Indringende adviezen: breng de menselijke maat terug in de wijk
Bewoners en wijkwerkers willen de wijkgerichte aanpak vernieuwen
Het is één van de meest urgente opgaven van dit moment: hoe voorkomen we dat kwetsbare wijken en hun bewoners verstrikt raken in een doolhof van bureaucratie en zo in een negatieve spiraal van onder andere werkloosheid, schulden, eenzaamheid komen? Hoe kunnen we het huidige systeem openbreken, leren van het verleden en in actie komen via een langjarige en lerende wijkaanpak?
Op de drempel van 2021 verschijnen rapporten van drie onderzoekers die op zoek zijn gegaan naar ervaringen en aanbevelingen vanuit de wijk zelf: via bewoners en wijkwerkers die elke dag ervaren waar de huidige aanpak knelt en schuurt. Bevlogen mensen, die persoonlijke verhalen delen en hun blik richten op een toekomst waar iedereen gelijke kansen krijgt. In de wijk, op school, op de arbeidsmarkt en in de maatschappij.
Onderzoek 1: Overbrug de kloof tussen kwetsbare bewoners en de instanties in hun wijk
Bouchra Dibi constateert dat een grote groep kwetsbare bewoners het heeft opgegeven. Zij maken geen gebruik (meer) van het aanbod van de verschillende instanties in de wijk: van jongerenwerk tot schuldhulpverlening en GGZ. Buurtteam, gemeentelijke loketten en de woningcorporatie worden vermeden. Alleen als de juiste professional de juiste snaar weet te raken gloort er hoop, want de behoefte aan hulp is er zeker wél.
“De gesprekken met bewoners waren soms hard en rauw, soms ontroerend en verdrietig. Dit zijn geen mensen die makkelijk naar buiten treden, daarom voegen hun verhalen echt iets toe aan onze kennis over de problematiek.” — Bouchra Dibi, Bureau Krachtwijken
Wat gaat hier mis? Welke verkeerde aannames worden er aan beide kanten gemaakt? Hoe kunnen we het vertrouwen weer herstellen? Tientallen bewoners en ‘frontliniewerkers’ geven antwoord op deze vragen. Ze willen bijvoorbeeld meer ruimte om af en toe buiten de lijntjes te kunnen kleuren, zodat de bewoner centraal staat in plaats van het systeem.
Onderzoek 2: Groeikracht voor kwetsbare wijken met fantastische mensen
Samen met zestig idee-generators uit Rotterdam en Den Haag heeft Tom Keek onderzoek gedaan naar het rauwe verhaal uit de wijk. Dit is gebundeld in een verkennend essay. In vier werkateliers heeft hij vervolgens prioriteiten bepaald van nieuwe overheidsinterventies voor leefbare steden en veerkrachtige wijken, in het rapport ‘Bouwen aan groeikracht’.
“Met dit essay wil ik iedereen die de wijk een warm hart toedraagt inspireren om hun nek uit te steken, soms een beetje schurend. Daag me gerust uit om in dialoog te gaan. Want alleen samen maken we de wijk sterker.” — Tom Keek, Veranderbureau Keek-Your-Change
Een belangrijke conclusie is dat het oplossen van alléén de deelproblemen in de wijk – woningen bouwen, overlast aanpakken, schulden saneren – niet genoeg impact heeft. Organisaties moeten over de grenzen van hun eigen domein durven te kijken. Bewoners raken nu verstrikt in de veelheid aan loketten en regelingen. Alleen dan kan het slimmer, integraler en innovatiever. Het opzetten van luisterloketten in de wijk, een taskforce ontschot werken en wijkinnovatiebedrijven zullen naar de mening van Tom de groeikracht van de wijk versterken.
Onderzoek 3: Online dialoog haalt 2831 inzichten van 155 deelnemers op
Wat zijn werkzame principes in kwetsbare gebieden? Dat was de centrale vraag van een online dialoog tussen non-profitorganisaties, bedrijven, gemeenten en andere overheden.
“Synthetron is een crowdsourcingplatform voor online dialogen. Zeker in deze tijd van thuiswerken biedt het een unieke mogelijkheid om inzichten op te halen en te toetsen bij grote groepen mensen. Omdat een Synthetronsessie anoniem is, krijgen deelnemers extra ruimte om hun ongezouten mening te geven.” — Leo Dijkema, Synthetron
De intensieve sessie leverde bijna 3000 adviezen, meningen en inzichten op. In veel van deze reacties klonk door dat samenwerken over grenzen en domeinen heen nog tekortschiet, terwijl dat juist nu zo belangrijk is om tot andere werkwijzen en nieuwe oplossingen te komen. De oogst is een schat aan goede voorbeelden uit ‘kansrijke wijken’ in Nederland en een oproep voor meer ruimte voor de wijkprofessionals, vrijwilligers en actieve bewoners. Deelnemers waren het erover eens dat de overheid echt moet inzetten op een meerjarige aanpak, dus geen projectencarrousel.
Programma Leefbaarheid en Veiligheid
Alle onderzoeken zijn uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, als onderdeel van een verkenningsfase van het interbestuurlijk programma Leefbaarheid en Veiligheid. De publicatie van deze rapporten is aangekondigd in de Kamerbrief van 6 november 2020 over de voortgang van het beleid en de extra stappen omtrent woningbouw.
Alle rapporten zijn te vinden op het kennisplatform WijkWijzer, dat in het kader van het programma ontwikkeld wordt door een brede coalitie van onder andere kenniscentra, VNG, Platform31, communities of practice, bewonersorganisaties, sociaal ondernemers en community builders. Zij werken samen om effectieve werkwijzen en goede voorbeelden van gebiedsgerichte aanpakken toegankelijk te maken. Het platform wordt op 28 januari officieel gelanceerd tijdens de Dag van de Buurt.
Meepraten? Kom op 28 januari naar de Dag van de Buurt
De Dag van de Buurt is voor iedereen die de buurt als uitvalsbasis ziet voor een leefbare, veerkrachtige, veilige en welvarende samenleving. Als actieve bewoner, wethouder, corporatiemedewerker, welzijnsprofessional of ambtenaar. Iedereen is van harte welkom om deze middag online bij te wonen. Ga naar dagvandebuurt.nl.
