De meerwaarde van een aardgasvrije wijk

“Er moet niet alleen noodzaak zijn om te verduurzamen, maar ook een lonkend perspectief en voldoende toerusting”, concludeerden bewoners van Zutphen. Zij bekeken met elkaar hoe je bewoners in beweging kunt krijgen om hun woning van het aardgas af te halen. Daarvoor ontdekten zij een aantal waardevolle elementen. Onder meer dat het benoemen en concreet zichtbaar maken van de (financiële) meerwaarde van duurzaamheidsmaatregelen, bewoners over de streep kan trekken.

In iets meer dan 30 jaar willen we een CO₂-neutrale en aardgasvrije samenleving hebben. Dit betekent dat we naar schatting 7,5 miljoen huizen moeten verduurzamen. Zonder actieve participatie van bewoners is die energietransitie niet mogelijk. “Maar als we bewoners mee willen krijgen moeten we meer doen dan alleen die noodzaak benadrukken. Aan de slag gaan met het verduurzamen van wijken biedt bewoners namelijk ook voordelen. Een comfortabele woning, koploper zijn op het gebied van duurzaamheid en een energiezuinige, duurzame, schone energievoorziening bijvoorbeeld.” Actieve bewoners in Zutphen formuleerden dit ‘lonkend perspectief’ voor in hun advies (Pdf) aan de eerste wijken die daar met verduurzaming aan de slag gaan.

Het benadrukken van de meerwaarde voor de bewoners kan dus een mooi middel zijn om bewoners mee te krijgen in de energietransitie. En dat kan ook financiële meerwaarde zijn, betoogt Jan Jonker, hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit op de Dag van Stad en Regio van Platform31. “Bewoners zijn in de lead in hun eigen wijk en zij moeten met elkaar collectieve winst maken. Gooi daarom het woord ‘transitie’ in de prullenbak – dat zegt bewoners niks – en creëer waarde in de wijk. Dat klinkt simpel, maar blijkt in de praktijk erg lastig. Een businessmodel helpt bepalen wat bewoners belangrijk vinden. CO₂-reductie is bijvoorbeeld geen direct belang voor de bewoner, een lagere energierekening wel.”

Maar met alleen het benadrukken van de meerwaarde ben je er nog niet als gemeente, zegt Saskia Buitelaar naar aanleiding de publicatie ‘Burgerparticipatie in de warmtetransitie’. Zij deed onderzoek naar burgerparticipatie in de warmtetransitie in de pilotwijken Wageningen, Nijmegen, Haarlem en Rotterdam. “In wijken waar bewoners totaal niet met duurzaamheid bezig zijn, is het belangrijk om aan te sluiten bij wat er wél speelt in de wijk. Denk daarnaast ook goed na over jouw beeld van burgerparticipatie, over de rolverdeling, de samenwerking en ondersteuning. Het achterliggend beleid moet op orde zijn en een participatieproces heeft invloed op besluitvorming over de warmtetransitie. Dit zijn allemaal zaken om rekening mee te houden als je bewoners wilt betrekken bij de warmtetransitie.”