BAVO-dorp, Haarlem

Woningcorporatie Ymere werkt sinds 2008 en tot 2024 aan de renovatie van 288 vooroorlogse woningen.

In 2020 is circulariteit aan de uitvoering toegevoegd, zodat enkele circulaire bouwmethoden kunnen worden getest. De woningen worden in verschillende fasen grondig gerenoveerd. Elke fase wordt geëvalueerd met de bewonerscommissie / huurders / bouwpartners. In juni 2021 zijn 151 woningen opgeleverd en 60 woningen in uitvoering.

Duurzaamheid

De renovatie omvat onder andere het vernieuwen van de funderingen, het verbeteren van het wooncomfort, de energieprestatie en het plaatsen van zonnepanelen op de nieuwe uitbouwen. Daarnaast worden ook ‘no regret’ maatregelen toegepast ter voorbereiding op toekomstige energietransities (gasloos-ready): omschakeling naar lage temperatuurverwarming, elektrisch koken (aanleg loze leiding naar de keuken), vloerverwarming op de begane grond. Een TCO-benadering ligt ten grondslag aan de gemaakte verduurzamingskeuzes.

Circulaire maatregelen richten zich vooral op het inventariseren van de mogelijkheden van hergebruik van ‘geoogste’ materialen uit de bestaande woningen en het toepassen van nieuwe materialen met een lange levensduur:

• CV-ketels van minder dan 5 jaar oud zijn hergebruikt door onze vaste onderhoudspartner Comfort-partners en geplaatst in woningen van Ymere;
• Vrijgekomen betonnen dakpannen en puin van de achtergevel zijn vergruisd en gemengd met de vrijgekomen grond als gevolg van de uitbouwen. Het mengsel is gebruikt als werkvloer onder de nieuwe funderingen. Voor 30 woningen is 120 m3 grond herschikt. Doorgaans wordt voor de werkvloer schuimbeton of tempex gebruikt;
• Hergebruik van houten balken van de begane grondvloer voor de gordingen, de muurplaten en de slapers rond de dakkapellen;
• Toepassen van circulair beton voor de nieuwe funderingen, dat voor 30% uit hergebruikt betongranulaat bestaat;
• Trappen worden en zo nodig in overleg met de huurder zoveel mogelijk behouden;
• De bergingen komen op de oude betonnen fundering;
• De uitbouwelementen, inhaakkozijnen en dakkapellen zijn van geacetyleerd hout (Accoya) en lokaal geproduceerd. Deze zijn losmaakbaar / demontabel, wat ten goede komt aan de herbruikbaarheid;
• Het materialenpaspoort is verankerd in het toegepaste BIM-model en borgt informatie over de herkomst van de gebruikte materialen voor het onderhoud, maar ook voor de langere termijn;
• NIBE-milieuclassificatie is als maatstaf gebruikt voor het meten van de milieubelasting van toegepaste materialen.

Klimaatadaptatie samen met de huurder en de gemeente Haarlem is aandacht voor:

• Droogte: Infiltratiekratten voor het hemelwater en regentonnen in de tuinen als maatregel tegen droogte en de lage grondwaterstand. Huurders worden actief geadviseerd om minder tegels toe te passen en een wadi te creëren in hun tuin;
• Hitte: tegen de hitte biedt Ymere aan bewoners de mogelijkheid om aan de achterzijde van de woningen zonneschermen te installeren;
• Groen: De bergingen krijgen een groen dak met sedum beplanting. Haagjes in de voortuinen komen terug en Gemeente Haarlem zal de boomspiegels vergroten en onderzoekt of in de omgeving meer bomen aangeplant kunnen worden;
• Biodiversiteit: Zwaluwpannen en mussen vides onder de dakpannen.

Met adviesbureau C-creators is meegewerkt aan het Handboek circulair renoveren, waar ook de TU Delft en RVO bij betrokken waren. Opgedane lessen worden actief gedeeld met de andere comakers van Ymere, diverse platforms en ook met collega corporaties via de ‘Groene Huisvesters’. Tegelijkertijd maakt de corporatie zich zorgen over de stapeling van verschillende duurzaamheidsvraagstukken (zoals het aardgasvrij maken van woningen in combinatie met circulair en klimaatadaptief bouwen) en de gevolgen hiervan voor de betaalbaarheid van sociale huurwoningen. Ymere is sinds 2014 met co-makers actief en op zoek naar betaalbare én duurzame oplossingen in de markt. Betaalbaarheid staat daarbij op de eerste plaats.