Zelf doen is leuker!

Door Kees Penninx, ActivAge

In 1989 bouwde woningcorporatie Portaal wooncomplex de Dobbegaarde in de wijk Stevenshof te Leiden. Met 143 appartementen van ruim 55 vierkante meter biedt het gebouw woonruimte aan zelfstandig wonende senioren. De laatste vijf jaar zijn er veel verhuisbewegingen geweest. Een aantal bewoners van het eerste uur zijn overleden, anderen zijn verhuisd naar een instelling. Langzamerhand doet een nieuwe generatie 55+ zijn intrede en als het aan Portaal ligt, zien we de komende jaren ook flink wat alleenstaande 45-plussers neerstrijken in de Dobbegaarde. De nieuwe lichting brengt nieuwe brandstof om het vuurtje van bruisende Dobbegaarde gaande te houden.

Afnemende veerkracht

Adviseur Leefomgeving Karin de Goede van Portaal legt uit waarom deze corporatie meedoet aan het experiment Vitale woongemeenschappen van Platform31 en KCWZ: ” Veel bewoners wonen hier vanaf het begin en zijn boven de 80. Hun mobiliteit wordt minder en mensen zijn daardoor vaker aangewezen op de directe woonomgeving. En hun veerkracht neemt af. Daarnaast is er de nieuwe instroom; we willen weten hoe deze relatief jonge senioren kunnen worden betrokken bij de woongemeenschap, zodat er weer een vitale en bruisende leefomgeving ontstaat waarin mensen elkaar weten te vinden. Wij hopen dat het experiment hieraan kan bijdragen.”

Het roer moet om

Als het aan bewoner Ferry van der Kaaij (66) ligt, gaat dat zeker lukken. Ferry is voorzitter van de bewonerscommissie en zet zich met hart en ziel in voor het gemeenschapsleven in de Dobbegaarde. “Ik woon alleen en heb geen familie en ik zet me in voor de bewoners en krijg daar veel voor terug.” Ferry heeft zowat een dagtaak aan het bestuurlijk werk en het organiseren van talloze activiteiten. Dat mag wel ietsje minder, vindt hij: “Ik loop langzamerhand tegen mijn grenzen aan, ik word een dagje ouder. Het roer moet om. Als bewonerscommissie willen wij anders gaan werken. Niet meer allerlei activiteiten panklaar aanreiken. We willen mensen uit de consumentenstand halen. Alles werd hen aangereikt. Die tijd is voorbij. Wij gaan bewoners stimuleren om zelf activiteiten op te pakken. We willen de kring van actieve mensen veel groter maken.”

Clubcultuur

Het roer moest om, maar hoe? Op 19 april 2016 kwam de doorbraak, tijdens een heftige ALV. Daar werd afscheid genomen van het oude bestuur. Van der Kaaij: “Dat was een bestuur oude stijl, met centralistische trekken en ouderwetse statuten. Wij hebben een nieuwe stichting opgezet als uiting van een nieuwe filosofie. Niet het bestuur, maar de bewoners zijn de dragende kracht. Dat kan door bewoners te stimuleren om zich in eigen clubjes te organiseren rond gemeenschappelijke interesses.”
Dat is ook de kern van Studio BRUIS, beaam ik als ik aanschuif in ontmoetingsruimte de Soos voor een gesprek met de bewonerscommissie. Meer zelfwerkzaamheid, meer eigen clubjes, het klinkt mooi, maar is daar wel draagvlak voor, wil ik weten. Van der Kaaij: “Er was tijdens die avond vooral opluchting. Zo van: nu kunnen wij ook eens iets opzetten. Het waren altijd dezelfde mensen die actief waren. Anderen voelden zich daardoor uitgesloten. Nu kwamen er spontaan allerlei ideeën naar voren, zoals een reisclubje, een kookclubje, een wandelclubje, een zangclubje en een filmclub. Mensen wilden daarbij zelf de handen uit de mouwen steken. Graag zelfs.”

Bruisend middelpunt

Naast de keuze om zelfwerkzame clubjes te faciliteren, heeft het nieuwe bestuur nóg een keuze gemaakt: de Dobbegaarde wordt het ‘bruisend middelpunt’ van de buurt. “Er worden nu al meer contacten gelegd met bewoners uit de omliggende wijk; dat willen we opvoeren,” aldus van der Kaaij. Het oog valt dan met name op de torenflats en het wooncomplex aan de nabij gelegen Annie Romeinsingel, eveneens bezit van Portaal. Deze complexen beschikken niet over een gemeenschappelijke ruimte. Alle bewoners uit de buurt zijn welkom bij de activiteiten in de Soos. Van der Kaaij: “We denken aan een zakgeldproject met jongeren. Verder kunnen de bridgeclub en de klaverjasclub wel wat nieuwe leden gebruiken. Dat moet je open gooien. ‘Alleen voor de Dobbegaarde’ werkt niet meer,” stelt Van der Kaaij. Hij vervolgt: “Meer activiteiten in de Soos betekent bovendien ook meer inkomsten waar je weer leuke dingen van kunt doen.”

