Het betrekken van het bestuur bij de Omgevingswet

De invoering Omgevingswet is de grootste stelselwijziging sinds de grondwetherziening van 1848: daar moet je als bestuurder bij betrokken willen zijn. Voor veel bestuurders is de Omgevingswet meer een hulpmiddel voor maatschappelijke opgaven. André van Nijkerken (implementatiecoach Omgevingswet en DSO, RIO bij VNG) geeft als voorbeeld dat de Omgevingswet gekoppeld kan worden aan het vinden van oplossingen voor droogte in de omgeving van Winterswijk. De Omgevingswet biedt kansen, maar vraagt daarvoor ook bestuurlijke betrokkenheid in de vorm van het opstellen van aanvullende kaders over bijvoorbeeld participatie.

Anno november 2020 blijkt dat bestuurders vaak nog onvoldoende betrokken zijn. Beperkte bestuurlijke betrokkenheid kan veroorzaakt worden door factoren zoal: uitstel van de wet, het instrumentele karakter van de wet en urgentere dossiers zoals COVID-19, de woningbouwopgave en verkiezingen. Anderzijds zijn er ook bestuurlijke ambassadeurs die andere bestuurders in hun enthousiasme kunnen meenemen. Ook de huidige digitalisering van overleggen draagt bij aan het op peil brengen van bestuurlijke kennis over de Omgevingswet doordat de bestuurders eenvoudig kunnen aansluiten bij webinars.

De aanwezige programmamanagers geven aan dat het betrekken en informeren van de raad soms lastig is. Een raadswerkgroep op het thema Omgevingswet kan een goed middel zijn om raadsleden regelmatig te voeden met het nieuws rondom de Omgevingswet. De steden Apeldoorn, Dordrecht en Eindhoven hebben daar al doende elk hun eigen succesfactoren in gevonden:

• Apeldoorn: De gemeente Apeldoorn betrekt de gemeenteraad op verschillende manieren, bijvoorbeeld door expertmeetings. Presentatie (pdf)
• Dordrecht: In de gemeente Dordrecht werd in eerst instantie een raadswerkgroep in het leven geroepen. Toen bleek dat hier niet alle thema’s goed uit de verf kwamen, besloot het programmateam de Omgevingswet al te gaan koppelen aan concrete besluiten. Presentatie (pdf)
• Eindhoven: De gemeente Eindhoven heeft een overzichtelijke planning en verdeling van dossiers voor het college en de raad gemaakt voor het jaar 2021. Presentatie (pdf)

Ten slotte geeft Arjan Nijenhuis (MT-lid en Relatiemanager Omgevingswet bij ministerie van BZK) aan de programmamanagers mee dat het belangrijk is om ook de bestuurders al op tijd te laten denken in de geest van de Omgevingswet. “Het proces moet voorop staan. Door het te doen, gaat het ook echt leven. Deze stap van denken naar doen vergemakkelijkt inderdaad als je de Omgevingswet en haar instrumenten koppelt aan maatschappelijke opgaven die bestuurders óók op hun netvlies hebben.”