Samenwerkingsverband Welsaam geeft Wageningen een stevige sociale basis

Esther van der Zee is directeur-bestuurder van welzijnsorganisatie Solidez Welzijn en penvoerder van het brede samenwerkingsverband Welsaam. Daarin werken 28 verschillende partijen, waarvan de helft vrijwilligersorganisaties, samen aan een lokale en stabiele sociale basis. Van daaruit leveren zij preventieve hulp en ondersteuning aan de inwoners van Wageningen. “Als je elkaar als organisaties echt weet te vinden, merk je al gauw dat één en één meer is dan twee.”

In 2017 organiseerde de gemeente Wageningen, als vervolg op het beleidskader ‘Samen Wageningen’, een nieuwe aanbestedingsronde voor hulp en ondersteuning in de gemeente. De gemeente vroeg diverse partijen in de regio, zoals maatschappelijke organisaties, zorgaanbieders, inwoners en ondernemers, om samen uitvoeringsplannen te maken. Ze kregen daarvoor vier thema’s mee: ‘ontmoeten en verbinden’, ‘informeren, signaleren en uitwisselen’, ‘vraaggerichte hulp en ondersteuning’ en ‘meedoen en initiatieven’. Hieruit ontstond het samenwerkingsverband Welsaam. In de plannen werd ook gezorgd voor verbindingen met andere partijen zoals huisartsen, scholen, de woningstichting en de politie. Zo werkt Welsaam aan een lokale sociale basisstructuur voor ondersteuning van inwoners.

Het samenstellen van het samenwerkingsverband was niet eenvoudig omdat tegelijk flink bezuinigd moest worden. “Toch hebben we zoveel mogelijk lokale vrijwilligersorganisaties betrokken en aan laten haken”, vertelt van der Zee. “We werken samen als een netwerk, zonder hiërarchie, waarbij iedere partij zelf verantwoordelijk blijft voor de eigen bedrijfsvoering en resultaten. Dat is best complex, want we werken met totaal ongelijksoortige organisaties, qua organisatie, kennis, capaciteit. Mijn ervaring is dat het tijd kost om tot een goede samenwerking te komen. Je moet elkaar leren kennen en werken aan onderling vertrouwen. Mijn advies is: gun jezelf die tijd ook als samenwerkingsverband.”

Ontwikkeltafels jeugd, leefbare buurten en armoede en schulden

Welsaam is gaandeweg gaan werken met ontwikkeltafels. “Dat deden we omdat de vier lijnen van de aanbestedingsthema’s in de praktijk veel overlap leverden”, legt van der Zee uit. “We hebben nu bijvoorbeeld ontwikkeltafels voor jeugd en gezin, leefbare buurten, vluchtelingen en het voorkomen van armoede en schulden.” Alleen partijen die echt betrokken zijn, sluiten aan bij een tafel. Dat kunnen ook betrokken partijen van buiten het samenwerkingsverband zijn, zoals de Woningstichting en de politie. Bij de ontwikkeltafel over het voorkomen van armoede zitten partijen als schuldhulpmaatje, Humanitas, Thuisadministratie en sociaal raadslieden. “Aan de tafels ontwikkelen we een gezamenlijke visie”, licht van der Zee toe. “Ook werken we er aan slimmere verbindingen en zijn ze belangrijk om samen te leren en innoveren en voor kwaliteitsverbetering. Op die manier ontstaat er ook gemeenschappelijk eigenaarschap.”

Een kerngroep van de zeven grootste partijen heeft de (bestuurlijke) verantwoordelijkheid voor het bewaken van de voortgang en samenhang bij uitvoering van de plannen van het samenwerkingsverband. Door luisteren, afstemmen en instemmen heeft de kerngroep een aanjagende, verbindende en faciliterende rol.

Preventie voor duurzame ondersteuning en inwoners activeren

Preventie is een belangrijke ambitie van het netwerk. Van der Zee: “Door te investeren in het welzijn van individuele inwoners versterken we de hele samenleving én de kwaliteit van leven. Daar liggen allerlei kansen. Extra investeren in preventie kan alleen door ontschotting van middelen uit de Wmo en allerlei wettelijke taken van de gemeente. Als we integraal werken vanuit de behoefte van een inwoner en niet vanuit het aanbod, en als we niet meer afrekenen per ingezette minuut maar financieren op resultaat, kunnen we enorm besparen. De Erasmus Universiteit berekende al dat iedere euro die we in Nederland investeren in sociaal werk, 1 euro 60 aan besparing oplevert. Daarnaast bespaart het enorm in de bureaucratie die nodig is voor al dat indiceren.”

In de praktijk betekent werken aan preventie bij Welsaam: beginnen bij de inwoner en diens behoefte, de omgeving daarin meenemen, niet direct medicaliserenen en mensen activeren om mee doen. Van der Zee: “Met iedereen bij die bij ons aanklopt voor hulp bespreken we: wat kun je (wel)? Waar word je blij van en wat kun je terug doen? We helpen mensen om daarin een stapje te zetten. Iets voor een ander betekenen geeft extra zin aan het leven, het gevoel erbij te horen, ertoe doen. En dat is denk ik het belangrijkste wat we met elkaar kunnen bewerkstelligen als het gaat om de kwaliteit van leven van mensen. Als mensen weer deel kunnen nemen aan het maatschappelijke leven, heeft dat vaak ook een positief effect op de gezondheid. Het vermindert stress, depressie en soms ook fysieke klachten.”