Stedelijke verschillen in gebruik sociaal domeinvoorzieningen geduid

Vijf verklaringsrichtingen

Om inzicht te krijgen in de factoren die deze verschillen kunnen verklaren, voerde Platform31 in opdracht van het ministerie van BZK een kwalitatieve verkenning uit in vier stedelijke regio’s waarvan Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Eindhoven de kern vormen. Het gebruik van de Participatiewet en onderdelen van de Jeugdwet stond daarbij centraal. Tussen oktober 2017 en mei 2018 interviewden we circa veertig lokale beleidsmakers en vertegenwoordigers van uitvoeringsorganisaties uit de betreffende regio’s, aangevuld met een aantal landelijke experts. In een open gesprek zijn ze uitgenodigd te reflecteren op de gevonden verschillen tussen stedelijke regio’s. Uit deze gesprekken laten zich vijf verklaringsrichtingen destilleren, die elkaar deels overlappen. Deze indeling sluit in grote lijnen aan bij de rapportage van kwalitatieve verkenning die we eerder uitvoerden naar het hoge voorzieningengebruik in een aantal perifere regio’s:

1. Statistische verklaringen
2. Culturele verklaringen
3. Economische verklaringen
4. Beleidsmatige verklaringen
5. Institutionele verklaringen

Mogelijke verklaringen puntsgewijs uitgewerkt

Evenals in de vorige verkenning, wezen gesprekspartners op mogelijke imperfecties in verdeelmodellen en statistische registraties. Daarnaast werd opnieuw een mix van economische, culturele, beleidsmatige en institutionele opgevoerd als mogelijke verklaring van de gevonden verschillen. Regio’s met een veelzijdige werkgelegenheidsstructuur zijn in het voordeel ten opzichte van regio’s die over een meer eenzijdige economische structuur beschikken. De bevolking heeft in dergelijke regio’s verhoudingsgewijs meer te kampen met sociale problemen, armoede en langdurige bijstandsafhankelijkheid. Dat heeft gevolgen voor het voorzieningengebruik. Ook intensivering van beleid, alertheid van uitvoeringsorganisaties, de inrichting van lokale praktijken zoals wijkteams, en culturele aspecten – zowel onder burgers als bij het lokale bedrijfsleven – zijn mogelijk van invloed op de hoogte van het voorzieningengebruik. In dit rapport zijn alle mogelijke verklaringen puntsgewijs uitgewerkt onder bovengenoemde vijf verklaringsrichtingen.

Bouwsteen en inspiratie

De uitkomsten van dit exploratieve onderzoek dienen als bouwsteen voor de analyses die het SCP jaarlijks uitvoert voor de Overall rapportage sociaal domein. Daarnaast biedt dit rapport inspiratie voor gemeenten bij het verbeteren, aanpassen of verdiepen van het eigen lokaal sociaal beleid.