Minder klachten, meer ideeën

Van der Kaaij: “Er wonen hier veel mensen die allemaal wel een of ander talent hebben. Bijvoorbeeld hulp bij het invullen van belastingformulieren. Daar is grote behoefte aan want een aantal ouderen heeft geen digitale vaardigheden. De nieuwe garde bewoners verbindt zich niet meer voor jaren aan een bestuurlijke commissie. Maar voor zoiets als een clubje belastinghulp zijn ze wel te porren. Dat is de toekomst.” Karin de Goede ziet het met genoegen aan. Zij ondersteunt de bewonerscommissie bij het ontwikkelen van het project en de beoogde omslag. “Sinds we met Studio Bruis zijn gestart hebben we een nieuwe beweging in gang gezet. De bereidheid om te helpen is veel groter”, aldus de Goede. “Mensen kunnen meedoen aan kleine, overzichtelijke dingen. Dan zeggen ze gemakkelijker van oké, laat ik ook eens wat doen. Het wordt leuker voor ze. Dat werkt. Voor het eerst hoor ik tijdens een ALV niet alleen maar klachten; nu komen er ook mensen met ideeën. Natuurlijk nemen we klachten nog steeds serieus, maar met ideeën kom je echt verder.”

Hollandse Liedjesavond

Zelfwerkzaamheid rond eigen interesses dus. Als voorbeeld noemt commissielid Coby Tegelaar (65) mevrouw L. “Een 45-plusser die hier nu een half jaar woont. Zij liet zich niet vaak zien, maar dit jaar was ze aanwezig bij het tuinfeest. Zij zat aan tafel bij een groepje, waar mensen op een gegeven moment Hollandse liedjes begonnen te zingen. Marianne Weber en zo. Loopt ze opeens naar de microfoon en gaat ze een lied staan zingen. Iedereen dolenthousiast natuurlijk, hartelijk applaus. Een paar dagen later horen we van mevrouw L. dat ze samen met haar man een zangfeest met Hollandse liedjes wil organiseren. Dat hebben ze gedaan en het was een enorm succes. Zeventig man in de zaal, ook veel familie en mensen uit de buurt. Alles deden ze zelf, de aankleding, het programma, de tent buiten opzetten met behulp van bewoners die graag een handje kwamen helpen. Ook de flyers hebben ze helemaal zelf gemaakt.”

Alleenstaande mannen

Die omslag lijkt aardig te lukken, daar mogen jullie best trots op zijn, geef ik mee. Wat wordt de volgende stap? Ferry van de Kaaij: “We willen meer diversiteit van activiteiten. Ik zie bijvoorbeeld dat er nogal wat alleenstaande mannen zijn. Ze zijn niet in beeld. Komen nooit eten in de Soos. Je ziet ze nooit bij het tuinfeest, of bij het kaarten. Het zijn van die stille groepen. Je bereikt ze niet door al weer een nieuw aanbod. Je moet contact leggen. Een praatje aanknopen in de tuin of op de galerij. Vertrouwen winnen. Niet teveel ineens willen. Na een paar keer zegt zo’n man opeens: ‘Ik heb vroeger altijd gevist, zou dat best nog eens willen doen met een vismaatje of zo. Dan heb je een haakje, een aangrijpingspuntje. Dan kun je zeggen, goh, ik ken ook nog wel een visliefhebber, zal ik die eens…?”

Steeds gewilder

Karin de Goede: “Als corporatie merken wij dat de Dobbegaarde dankzij het Bruisproject steeds gewilder wordt als woonlocatie. Die mooie binnentuin is leuk, maar de goede sfeer geeft de doorslag. Wij hebben in Leiden meer complexen in ons bezit, vaak mooier gelegen, grotere appartementen, meer voorzieningen in de buurt. Maar we zien nu oudere woningzoekenden die de voorkeur geven aan de Dobbegaarde. Het gaat blijkbaar als een lopend vuurtje: ‘Daar is een goede sfeer, daar gebeurt iets.’ Voor ons als corporatie is dat ontzettend fijn.” Coby Tegelaar beaamt: “Voor ons als bewoners is dat ook fijn. Sfeer moet je zelf maken. De sfeer ontstaat omdat we het zelf doen. Zelf doen is leuker. Er zit geen andere organisatie achter, die het allemaal voor ons bedenkt. Dat is heel bevredigend. Alles gebeurt ook veel informeler. Wij zien elkaar op de galerij en hebben dingen snel geregeld. Dat scheelt weer een vergadering in je agenda. Die tijd kunnen we beter besteden.”