Contacten in de wijk zorgen in Tilburg voor meer draagvlak en begrip rond corona

Hanneke Duijkers is adviseur gezonde school en wijk bij de GGD Hart voor Brabant in Tilburg. Vanuit die rol is zij al jarenlang actief in Tilburg Noord, een van de aandachtswijken in de stad. Haar taak is om ervoor te zorgen dat juist kwetsbare groepen bereikt worden met programma’s voor een betere gezondheid. Ze vertelt over hoe zij omgaan met de huidige situatie en hoe zij ná de uitbraak van corona met netwerkcontacten in de wijk besprak wat speelde en nodig was. “We spreken nu ook over het stimuleren van een gezonde leefstijl en is er meer aandacht gekomen voor mentale gezondheid.”

Inmiddels hebben we bijna twee jaar te maken met corona. De fase waarin er geen andere bescherming tegen besmetting en ziekte was dan afstand houden, handen wassen en lockdown is voorbij. Brabant behoort tot de regio’s met de hoogste vaccinatiegraad in Nederland. Maar ook hier scoren sommige gebieden en wijken laag, bijvoorbeeld in Tilburg Noord. Bij de GGD werd goed geluisterd naar de vragen die leven bij verschillende groepen inwoners in de wijk. “Op die manier krijgen we veel beter zicht op de belemmeringen die een rol spelen bij vaccinatie en testen, en die proberen we weg te nemen”, aldus Duijkers.

Vaccinatiedrempels en locaties in de wijk

“De vaccinatiegraad zegt niet per se veel over de vaccinatiebereidheid”, benadrukt Duijkers. “Veel mensen twijfelen. Ze zijn onzeker over risico’s van vaccinatie in het algemeen of onderschatten de risico’s van corona. Of ze zitten met persoonlijke vragen als: ik ben zwanger, heb een hartprobleem, heb net de griepprik gehad, kan ik me dan veilig laten vaccineren? In Tilburg Noord wonen mensen afkomstig uit ruim 100 verschillende landen o.a. uit Marokko, Turkije, Somalië, Eritrea, Afghanistan en Syrië. Zij spreken niet allemaal voldoende Nederlands en/ of durven of kunnen geen afspraak maken telefonisch of via internet. Anderen kwamen er niet tussen bij het maken van een afspraak voor vaccinatie en zijn ontmoedigd. Of mensen weten niet hoe ze een afspraak moeten maken.” Ook de afstand tot de vaccinatielocatie speelt mee. “De eerdere grote GGD vaccinatie locaties hier in de regio waren ver uit de buurt van Tilburg Noord”, vertelt Duijkers. “Het was een lange reis om daar met het openbaar vervoer te komen. Dat is een belemmering voor mensen die geen auto hebben of niet mobiel zijn.” Sinds maart 2021 wordt er in drie wijkcentra in Tilburg vaccineren tegen corona zonder afspraak aangeboden. En sinds februari 2022 kunnen wijkbewoners hier ook zonder afspraak de boostervaccinatie krijgen. Sindsdien zijn veel meer kwetsbare bewoners zich laten vaccineren en is de vaccinatiegraad in deze wijken omhoog gegaan.

Overleg met partners in de wijk en gratis testen

Met GGD-collega Anita Vermeer probeerde Duijkers het landelijk en regionaal beleid zo goed mogelijk op maat te maken voor de mensen in de wijken waar meer mensen wonen met gezondheidsproblemen zoals obsitas en COPD. Ze werden daarbij geholpen door de aparte organisatie ‘GGD-corona’. Die, ook financieel, inzet op verbinding met de reguliere GGD-structuur in de regio’s. Ná het uitbreken van corona begonnen Duijkers en Vermeer met het benaderen van hun contacten in de wijk om te horen wat er speelde. Toen de woningstichting aangaf dat bewoners nog steeds veel bij elkaar op bezoek gingen, en basisscholen lieten weten dat ze teveel besmettingen zagen, kwam er wekelijks overleg. “We zijn scholen en huisartsen gaan ontlasten”, legt Duijkers uit. “Zo regelden we bijvoorbeeld binnen twee weken een testbus in de wijk. Die stond er twee dagen in de week op twee verschillende plekken in de wijk. Iedereen kon zich daar gratis, en zonder afspraak, laten testen. Er kwamen soms hele schoolklassen langs. Nu staat de testbus nog steeds één dag per week. Vanwege besmettingsrisico’s moesten mensen vanaf november 2021 een afspraak maken voor een coronatest bij de testbus. Het is jammer dat dit toen nodig was, omdat nu minder wijkbewoners zich bij deze testbus laten testen. Nu zijn we aan het organiseren dat er een testlocatie in de wijk komt in een wijkcentrum. Waar mensen zich dagelijks zonder afspraak kunnen laten testen op corona. We verwachten dat dan meer wijkbewoners zich weer op corona laten testen. Zelftests kunnen wijkbewoners niet altijd zelf betalen. Binnenkort worden deze door de overheid gratis ter beschikking gesteld voor mensen in armoede. Dan zal het voor kwetsbare wijkbewoners gemakkelijker zijn om deze te gebruiken.”

