StadsTuinderij Tilburg: groene oase in de stad

Was de Tilburgse Havendijk jarenlang een braakliggend stuk grond rond de destijds al evenmin bruisende Piushaven, sinds de StadsTuinderij er opbloeit is het terrein een groene oase in de stad. Een plek waar buurtbewoners én (jong)volwassenen met een grote afstand tot de samenleving samen stadslandbouw bedrijven. Founding father van de StadsTuinderij, Hein van den Hurk, is een sociale vernieuwer in hart en nieren. Hij vertelt hoe ‘planet, people, profit’ samenkomen in dit project.

StadsTuinderij Piushaven is letterlijk het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen verschillende organisaties. Van den Hurk zelf is directeur van Stichting Het Werkt, een zorginstelling gericht op beschermd wonen en ambulante begeleiding van (jong-)volwassenen met een GGz-achtergrond, gedragsproblemen en/of dakloosheid. “De afgelopen jaren veranderde er veel rond zorg en dagbesteding. Ook de re-integratiesector ging behoorlijk op de schop. De StadsTuinderij bewijst dat het mogelijk is om de sociale en ruimtelijke verschillen te verkleinen. Het concept integreert zorg en maatschappelijke participatie en levert tegelijkertijd een bijdrage aan een klimaatbestendige en gezonde stad.”

Planet, people, profit

Overigens kwam het idee voor de gemeenschappelijke tuin aanvankelijk voort uit een werkproject in een andere creatieve Tilburgse hotspot. “Tijdens de herontwikkeling van de Spoorzone verrichtten onze cliënten kleine klussen in opdracht van de projectontwikkelaar. We zagen hoe inspirerend deze werkplek voor hen was en hoe die nieuwe bedrijvigheid hen uit hun sociale isolement hielp. Die inzichten, gecombineerd met de kennis over zelfredzaamheid en burgerkracht combineerden we in de StadsTuinderij. Stadslandbouw blijkt namelijk een ideaal instrument voor het uitventen van onze integrale benadering van werk en zorg. Bovendien heeft het concept ook economische waarde: de groenten, het fruit, de kruiden en de bloemen verkopen we aan bezoekers en diverse horecaondernemers rondom de Piushaven.”

Social Energy

Met andere woorden: de kracht van dit project zit ‘m juist in de onderlinge verbondenheid van planet, people, profit. Dit betekent wel dat de kans van slagen alleen toeneemt als meerdere partners er hun schouders onder zetten. Zodoende zocht Van den Hurk contact met andere organisaties, waaronder Stichting Social Energy. “De samenwerking met dit burgerinitiatief sloot naadloos aan op wat wij met de StadsTuinderij voor ogen hadden. Social Energy had al een eigen repair café in de stad en vrijwilligers die ervaring hebben met het activeren van hun buurtgenoten.

Social Energy draagt om die reden zorg voor de coaching van vrijwilligers. De inbreng van Het Werkt is vooral gericht op de doorontwikkeling van concept en organisatie met ketenpartners en de formele zorg . Omdat we ook hoogwaardige producten willen oogsten, betrokken we ZZP Groenwerk voor teeltadvies. De StadsTuinderij moet immers niet alleen een omgeving zijn waar mensen zich voor inzetten, maar ook een plek waar Tilburgers mooie producten komen kopen.”

Inclusieve tuin

In twee jaar tijd werd de StadsTuinderij met recht een inclusieve tuin. Waar buurtbewoners in de avonduren een stuk grond omspitten én waar mensen werken met een indicatie dagbesteding. Van den Hurk: “Dat is het mooie van stadslandbouw: het spreekt een hele diverse groep mensen aan. Zelf ben ik er trots op dat het ons is gelukt een omgeving te creëren waar mensen graag komen en waar ruimte is voor nieuwe ideeën.”

Vanuit dat opzicht is het volgens Van den Hurk heel goed denkbaar dat de StadsTuinderij ook kan samenwerken met bijvoorbeeld bio-boeren uit de omliggende dorpen. “Waarom zouden we niet ook producten van leveranciers uit de omgeving kunnen verkopen, zodat stad en platteland weer beter worden verbonden? Een andere ontwikkelrichting is het toevoegen van een belevingscomponent. Denk aan de toevoeging van activiteiten voor scholen.

Eigenlijk is elk idee mogelijk, zolang de StadsTuinderij een levendige, groene en gezonde plek blijft in het hart van Tilburg, gedragen door een hecht netwerk van ondernemers, zorginstellingen, onderwijs, vrijwilligers én de mensen die graag willen re-integreren in onze samenleving.”

Afhankelijkheid

Ideeën genoeg dus, al vergt doorontwikkeling van het concept ook een goede businesscase. Dankzij subsidies als het onderzoeks- en inspiratiebudget Ecologie voor Stedelijke Vernieuwing en een financiële bijdrage van Tilburg Akkoord is de basis voor de StadsTuinderij gelegd. De Tilburgse gemeenteraad wil de tuin inmiddels niet meer kwijt. Toch blijven Het Werkt en Social Energy voor een deel afhankelijk van andere partijen, omdat het project altijd in dienst zal staan van de Tilburgse samenleving. “Om die reden kunnen en willen we de StadsTuinderij alleen samen met anderen doorontwikkelen. We blijven dus op zoek naar mensen die hierin met ons mee willen denken”, aldus Van den Hurk.