Circulaire woningbouw Puraverde

Waarom een circulaire benadering?

De gemeente Venlo staat in principe geen nieuwe woningbouwprojecten meer toe, ténzij… een project aantoonbaar duurzaam, onderscheidend en innovatief is en aansluit op een specifieke marktbehoefte. Daarmee daagt de gemeente Venlo marktpartijen nadrukkelijk uit om zelf met ambitieuze initiatieven te komen. Aannemersbedrijf Jongen heeft deze handreiking aangegrepen. In nauwe samenwerking met de gemeente Venlo zijn inmiddels roadmaps en een plandocument opgesteld voor een circulaire, cradle to cradle woonbuurt met vijftig koopwoningen: Puraverde.

Aan de circulaire benadering ligt vanuit Jongen en partners primair een ideologische overtuiging ten grondslag. Hoe gaan we als mensen met onze aarde om? Putten we de aarde volledig uit, of willen we dat de aarde een leefbare plek is voor volgende generaties? Als we staan voor het laatste moeten we kiezen voor een compleet andere aanpak. Dus niet: dingen minder slecht doen, maar de goede dingen doen. Upcycling, hergebruik met behoud van kwaliteit, bewustwording… “Minder slecht is niet goed genoeg.”

Daarnaast heeft aannemersbedrijf Jongen Venlo de ambitie om gezonde en veilige woningen te realiseren in een gezonde en veilige woonomgeving. Geen gebruik van schadelijke materialen en geen traditioneel versteende woonomgeving, maar een gezonde water- en groenrijke omgeving waar wonen aangenaam is. Puraverde is hier een voorbeeld van. “Gezond bouwen voor mens en milieu is de toekomst!”

Het plandocument voor Puraverde is gebaseerd op de vijf cradle to cradle-pijlers. Op basis van dit plandocument hebben Jongen en de gemeente Venlo het principe-akkoord voor de ontwikkeling ondertekend. In samenwerking met onder meer C2C ExpoLab worden deze pijlers de aankomende maanden vertaald in concrete, meetbare en toetsbare toepassingen voor de nieuwe woonbuurt in ’t Ven-Noord.

Ideeën

• Pijler 1. Gezonde en veilige materialen
  Het project moet in de eerste fase ten minste tien C2C-materialen bevatten (o.b.v. het C2C-materialenboek voor aan- en verbouw), elk met een financiële restwaarde en waarvan 50 procent op basis van terugnamegaranties in het project wordt verwerkt. In elke opvolgende fase dienen steeds meer C2C-materialen te worden verwerkt, zowel in de woning als de woonomgeving.

• Pijler 2. Hernieuwbare energie
  Alle woningen zijn energieneutraal (EPC=0) en worden voorzien van PV-panelen.
  De woningen krijgen geen gasaansluiting.

• Pijler 3. Aanpasbaar bouwen
  De woningen zijn eenvoudig aanpasbaar (levensloopbestendig te maken) en flexibel indeelbaar. De materialen en gebouwonderdelen worden zodanig verwerkt dat deze bij verbouwing of sloop demontabel zijn. Voor deze woningen wordt een groen sloopbestek opgesteld en een materialenboek, zodat de bewoners bij verbouwing de juiste materialen kunnen inkopen.

• Pijler 4. Water
  Hemelwater wordt opgeslagen en hergebruikt in de eigen woning voor toiletspoeling en voor besproeiing van planten. De woningen krijgen waterbesparende toestellen en ook een aansluiting op een helofytenveld voor het grijswatercircuit (douche, keuken en wasmachine).

• Pijler 5. Luchtkwaliteit en diversiteit
  Er is nadrukkelijk aandacht voor een gezond binnenklimaat van de woningen. Denk hierbij aan te openen ramen, meer dan voldoende ventilatie en gezond materialengebruik zonder uitscheiding van schadelijke stoffen. Groene gevels en een groene woonomgeving dragen bij aan een betere lucht- en leefkwaliteit. Het centrale groene binnengebied van de buurt loopt door tot aan de voorgevel van de woningen en wordt straks door bewoners zelf beheerd. Wetenschappelijk is namelijk bewezen dat meer groen meer gezondheid en levensgeluk brengt.

Zoals gezegd, de aankomende maanden worden deze en andere toepassingen verder uitgewerkt. Zo is Primum, eveneens een dochteronderneming van het VolkerWessels concern, momenteel bezig met het opstellen van het materialenpaspoort voor Puraverde. Daaruit moet duidelijk worden wat nu feitelijk anders is dan in een reguliere, niet-circulaire woning. Bijvoorbeeld: voor het casco kan Jongen gebruik maken van het prefab houten casco van De Groot Vroomshoop. De ambitie bij Puraverde is om hier een circulaire prefab gevel tegenaan te zetten die gemaakt is van C2C gecertificeerde materialen en droog ge(de)monteerd kan worden, dus zonder gebruik van pur en kit. Waar moet zo’n gevel precies aan voldoen? Dat moet worden uitgezocht.

