Aanpak vakantieparken: ruimtelijke strategieën en economische vitalisering
Terugblik tweede bijeenkomst CoP Aanpak vakantieparken
Op 29 mei 2018 vond de tweede bijeenkomst van de Community of Practice (CoP) Aanpak Vakantieparken plaats bij het Kadaster in Zwolle. Platform31 startte dit traject in opdracht van de VNG en in samenwerking met partners in Brabant en op de Veluwe. Doel is bij partijen die al actief met de aanpak van vakantieparken bezig zijn, kennis en ervaringen op te halen die vertaald kunnen worden in handelingsperspectieven voor gemeenten. Tijdens de tweede bijeenkomst gingen de deelnemers aan de slag met de onderwerpen ruimtelijke strategieën en economische vitalisering. Enkele praktijkdeskundigen vanuit de Veluwe, Zeeland en Drenthe deelden hun inzichten.
Handhaving en herstructurering
De gemeente Putten is koploper op het gebied van handhaving, met als basis het bestemmingsplan. Dit geeft gemeenten grond om in te grijpen als objecten op een vakantiepark ontoereikend zijn of onrechtmatig worden gebruikt. “Handhaving is een instrument in doelgericht beleid en geen doel op zich”, vertelt de betrokken jurist en projectleider Vitale Vakantieparken in Putten. Les is dat last onder dwangsom wel effect heeft op de specifieke activiteit, maar dit de verloedering en het verdwijnen van de recreatieve functie niet oplost. Het creëert bovendien waterbedeffecten en brengt zowel bewoners als ondernemers die financieel toch al met hun rug tegen de muur staan, verder in het nauw. Tegelijkertijd blijkt handhaving een van de weinige harde en bruikbare instrumenten om bewust oneigenlijk gebruik van vakantieparken aan te pakken.
De gemeente Harderwijk besloot daarom om te beginnen aan de andere kant van het spectrum door een integraal plan op te stellen voor acht parken. In de geest van de Omgevingswet is daarin samen met bewoners en ondernemers de toekomstvisie bepaald: recreatie of transformatie. Hieraan zijn procesafspraken en financiële kaders gekoppeld die de komende jaren worden uitgezet. Een van de knelpunten waar Harderwijk, net als veel andere gemeenten, tegenaan loopt zijn de complexe eigendomsconstructies en uiteenlopende belangen op veel vakantieparken. Er zijn eigenaren van objecten, percelen, de nutsvoorzieningen en van de infrastructuur. Daarnaast zijn er dikwijls nog beheerders en exploitanten betrokken. Het Kadaster ondersteunde de gemeente Harderwijk in het krijgen van inzicht in de situatie op hun parken. De visualisaties en duiding van gegevens door het Kadaster boden een goede basis om met stakeholders in gesprek te gaan. Een van de aandachtspunten daarbij is de waardeontwikkeling als gevolg van herstructurering.
Rol van gemeenten bij vitalisering
Er bestaat geen blauwdruk voor het aanpakken en vitaliseren van vakantieparken, zo is de ervaring binnen het programma Vitale Vakantieparken op de Veluwe. Het blijft lokaal maatwerk want elk park is anders. Belangrijk is dat gemeenten een koers bepalen, het liefst in regionale afstemming omdat de achterliggende problematiek het lokale niveau overstijgt. Dit betekent niet dat de overheid op de stoel van de ondernemer gaat zitten, maar wel actief betrokken is met strategieën en instrumenten. Zo moet een gemeente kritisch zijn op economische en ook maatschappelijke basis voor vernieuwing van een vakantiepark. Op plekken waar de markt zelf zijn werk niet doet, kan op de Veluwe binnenkort een Ontwikkelingsmaatschappij worden ingezet om het proces met middelen en acties te versnellen.
De gemeente Schouwen Duiveland pakte de afgelopen jaren een regierol bij het aanjagen van revitalisering en innovatie in de verblijfsrecreatie. Via interactieve beleidsvorming werd samen met burgers, ondernemers, branchevereniging Recron en natuurorganisaties een regiovisie opgesteld. Op basis hiervan is verrommeling teruggedrongen, natuur vrijgemaakt en nieuwe infrastructuur aangelegd. Doordat alleen bedrijven met een goede toekomstvisie mochten uitbreiden is een kwaliteitsverbetering teweeg gebracht die de gehele lokale economie ten goede moet komen. Maar ook leefbaarheid en voorzieningen waren belangrijke factoren in het perspectief van de gemeente en de regio. Mede daarom was er breed draagvlak onder alle stakeholders, voor elk had het traject iets te bieden.
