Prestatieafspraken? Een goede woonvisie is het halve werk!

De herziene Woningwet (2015) veranderde veel binnen de volkshuisvesting. Gemeenten, woningcorporaties en hun huurdersorganisaties moesten prestatieafspraken maken mits de gemeente een woonvisie of ander beleidsdocument had. Platform31 onderzocht in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en het G40-stedennetwerk de effecten van de Woningwet op lokale samenwerking.

In veel gemeenten maakten woningcorporaties en gemeenten reeds prestatieafspraken, maar deze waren minder uitgebreid, meer vrijblijvend en zonder de inbreng van huurdersorganisaties. Onder de herziene Woningwet kregen dit nieuwe proces en de samenwerking de afgelopen drie jaar steeds beter vorm. De inhoudelijke thema’s en procesafspraken werden ieder jaar aangepast op basis van de lessen uit voorgaande jaren. Inmiddels begint routine te ontstaan.

Gemeentelijke woonvisie

De gemeentelijke woonvisie blijkt een belangrijk document in het proces om tot prestatieafspraken te komen. Zonder woonvisie (of ander woonbeleid) zijn prestatieafspraken niet verplicht. Is er wel een woonvisie, dan vormt deze de basis voor het maken van afspraken over het realiseren ervan. In veel gemeenten bleek het geldende woonbeleid niet duidelijk genoeg om gericht prestatieafspraken te kunnen maken. Een globale woonvisie geeft te veel interpretatieruimte aan woningcorporaties en bood gemeenten te weinig handvatten om te kunnen sturen op de activiteiten die woningcorporaties gaan doen. In acht van de tien onderzochte casussen startten gemeenten daarom met het opstellen van een nieuwe woonvisie. Hoe de ideale woonvisie er uit ziet blijft lastig, maar wenselijk is dat hij gedragen is door partijen, aansluit op de thema’s in de prestatieafspraken en een concrete formulering bevat.

Prestatieafspraken

Naast concrete woonvisies ontstaat ook steeds meer de behoefte aan meer SMART geformuleerde prestatieafspraken voor (nog) minder vrijblijvendheid. Een concrete woonvisie kan daarbij helpen. Uitgangspunt voor meer SMART geformuleerde prestatieafspraken is wel dat er meer wederkerigheid in de prestatieafspraken komt. Er is behoefte aan afspraken voor alle drie de partijen. Dus niet enkel woningcorporaties die verplichtingen aangaan om de woonvisie te realiseren, maar ook gemeenten en eventueel huurdersorganisaties die zich verplichten tot bepaalde inspanningen.

Op basis van onze analyse constateerden we nog zeven veranderingen in de lokale samenwerking tussen de drie partijen. Deze zijn te vinden in het rapport ‘Lokale samenwerking na de Woningwet’.