Doorstroming van senioren op de woningmarkt: verleiden, faciliteren en experimenteren

Schaarste aan woningen zorgt voor een toenemende druk op de woningmarkt. In 2020 liep het tekort op tot meer dan 300.000 woningen. Naast het bouwen van nieuwe woningen zijn er andere oplossingen nodig. Het stimuleren van doorstroming kan een deel van de oplossing zijn. Bovendien komen ouderen dan terecht in een geschikte woning, belangrijk voor het langer thuis. Platform31 voerde een quickscan uit naar een effectieve aanpak van doorstroming van senioren op de woningmarkt.

Doorstroming betekent dat huishoudens verhuizen van de ene naar de andere woning. De woning die zij achterlaten, komt hierdoor beschikbaar voor anderen. Dit lost de schaarste niet op, maar draagt wel bij aan een evenwichtigere verdeling. Het biedt starters, waaronder gezinnen, de kans op een passende woning. Oudere huishoudens verhuizen echter weinig en hebben vaak ook geen verhuiswens. De kunst is om hen te verleiden en te faciliteren om doorstroom mogelijk te maken. Hiervoor worden verschillende interventies ingezet.

Inspelen op behoeften

Platform31 ordende voor de quickscan bestaande instrumenten in vijf interventie-categorieën: passend wonen, op weg helpen, ontzorgen, prijsprikkel en voorrang. Uit de quickscan blijkt dat gemeenten en woningcorporaties (en in mindere mate maatschappelijke en commerciële initiatieven), vaak meerdere instrumenten naast elkaar inzetten. Zoals een informerend gesprek uit ‘Op weg helpen’ en een verhuiskostenvergoeding uit ‘Prijsprikkel’. Want wat blijkt: op zichzelf is geen van interventies effectief. Bij het toepassen van interventies is maatwerk het sleutelwoord.

Maud Brugman, seniorenmakelaar bij Vidomes: “Lever maatwerk. Luister naar je klant en speel op de behoeftes in. Dat is het belangrijkste!” Ook Ludan Schmid, oprichter ErinThuis, bevestigt het belang ervan: “Gemeenten en corporaties, geef mensen de keus tussen een verhuisvergoeding en begeleiding van het verhuisproces. Geld is mooi, maar veel senioren hebben meer een helpende hand nodig dan een bedrag.”

Ontzorgen en senioren helpen de weg te vinden blijkt erg belangrijk. Zo geeft Meintje Bakkum, woonconsulent senioren bij Thuisvester als voorbeeld: “Voor het merendeel van de senioren is het lastig dat alles digitaal gaat; de digitale ontwikkelingen gaan zo snel dat het niet bij te houden is. Daar moeten we iets mee. Een groep senioren weet niet hoe het gaat met inschrijven, verlengen, et cetera. Vroeger stonden woningen in het lokale krantje. De klant is hier nu niet meer van op de hoogte.”

Stem af: samen bereik je meer

Om maatwerk te kunnen leveren, is inzicht in de behoeften en wensen van senioren belangrijk. Caroline Oort, communicatieadviseur (G)oud in Almere bij gemeente Almere: “Ga uit van de doelgroep en de vraag die er is. Bedenk het niet voor ze, maar betrek ze echt bij de oplossing.” Ook is afstemming met andere betrokken partijen cruciaal. Helen Hoogenhout, directieadviseur maatschappelijke opgave bij de Alliantie: “Stem af met je huurdersorganisaties. Op die manier zorg je voor draagvlak en bekendheid van de beschikbare instrumenten.”

Door samenwerking, met name tussen corporaties en gemeenten, maar ook met marktpartijen, is meerwaarde te creëren. Er is niet één organisatie die doorstroming kan regelen. Yvette van der Chijs, kwartiermaker en verbinder (G)oud in Almere: “Doe het als gemeente niet alleen. Je hebt heel veel mooie partners, die allemaal hetzelfde vraagstuk tegenkomen vanuit een andere invalshoek. Probeer dat op te zoeken en met elkaar te verbinden.” Door aan de slag te gaan vanuit een gezamenlijke missie, visie en ambitie, en daar beleid en acties op af te stemmen is meer te bereiken dan afzonderlijk van elkaar.

Slim gebruik van data

Om doorstroom tot stand te brengen is lokaal maatwerk essentieel. Regio’s verschillen van elkaar en in iedere regio en woningmarkt zijn andere accenten in de aanpak nodig. Om hier goed mee aan de slag te gaan, is het belangrijk om lokaal de opgave in beeld te hebben. Slim gebruik van data is van meerwaarde om de opgave en de effecten van ingezette interventies te bepalen. Daar ligt nog een kans. Mariska van Brussel, datamarketeer bij Blauwhoed: “(Kwalitatieve) data bij doorstroming van senioren is vaak nog onderbenut.” Op basis van analyses kunnen doelgroepen en ook trends worden geïdentificeerd waardoor het mogelijk wordt om nog gerichter te sturen op doorstroming.

Leer en experimenteer

Het koppelen van de inzet van instrumenten aan een daadwerkelijke verhuizing blijkt in de praktijk lastig. Er kunnen ook andere factoren van invloed zijn, zeker omdat de tijdsduur tussen de inzet van een instrument en de daadwerkelijke verhuizing vaak lang (circa twee jaar) is. De quickscan toont dat er vooral geleerd is door te doen. “Durf te doen! Ook al is het iets nieuws. Begin desnoods klein, giet het in de vorm van een experiment of pilot,” aldus Joeri Migchelbrink, adviseur wonen bij gemeente Amersfoort. Ook André van Giffen, manager strategie & ontwikkeling bij KleurrijkWonen bekrachtigt de nadruk op doen: “Corporaties, ga het zelf ervaren. Pas je eigen vorm in jouw geografische context toe. Heb lef en durf te bewegen. En gemeente, faciliteer je corporatie. Moedig ze aan en help ze ook, maak in prestatieafspraken een deal ten gunste van iedereen.”