Gemeenten versterken jeugdhulp dankzij nieuw inkoopbeleid

De transformatie in het sociaal domein biedt ruimte aan sociale vernieuwingen en krachtige samenwerkingsverbanden. Maar het vraagt ook om een andere manier van werken bij gemeenten en een andere kijk op hun opdrachtgeverschap. Een mooi voorbeeld komt uit Alphen aan de Rijn en Kaag en Braassem. Dankzij een nieuw inkoopbeleid en goede samenwerking werkten zij aan het versterken van hun jeugdhulp.

Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem werken sinds januari 2018 aan de versterking van hun jeugdhulp. Zij zijn daarvoor op een nieuwe manier gaan werken en zijn begonnen bij de inkoop van de jeugdhulp. Inmiddels is er een contract met één aanbieder (GO! voor Jeugd). Zij mogen zelf bepalen hoe zij de jeugdhulp invullen, met het resultaat voor de inwoner als belangrijkste doelstelling. Dit doen zij niet alleen, maar samen met alle betrokkenen en in aansluiting initiatieven die al plaatsvinden. Dit nieuwe inkoopbeleid is geen doel op zich, maar een instrument om inhoudelijke doelen te realiseren – een betere jeugdhulp.

Wat is er zo uniek aan de manier waarop gemeente Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem hun jeugdhulp inkopen?

“Wij brengen, alle vormen van jeugdhulp onder in één opdracht, vertelt Anja Krijnberg van de gemeente Alphen aan den Rijn. “Hiervoor waren er veel verschillende aanbieders en was de hulp versnipperd. Dit is niet alleen onhandig voor de inwoner en de professional, maar ook voor de gemeente zelf. Sturen op resultaat en het totstandkomen van nieuwe vormen van jeugdhulp (transformatie) is dan lastiger. In Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem zorgt één herkenbare jeugdhulpverlener voor duidelijkheid bij inwoners en verwijzers. En dat zorgt voor minder versnippering. De samenwerking tussen expertises is ook vanzelfsprekender. Voorheen kochten we bijvoorbeeld in op productniveau, maar nu staat het resultaat centraal in de contracten. De professional weet wat nodig is, en krijgt daarom meer ruimte om dat te doen binnen de grenzen van het contract. Ook het voorzieningenaanbod is maatwerk, waarbij de oplossing telt.” Veel gemeenten werken met meerdere samenwerkingspartners. Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem, kozen ervoor in zee te gaan met één samenwerkingspartner.

En hoe zit het dan met de samenwerking met andere aanbieders?

“Natuurlijk is de verbinding met ketenpartners cruciaal”, benadrukt Krijnberg. “Jeugdhulp staat namelijk niet op zichzelf. Die verbinding met de ketenpartners is daarom geborgd in de opdracht. Ook werken we met één vast bedrag per jaar voor uitvoering van de opdracht. Dit zorgt voor financieel rendement en draagt bij aan de verantwoordelijkheid van de aanbieder, efficiency en het voorkomt oneigenlijke prikkels. We gebruiken bijvoorbeeld ook geen productcodes meer, daarmee willen we bureaucratie voorkomen. Wel vragen we om een halfjaarlijkse verantwoording op resultaat.”

Denken jullie dat veranderingen in contracten of een andere manier van inkopen zorgt voor onzekerheid bij inwoners en cliënten?

“Dat beeld hebben wij niet. Wij denken dat de inwoner zo sneller en meer hulp op maat krijgt. Zij hebben één duidelijk aanspreekpunt en de ondersteuning die zij nodig hebben is dichtbij. Het hebben van langdurige overeenkomsten maakt de investering in dit nieuwe beleid ook interessant. En inwoners hebben op die manier ook een stabieler aanbod. Bovendien zijn de cliënten die zorg kregen in de periode dat er werd overgegaan van contract, verzekerd van zorgcontinuïteit. Dit werd geborgd in de opdracht.”

Wat zijn volgens jullie de succesfactoren van dit nieuwe inkoopbeleid?

“Wij gaan er vanuit dat inwoners en professionals beter weten wat er nodig is dan wij als gemeente”, zegt Krijnberg. “De inwoner staat centraal en de ketenpartners zijn betrokken. Inwoners, ketenpartners en potentiële aanbieders dachten mee in de voorbereidingen voor het opzetten van de opdracht, zodat deze goed aansloot op de wensen en behoeften. We werken met een vast bedrag per jaar, door de aanbieder bepaald. Om hiertoe te kunnen komen, gaven we inzicht in de historische bekostiging en mogelijk financieel rendement van de transformatie. En ook de krachtige samenwerkingsverbanden zijn een belangrijk ingrediënt. En tot slot geven wij ruimte aan bijzondere expertise en flexibiliteit. Zo is er aandacht voor vrij-gevestigden en kleine jeugdhulpaanbieders. Wij verplichten de aanbieder om 7,5% van de totale opdracht af te nemen bij kleine aanbieders.”