Michiel de Ruyterstraat, Waalre

Het bouwproject aan de Michiel de Ruyterstraat in Aalst omvat de circulaire sloop van 16 vooroorlogse woningen uit de jaren ‘40. Op de plaats van de oude woningen worden in opdracht van Woonstichting ‘thuis door Hendriks Coppelmans Bouwgroep 25 nul-op-de-meter (NOM) nieuwbouwwoningen gebouwd.

Dit bouwproject is daarmee geen renovatie-, maar feitelijk een herontwikkelingsproject en voldoet daarmee niet aan het profiel van het project Verduurzamen corporatiewoningen. Desondanks neemt het expertpanel dit project als ‘bijzondere vermelding’ op in de projectetalage. Het panel beschouwt de gehanteerde werkwijze als een interessant voorbeeld van circulaire vernieuwing van de woningvoorraad.

Duurzaamheid

Bij het afbreken van de bestaande woningen focust ketenpartner New Horizon expliciet op hergebruik van bouwmaterialen. De panden worden niet gesloopt, maar zorgvuldig ontmanteld waarbij herbruikbare materialen op ‘oogstlijsten’ worden geïnventariseerd en vervolgens ‘geoogst’. Het resultaat is dat uiteindelijk ongeveer 85% van de afgevoerde materialen uit de verwijderde woningen opnieuw gebruikt kan worden. Zo worden de dakpannen en bakstenen uit de oude woningen vergruisd en gebakken tot nieuwe circulaire bakstenen. Via ‘Urban Mining’ is een CO₂-reductie behaald van 276 ton (vergelijkbaar met 1931 vliegreisjes naar Parijs).

Voor de nieuwe woningen is met behulp van een zogenaamde wearthy scan vastgesteld in hoeverre nieuwe bouwmaterialen vervangen kunnen worden door geoogste, circulaire materialen uit de oude woningen of uit oogstdepots. Met deze circulaire materialen is het bouwconcept van de ‘Budgetwoning’ als het ware circulair her-ontworpen. Er worden zoveel mogelijk hergebruikte materialen toegepast, zoals bijvoorbeeld kozijnen, elektrakabels en circulair beton (dat voor 40% uit betongruis van de oude woningen bestaat) en cradle-to-cradele bakstenen van materialen van andere locaties in het land.

Bij de aanpassing van de woonomgeving is oog voor toekomstige veranderingen in het klimaat. Voor het opvangen van hevige regenval zoekt de gemeente naar mogelijkheden om regenwater van bijvoorbeeld de brandgangen in de ondergrond te infiltreren. Daarnaast worden huurders zoveel mogelijk gestimuleerd om (meer) groen in de tuinen van de woningen aan te planten. Hiervoor is zelfs bestaand groen ‘gered’ van de sloop via het project struikrovers. Hierbij hebben buurtbewoners samen met corporatie ‘thuis zoveel mogelijk planten en struiken tijdelijk overgezet naar een andere plek, zodat ze later in de tuinen van de nieuwe woningen kunnen worden teruggeplaatst.

Businesscase/bedrijfsbeleid

Op basis van de principes van ‘Urban Mining’ – waarbij hergebruik het uitgangspunt is – zetten bouwer en ketenpartners in op het ontwikkelen van een duurzaam verdienmodel waarbij de waarde van materialen in bestaande woningen wordt benut. De geoogste materialen keren via hergebruik en upcyclings-oplossingen terug in bouwprojecten op locatie en elders. In het project aan de Michiel de Ruyterstraat worden op deze wijze, waarschijnlijk als eerste in Nederland, NOM-woningen met circulaire toepassingen gerealiseerd.

Zowel opdrachtgever ‘thuis als opdrachtnemer Hendriks Coppelmans werken op basis van eenzelfde denkkader, i.c. The Natural Step (TNS; ontwikkeld in Zweden in 1989). De bouwer benadert het circulair grondstoffengebruik vanuit vier aandachtsgebieden: gebruik van (nieuwe) grondstoffen verminderen, producten zoveel mogelijk hergebruiken, of anders recyclen en de levensduur van gebouwen verlengen. Een werkgroep Circulaire Economie werkt hard aan de circulaire transitie van haar bouwmethoden en streeft ernaar ook haar ketenpartners hiertoe te inspireren. Geleerde lessen worden zoveel mogelijk in opeenvolgende bouwprojecten van verschillende opdrachtgevers geïntegreerd.