels, galerijen, kozijnen en trappenhuizen uit de bestaande woningen te ‘oogsten’. Kostenverhogende materiaalkeuzes worden door kostenverlagende keuzes voor andere materialen gecompenseerd. Dankzij het hergebruik van geoogste materialen (= kostenverlagend) is een combinatie met nieuwe circulaire materialen (= kostenverhogend) mogelijk. Met het oog op toekomstige veranderingen wordt het complex na oplevering voorzien van een materialenpaspoort en BIM-model, waardoor in de toekomst duidelijk is welke materialen zijn verwerkt, evenals de hoeveelheid en de waarde daarvan.

Businesscase/bedrijfsbeleid

Woonstad Rotterdam bevindt zich op het gebied van circulair bouwen in een leerproces. Circulariteit en klimaatadaptatie zijn in de ambities en ondernemingsstrategie belangrijke thema’s, maar qua kennis en schaal nog niet zo ver ontwikkeld als de energietransitie. Daarom kiest de corporatie ervoor om op projectniveau met circulariteit ervaring op te doen. Daarnaast worden maatregelen op het gebied van circulariteit en klimaatadaptatie financieel afgewogen tegen de consequenties ervan op de betaalbaarheid. Binnen het project resulteerden deze afwegingen in een combinatie van reguliere bouwmaterialen (i.c. nieuwe materialen zonder bijzondere aandacht voor duurzaamheid), nieuwe materialen met circulaire eigenschappen (duurder dan materialen in het bestek) en hergebruikt materiaal (goedkoper dan materialen in het bestek én nieuwe circulaire materialen).

Op het gebied van circulariteit is de strategie van Woonstad vooral gericht op samenwerking met ketenpartners en al doende zo veel mogelijk leren over duurzaam en circulair renoveren. Zo heeft de corporatie voor dit renovatieproject adviesbureau/architect Superuse ingehuurd om de circulaire aspecten van de renovatie vorm te geven. Door stap-voor-stap geleerde lessen over circulair bouwen in bestaande ontwikkelprocessen te integreren, worden bestaande werkwijzen en ontwikkelmethoden geleidelijk aangepast. Door geleerde lessen te delen wordt de gehele organisatie meegenomen in dit leerproces.