Mensenrechten en lokaal beleid

Vooral op lokaal niveau blijkt of mensenrechten worden nageleefd en gerealiseerd. Denk hierbij aan sociale problemen als armoede, participatie van mensen met een beperking, huiselijk geweld, discriminatie of jeugdwerkloosheid. Ze raken aan rechten en plichten zoals vastgelegd in mensenrechtenverdragen. Met de bestuurlijke decentralisaties in het sociale
domein worden mensenrechten steeds relevanter voor gemeenten.

Mensenrechtensteden

Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw ontstonden overal in de wereld ‘mensenrechtensteden’, ook in Nederland. Dat zijn steden die in hun beleid expliciet mensenrechtenprincipes gebruiken of verwijzen naar specifieke mensenrechtenverdragen. Zo neemt de gemeente Den Haag bijvoorbeeld het Verdrag van de Rechten van het Kind als leidraad voor zijn jeugdbeleid. Middelburg ontwikkelt het Wmo- en onderwijsbeleid in overeenstemming met het VN-Gehandicaptenverdrag. En Utrecht betrekt de mensenrechten ter onderbouwing
van zijn beleid rond uitgeprocedeerde asielzoekers.

Mensenrechten in de lokale beleidspraktijk

Mensenrechten kunnen op verschillende manieren worden gebruikt en toegepast in de lokale beleidspraktijk. Verdragsbepalingen bieden deze gemeenten een leidraad bij de formulering van uitgangspunten van lokaal sociaal beleid. Mensenrechten vormen daarbij niet alleen een juridisch en moreel kader, maar bieden ook richtlijnen voor goed bestuur. Concrete terreinen waar mensenrechten en mensenrechtenverdragen in Nederland op lokaal niveau worden toegepast zijn bijvoorbeeld het gehandicaptenbeleid en non-discriminatiebeleid.

In deze publicatie geven de auteurs verschillende handvatten voor de realisering van mensenrechtenbeleid op lokaal niveau. Ze laten tevens zien wat de meerwaarde daarvan kan zijn voor gemeenten.

Het onderzoek ‘De meerwaarde van mensenrechtensteden’ waarop dit rapport is gebaseerd maakt deel uit van het onderzoeksprogramma van Platform31, en werd uitgevoerd door de Universiteit Utrecht i.s.m. de gemeenten Amsterdam, Middelburg en Utrecht, College voor Rechten van de Mens, Vereniging van Nederlandse Gemeenten.