Tijdens de planontwikkeling is en wordt nog steeds goed samengewerkt met de gemeente Venlo. Venlo heeft als gemeente de cradle to cradle-principes omarmd en wil koploper zijn op het gebied van duurzaam ontwikkelen. Alle nieuwbouw gebeurt zoveel mogelijk C2C (vanuit de gemeente bijvoorbeeld het stadhuis en de nieuwe sporthal). Zowel voor de gemeente als voor Aannemersbedrijf Jongen is het ontwikkelen van een circulaire woonwijk echter nieuw. De gemeente en Jongen hebben in samenwerking hoge innovatieve/circulaire ambities opgesteld voor de locatieontwikkeling. Bij de nadere uitwerking van deze ambities stelt de gemeente zich constructief op en waar mogelijk brengt zij ook haar eigen kennis en ervaring uit eerdere projecten in. Meedenken in plaats van alleen maar toetsen komt het project en de samenwerking ten goede.

Net als de gemeente Venlo daagt Aannemersbedrijf Jongen haar samenwerkingspartners uit om een ambitieuze bijdrage te leveren aan de cradle to cradle-uitgangspunten. Vooralsnog lukt het goed om de juiste leveranciers te vinden die hun geleverde producten na einde levensduur (bij sloop) weer innemen en er een restwaarde aan toekennen. Immers vormen deze producten weer een grondstof voor een nieuw product. C2C Expolab helpt Jongen bij het vinden van leveranciers.

De ervaring leert dat steeds meer leveranciers aandacht hebben om hun producten en productieprocessen te verduurzamen. Veelal niet eens omdat dit van buitenaf wordt gewenst of opgelegd, maar omdat er een persoonlijke drijfveer achter zit.

Draagvlak voor een ambitieus duurzame aanpak was binnen Aannemersbedrijf Jongen al aanwezig. Ook breed binnen het VolkerWessels concern. Circulair ontwikkelen is binnen ‘eigen’ projecten dus vooral een kwestie van durven en doen.

Tegelijkertijd blijft een gezond projectrendement leidend. Creativiteit in het ontwikkelproces is dus wel vereist om de beoogde winstgevendheid op het project te kunnen borgen. De kunst is in eerste instantie vooral slimmer met de beschikbare middelen om te gaan. Bijvoorbeeld: afwatering in de grond gebeurt doorgaans met PVC-buizen. Dat is echter geen milieuvriendelijk materiaal. Er bestaan wel klimaatneutrale, cradle to cradle gecertificeerde gresbuizen. Nog beter is echter om überhaupt niet te graven en helemaal geen materialen te gebruiken. Daarom wordt in Puraverde nagedacht over afwatering via natuurlijk verloop, oftewel door hoogteverschillen. Dat bespaart grondwerkzaamheden, materialen en geld. Van die kostenbesparing kunnen weer andere (extra) investeringen worden bekostigd.
Zo leert dit project dat duurzaam ontwikkelen niet per definitie duurder is. Het is gewoon anders denken.

Uiteindelijk zullen de investeringskosten van Puraverde de eerste keer wellicht hoger uitvallen dan een regulier project. Deze kosten zijn niet allemaal op de klant te verhalen, maar zullen bij herhaling van het concept kunnen worden terugverdiend. De verwachting is wel dat, ondanks de geringe hogere initiële investeringskosten, deze woonwijk meer toekomstwaarde heeft en duurzaam aantrekkelijk blijft. Vanuit een total cost of ownership (TCO) benadering liggen de totale kosten over de exploitatieduur lager t.o.v. de reguliere woningbouw en is de eindwaarde hoger.

• PuraVerde als repetitief woningbouwconcept. Thans zijn de initiële kosten iets hoger maar bij een TCO-benadering lager.
• Werken met terugneemgaranties van leveranciers van bouwmaterialen die verwerkt worden.
• Energie-opwekking c.q. mogelijke levering door toepassing van zonnepanelen.
• Afspraken met een bedrijf voor de levering van groenafval als grondstof.

Puraverde wordt gefaseerd gerealiseerd. In 2018 start naar verwachting de bouw van de eerste tien woningen van Puraverde. De kopers zijn nu nog niet in beeld. De vraag is hoe zij op het concept reageren. Kopers zullen door Aannemersbedrijf Jongen in elk geval goede voorlichting krijgen over de uitgangspunten en voordelen van Puraverde, voor henzelf en voor het milieu. Het concept zal daarmee ook een specifieke doelgroep aanspreken.

Hoe de teruglevergaranties precies gaan werken voor de consument is nog een zoektocht. Gaan bewoners hier in de praktijk ooit gebruik van maken? Bijvoorbeeld bij een verbouwing? Vertaalt dit zich in een hogere verkoopwaarde van het huis? Of wordt dit pas interessant als vanuit nieuwe regelgeving eisen gesteld gaan worden met betrekking tot de circulariteit van een woning (en Puraverde dan dus hoog scoort)?

Financiers worden benaderd om kopers tegen gunstigere financieringscondities een toekomstbestendige woning (met een hogere eindwaarde) te kunnen laten kopen. De financiers reageren hierop positief en zijn gebaat bij een duurzame investering die op langere termijn een hogere eindwaarde kent.

In eerste instantie lijkt de C2C-pijler ‘demontabel en aanpasbaar bouwen’ primair interessant vanwege de milieuwinst. Tegelijkertijd… stel dat bij het inleveren van de ClickBricks van Daas een vergoeding van 15 procent van het aankoopbedrag van de stenen hoort. Dat is misschien een leuke bijkomstigheid voor de consument. Uiteraard afhankelijk van zijn initiële investering.

Kopers krijgen in elk geval een groen sloopbestek bij het huis geleverd, zodat ze weten waar ze materialen in het huis bij het eventueel vrijkomen ervan te gelde kunnen brengen.