Verschillen Eindhovense ouderen in kaart

De ambitie is helder, namelijk de wijk zodanig uitrusten dat senioren op een goede manier zelfstandig kunnen wonen. Maar wat is dan precies nodig? De gebiedscoalitie Eckart/Vaartbroek in Eindhoven constateerde dat zij te weinig wist van de oudere wijkbevolking. Daarom vroeg de gebiedscoalitie aan het CBS, die via het Urban Data Center/Eindhoven samenwerkt met de gemeente Eindhoven, om de oudere inwoners van Eindhoven in kaart te brengen. Wie zijn die ouderen eigenlijk en wie maakt de grootste kans op kwetsbaarheid?

Eckart en Vaartbroek: wijken met veel senioren

In het project ‘Bejaardenhuis zonder muren’ wil de gemeente Eindhoven de buurten zo inrichten dat een bejaardenhuis niet meer nodig is om de senioren langer zelfstandig thuis te laten wonen. De twee wijken Eckart en Vaartbroek (in stadsdeel Woensel Noord) zijn uitgekozen voor dit project, waar ongeveer 10.000 inwoners wonen. In sommige delen van Eckart bestaat de bevolking uit meer dan 30 procent senioren. Er wonen relatief veel mensen met een migrantenachtergrond (30 procent) en ook is sprake van een hoger dan stedelijk gemiddeld aantal inwoners met een minimuminkomen. De wijk telt goede voorzieningen, waaronder twee winkelcentra (één in elke buurt), zorgcentrum, buurtbibliotheek en ontmoetingsplekken Dommelbeemd, Vaartbroek en Sociëteit Andromeda. De openbare ruimte is vrij goed toegankelijk en er is een gevarieerd woonaanbod (ook geclusterde woonvormen nabij de voorzieningen).

Zo op het eerste oog lijkt er weinig aan de hand. De gebiedscoalitie ziet echter in de wijk een groeiende groep kwetsbare senioren. Coalitiepartners als WIJeindhoven en de bewonersorganisatie Sociëteit Andromeda zien eenzame senioren, maar weten tegelijkertijd niet goed hoe groot deze groep is. Daarom werd gevraagd aan het CBS om de groep 70-plussers te onderzoeken. Dit onderzoekstraject gaf input op het gezamenlijke beeld van de coalitie en op de vraag welke senior risico loopt kwetsbaar te worden.

Clusteranalyse

Aan de hand van een clusteranalyse zijn de 70-plussers op basis van verschillende indicatoren in acht groepen ingedeeld. Naast klassieke indicatoren als huishoudenssamenstelling of inkomen, heeft de gebiedscoalitie indicatoren als ‘kinderen elders wonend’ toegevoegd. De gehanteerde acht clusters zijn de volgende:

1. Gehuwd zonder kinderen,
2. Alleenstaand zonder kinderen,
3. Hulpbehoevend/afhankelijk,
4. Vrouw gehuwd met kinderen,
5. Verweduwde of gescheiden vrouw,
6. Alleenstaand met kind in de buurt,
7. Welvarende mannen en
8. Gehuwde mannen in corporatiewoning.

In Vaartbroek/ Eckart blijken alle groepen voor te komen, waarbij gehuwde vrouwen met kinderen (Eckart) en verweduwde of gescheiden vrouwen (Vaartbroek) de grootste groepen vormen. Met name bij de laatste groep veronderstelt de coalitie een groter risico op kwetsbaarheid. René Kerkwijk, ontwikkelaar sociaal domein gemeente Eindhoven licht toe: “We zien in de wijk ook een groep alleenstaande vrouwen die niet getrouwd of samenwonend zijn geweest. Deze groep is beter ingebed in een sociaal netwerk waar zij een beroep op kunnen doen voor sociale of praktische steun. Als je immers altijd alleen bent geweest, ben je vaak beter getraind in het leggen en onderhouden van sociaal contact. Voor vrouwen die op latere leeftijd alleen komen te staan en dan zo’n sociaal netwerk moeten opbouwen, is dat moeilijker, zeker bij toenemende mobiliteitsbeperkingen. In de afgelopen maanden met de coronabeperkende maatregelen konden we bijvoorbeeld de groep aanwijzen waarmee je contact moest houden om te voorkomen dat mensen vereenzaamden.”

Wat heeft het onderzoek opgeleverd voor de coalitie?

René Kerkwijk: “Zo’n gezamenlijk onderzoekstraject is sterk ondersteunend voor de samenwerking, je creëert een gezamenlijk beeld over de wijk. Dat is belangrijk voor de volgende fase waarin we een actieagenda opstellen. Maar eerst bespreken we het onderzoeksresultaat met de oudere wijkbewoners. Waar lopen zij tegenaan? Wat is volgens hen nodig? Het CBS hebben we gevraagd een aanvullend onderzoek uit te voeren, namelijk naar de senioren die uiteindelijk wel zijn verhuisd naar een verpleeghuis. We willen beter inzicht in deze groep. Interessant is of wij acties kunnen uitzetten om dat moment van verhuizing naar een collectieve woonvoorziening te voorkomen en mensen langer thuis te laten wonen.”