Voorlichting over corona in verschillende talen

Duijkers zorgde, met vrijwilligers, ook voor uitgebreide promotie van de testbus en vaccinatielocatie in de wijk. Er werden flyers uitgedeeld en posters opgehangen. En via social media en berichten op tv-schermen in wachtkamers bij huisartsen en in wijkcentra werd het testen en vaccineren in de wijk gepromoot. Ook organiseerde de GGD met samenwerkingspartners in de wijk kleine voorlichtingsbijeenkomsten en spreekuren op plekken waar de kwetsbare doelgroep komt. Bijvoorbeeld bij wijkcentra, de Voedselbank en de bibliotheek. Deze voorlichting werden gegeven door Voorlichters Eigen Taal en Cultuur van de GGD in verschillende talen. “We kijken ook steeds welke groep het meest kwetsbaar is”, benadrukt Duijkers. “En die geven we voorrang. We richten ons vooral op de mensen die twijfels hebben over vaccineren, niet op groepen die principieel bezwaar hebben tegen vaccinatie.”

Meer aandacht voor gezonde en gelukkige jongeren

Voor de ‘ik ben gevaccineerd’-voorlichtingsposters, wilden ze graag (jongere) wijkbewoners als ambassadeurs inzetten. “Maar dat is er niet van gekomen. Sleutelfiguren in de wijk wilden liever niet met foto op een poster. Ze wilden wijkbewoners en jongeren, die niet gevaccineerd zijn of willen worden, niet veroordelen. Ze wilden er zijn voor alle wijkbewoners en jongeren en niet opvallend een bepaald standpunt hierover innemen ook al zijn ze zelf voor vaccinatie. Bovendien werd toen het coronatoegangsbeleid ingevoerd. Veel wijkbewoners, en ook wat meer jongeren, lieten zich toen alsnog vaccineren.” Jongeren Tilburg Noord kwamen ook in het vizier door het initiatief van de jongerenadviesraad in de wijk, die de GGD benaderde met de vraag of ze konden adviseren. “Wij hebben informatie gegeven over wat de GGD doet voor jongeren”, vertelt Duijkers. “En er is gesproken over wat jongeren in deze coronatijd nodig zouden hebben om gezond en gelukkig te zijn en wat de GGD daaraan bij kon dragen. Jongerenwerk R-Newt, die aanschoof, is daarna extra activiteiten voor jongeren gaan organiseren. En de GGD gaf op scholen meer aandacht aan de mentale gezondheid van leerlingen. Ook maakten we een overzicht van hulp voor jongeren die niet lekker in hun vel zitten. Deze hulp is te vinden in een app en op websites en is binnen het netwerk verspreid.”

Aandacht voor leefstijl, gezond leven en corona

Het overleg met partners in de wijk blijft de komende tijd zeker nog bestaan. Sinds maart vorig jaar is er ook elke week overleg met de GGD-organisatie voor corona die een werkgroep ‘Gezond leven en corona’ heeft. “Die werkgroep heeft veel kennis ingebracht over verhogen van test- en vaccinatiebereidheid”, legt Duijkers uit. “En zij gaan nu ook aan de gang met leefstijl: hoe mensen kunnen blijven bewegen, wat ze kunnen doen voor mentaal welbevinden en een gezonde nachtrust. Daar worden wij, GGD medewerkers die in de regio werken, ook bij betrokken. Sinds 1 januari heb ik hier zes uur per week voor vanuit het GGD-coronabudget. Hiervoor kan ik mijn netwerk, dat door corona een stuk groter is geworden en misschien wel verdubbeld, goed inzetten. Dan moet je denken aan zo’n 200 contacten; bij scholen, kinderopvang, de wijkwerkplaats, bibliotheek, religieuze instellingen, de woningstichting, bestuurders en wijkraden. Op die manier werken we steeds verder aan goede voorlichting, begrip en draagvlak in de wijk.”