Bouwen voor aandachtsgroepen met de gemeenschap voor ogen: inspiratie en tips
Er zijn een miljoen extra woningen nodig, waarvan een vijfde in de provincie Zuid-Holland. Zie daar de uitdaging die centraal stond tijdens de Vijfde Verstedelijkingsconferentie van de provincie. De aandacht ging vooral naar het versnellen en innoveren van het bouwproces, maar er was ook aandacht voor bouwen voor specifieke doelgroepen. En daarmee voor woonvormen met zorg of begeleiding. Het kan wel, was de teneur. Voor wie er niet bij was, een résumé.
Richard Derksen, werkzaam bij het ministerie van BZK, vraagt aandacht voor het rapport Een thuis voor iedereen! dat door een brede coalitie van ministeries, VNG/G4/G40 en Aedes is opgesteld. Het rapport schetst alle verschillende doelgroepen die wat extra’s nodig hebben aan zorg of ondersteuning, maar die ook met elkaar en met regulier woningzoekende concurreren om de schaars beschikbare woningen. “Dat veel inwoners van Nederland geen (t)huis hebben is niet alleen een hard gelag voor deze mensen zelf, het is ook voor de samenleving als geheel schadelijk. Een thuis begint met een huis en wanneer dit ontbreekt zijn de maatschappelijke consequenties groot.” Het rapport wordt breed gedragen. Het is goed dat nu heldere maatregelen op een rij zijn gezet om de huisvestingsproblemen aan te pakken. Dat varieert van aanpassen van de kostendelersnorm tot innovatief en duurzaam bouwen. "Het is tijd om aan de slag te gaan. Verschillende voorbeelden in het land laten zien dat het kan.”
Inspirerende praktijkvoorbeelden
- Albert Leutscher, beleidsmedewerker bij zorgorganisatie Cavent, is trots op het Stougjeshof in Oud-Beijerland. Een thuis voor 47 bewoners met een (licht) verstandelijke beperking of psychische aandoening. “We hebben bewust gekozen voor een hofje, omdat het gemeenschappelijkheid biedt aan de binnenzijde. Aan alle bewoners hebben we gevraagd wat hun talenten zijn. Op basis daarvan hebben we de bewoners aan elkaar gekoppeld en helpen zij elkaar. En het werkt. Vooral de sociale en emotionele steun die de bewoners elkaar bieden stelt ze, meer nog dan praktische ondersteuning, veel beter in staat om zelfstandig te functioneren. Mooi is dat ook vrijwilligers uit de buurt zich hebben aangeboden, zij zijn enthousiast over de komst van het complex.”
- Marc Ketelaar, mede-initiatiefnemer van De Huischmeesters, zoomt in op Rotterdam. “In de wijk Ommoord zijn wij aan de slag gegaan met een voormalige ouderencomplex in te zetten voor (jong)volwassenen. Eerst werd er met argwaan gereageerd op de komst. Echter na een digitale sessie met de gebiedscommissie goed overleg met de gemeente Rotterdam loopt het al 2 jaar goed. We bouwen het langzaam op. Bij elke mutatie in het complex zorgen wij voor een nieuwe bewoner. Uiteindelijk zijn de bovenste 8 verdiepingen voor ons. Inmiddels wonen er 55 mensen via ons. Vanaf april 2022 zijn dat er 112. Elke bewoner krijgt een tijdelijk contract voor minimaal 2 jaar. Dat geeft mensen rust, zodat zij hun leven echt op kunnen bouwen. We werken daarbij ook aan een fijne woonplek, waar mensen elkaar steunen. Elke bewoner draagt een steentje bij door maatschappelijke uren. We knappen het complex ook op, zodat het een andere uitstraling krijgt.”
- “Hoe verleid je senioren naar een nieuwe woning te gaan?" Dat is de ‘one million dollar question’ van Casper Hulsman, acquisitie manager bij institutionele vastgoedinvesteerder Bouwinvest. “Het is belangrijk om in wijken en buurten aan de slag te gaan. Senioren willen in hun sociale omgeving blijven wonen en liefst maar eenmaal verhuizen. We investeren op een manier dat mensen ook als ze zorg nodig hebben in de toekomst, in het complex kunnen blijven wonen. Daar zit de toekomstige vraag, met de sterke toename van kleine vooral oudere huishoudens. Daarvoor werken we samen met zorginstellingen. Ons belang is dat het een stabiele investering is, we werken namelijk met pensioengelden. De zorgpartij brengt de kennis over zorg in en denkt daarbij niet alleen aan de zorg die nu nodig is, maar draagt ook bouwtechnische en financiële randvoorwaarden aan zodat zwaardere zorg op termijn ook mogelijk is.”
Gemene deler: oog voor gemeenschapsvorming
Investeren in gemeenschapsvorming is cruciaal. Bij alle genoemde voorbeelden is daar al vanaf de ontwikkeling van het project aandacht voor : doorinzet voor elkaar en activiteiten te organiseren. Die gemeenschapsvorming uit zich op verschillende manieren: door selectie van de bewoners, de inrichting van het gebouw of het mengen van typen woningen (koop/huur, prijsklassen). Ook is er steeds iemand die het gemeenschapsproces stimuleert en faciliteert. Of het nu de Hofmeester is bij Stougjeshof van Cavent, de huismeester in Boekholt van de Huischmeesters of de hospitality manager bij de voorbeelden van Bouwinvest.
Tips
- Huischmeesters: “Van de bewoners in onze complexen vragen we inzet voor de gemeenschap, wonen op basis van wederkerigheid. Hierdoor is er minder individuele begeleiding nodig. Het is een slimme vorm van beheer: door bij te dragen aan de gemeenschapsontwikkeling geven gemeenten minder uit aan individuele begeleiding, immers het wonen komt niet meer ten laste van de zorg. Woningcorporaties en vastgoedeigenaren hebben baat bij deze vorm van beheer. Het is een zekere vorm van inkomsten zonder dat ze daarvoor inspanningen hoeven te leveren. Wonen, omgevingsbeheer en ketenbeheer wordt volledig afgedekt.”
- Bouwinvest: “Veranker wonen met zorg in het ruimtelijk ordeningsbeleid van de gemeente en programmeer het in nieuwe ontwikkelingen. Zorg dat de betreffende grond een maatschappelijke bestemming heeft en behoud hem altijd, dan heb je een mogelijkheid om te kiezen voor bouwen van woningen met zorg. Dit maakt de kansen het grootst om een project met seniorenwoningen voor elkaar te krijgen.”
- Cavent: “Voordat het gebouw stond, zijn toekomstige bewoners al met wijkbewoners gaan praten, om kennis te maken en te vertellen over het project. Dat heeft veel draagvlak in de wijk opgeleverd. Er hebben zich toen al enkele buurtbewoners als vrijwilliger aangemeld.”
- BZK: “Metropoolregio Amsterdam en Parkstad Limburg pakken het voortouw in het proces om versneld de noodzakelijke huisvesting te realiseren. Het ministerie van BZK ondersteunt dit proces door 50 miljoen euro beschikbaar te stellen aan gemeenten voor de huisvesting voor aandachtsgroepen. Het loket hiervoor gaat op 28 oktober open via RVO. Daarnaast is er de subsidieregeling voor ontmoetingsruimten in ouderenhuisvesting. Zowel dit jaar als volgend jaar stelt het ministerie 20 miljoen euro beschikbaar. Volg het nieuws op woningmarktbeleid.nl.
Meer weten?
Neem dan contact op met Susan van Klaveren: 06 57 94 36 78,
susan.vanklaveren@platform31.nl
